بررسی تأثیر قیمت گذاری برق بر بحران منابع آبی در استان فارس

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

اسماعیل ورزش ¹ (دانشجوی دوره دکتری جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا،دانشگاه تهران، ایران)
یاشار ذکی ² (استادیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
رسول افضلی ³ (دانشیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
زهرا پیشگاهی فرد ⁴ (استاد گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 21 الإثنين , شوال, 1440 تاريخ التأكيد : 01 الإثنين , ذو القعدة, 1441 تاريخ الإصدار : 19 الأحد , رجب, 1443

الکلمات المفتاحية: استان فارس, رشد اقتصادی, برنامه توسعه, بحران منابع آب, قیمت برق مصرفی,

ملخص المقالة :

برداشت بیش از حد از منابع طبیعی مانند برداشت از منابع آب­های سطحی و آب­های زیرزمینی به معنای از بین رفتن سرمایه طبیعی یک کشور است. استان فارس با پدیده­های ناشی از بحران آب نظیر خشک شدن دریاچه­ها (دریاچه پریشان، بختگان و طشک)، فرونشست زمین و کسری مخازن آب زیرزمینی روبه‌رو است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ­گویی به این پرسش است که چه نسبتی بین تعرفه برق مصرفی در بخش کشاورزی و شکل­گیری بحران آب وجود دارد؟. اهداف برنامه­های توسعه در بخش کشاورزی شامل دست‌یابی به خودکفایی در محصولات کشاورزی، تکیه بر صادرات محصولات کشاورزی و تأمین امنیت غذایی کشور بوده است. از سوی دیگر، یکی از متغیرهای مؤثر در میزان افزایش یا کاهش برداشت از آب­های زیرزمینی، تعرفه­های مربوط به برق مصرفی به عنوان یکی از نهاده­های تولید در بخش کشاورزی است با تکیه بر داده­های آماری مربوط به برق مصرفی در بخش کشاورزی ابتدا قیمت­های برق مصرفی در کشاورزی بر اساس شاخص مصرف کننده تعدیل شدند تا اثرات تورم بر قیمت­های برق حذف شود. سپس مشاهده شد که با کاهش سطح آب زیرزمینی در دشت‌‌های گوناگون استان فارس، قیمت‌‌های برق و یا به بیان دیگر، هزینه‌‌های استخراج آب‌‌های زیرزمینی به شدت کاهش یافته است. به بیان دیگر، می‌‌توان گفت یکی از مهم‌‌ترین عوامل استخراج بی‌‌رویه آب‌‌های زیرزمینی و کاهش سطح این آب‌‌ها، کاهش قیمت برق و سایر انرژی‌‌های مورد نیاز برای استخراج آب بوده است. از آنجا که میزان استخراج آب­های زیرزمینی دارای رابطه معکوس با هزینه­های استخراج است و به منظور دست‌یابی به اهداف توسعه پایدار، واقعی کردن تعرفه­های مربوط به نهاده­های تولید می­تواند در کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی مؤثر واقع شود.

المصادر:

1- Abbasinejad, H. Vafinajar, D. (2005), “ The Analysis of Energy Efficiency & Productivity in Different sectors and Estimation of Input and Price Elasticity”, Journal of Economics Research, Volume 39, Issue 3, pp 113-137 (In Persian)

2- Azarm, H, Bakhshoodeh, M. (2019) “The Effects of Increase in Energy Carrier Prices on Wheat Production in Fars Province: Application of Indirect Production Function”, Agricultural Economics and Development Research, Volume: 26 Issue: 103, 189-210. (In Persian)

3- Amadeh, H. Ghazi, M. Abbasifar, Z. (2009), “Causality Relation between Energy Consumption and Economic Growth and Employment in Iranian Economy” Journal of Economic Research, No. 86, pp 1-38. (In Persian)

4- Bagherzadeh, A. (2017) "Review of electricity consumption trends in the agricultural sector", Ministry of Agricultural Jihad, Agricultural Economics and Rural Development Planning Research Institute, Tehran. (In Persian)

5- Central Bank of Islamic Republic of Iran, (Cbi.ir/Simplelist/1589.aspx), (cbi.ir/inflation/inflation_FAaspx).

6- Dorcas Jones, Dumisani Hampashe and Kin Sibanda (2019), The impact of electricity prices on sectoral output in south Africa from 1994 to 2015, African Journal of Economic and Management Studies, Volume 10 Issue 2

7- Energy Balance Sheet (2011) Deputy Minister of electricity and energy of the ministry of energy Tehran, Available at ( http://www.pep.moe.org.ir). (In persian).

8- Fallah, S. et al. (2012) Water Research in Agriculture, Volume 26, Number 2 (b), pp. 161-172. (In Persian)

9- Fars Regional Water Authority, (http://frrw.ir/Sc.php?type=static&id=187)

10- Ghazali, S. (2012). “Relationship between Level of Water in Parishan Lake and Surrounded Wells with Respect to Excessive Groundwater Extraction”, Journal of Agricultural Economics Research, Volume 4, Issue 14, pp 121-135 (In Persian)

11- Ghorbani, V. et al. (2009) "Liberalization of electricity prices in agriculture", Sixth

 

Iranian Agricultural Economics Conference, pp. 10-1. (In Persian)

12- Hejazi Jahromi, K. Pirmoradian N. Shamsnia, S.A. Shahidi N. (2013), “Qualitative and Quantitative Assessment of Groundwater Resources for Irrigation Systems/ (case study: Southern and Southeast Plains of Fars Province)”, Journal of Physical Geography, Volume: 6 Issue: 19, pp 33-44. (In Persian)

13- Heidari, H. Najjar Firoozjaee, M. Saeidpour, L (2012) “Investigating the Relationship between Electricity Consumption, Electricity Price and Economic Growth in Iran”, Journal of Economic Research and Policies, Volume: 19 Issue: 59, pp 175-200. (In Persian)

14- Hindroyiannis, George (2014) ‘Estimating residential demand for electricity in Greece’, Energy Economics 26, 319-334

15- Kumar Bose Ranjan, Megha Shukla (2009) Elasticities of Electricity demand in India’, Energy Policy 27, 137-146

16- Mashhadi Zadeh, F. et al. (2013) "Estimation of economic value of agricultural water and electricity consumption in wheat production (Case study: Khuzestan province)", the third international conference on new approaches to energy conservation, Pp. 10-1. . (In Persian)

17- Muhammad Arshad Khan, Faisal Abbas (2016) ‘The dynamics of electricity demand in Pakistan: A panel cointegration analysis’ Renewable and Sustainable Energy Reviews, Volume 65 November 2016, pages 1159-1178

18- Nazari, M. (2019), Microeconomics, Negahe Danesh Publication, Tehran. (In Persian)

19- Shaghaghi, V. (2018), “Evaluation of Iranian 20-year Outlooks Economic Objectives in Five-year Development Plans”, Majles & Rahbord, No 94, pp 209-238 (In Persian)

20- Rezayi, M. Mohammadi, H. Karami, A (2012) “Considering Effective Factors of Water Resources Exploitation under Various Geographical Conditions in Fars Province”, Journal of Environmental Studies, No 64, pp 67-78. (In Persian)

21- Taheri, F. Mousavi. S. N., Rezaei, R (2010), “Impact of Energy Subsidy Elimination on Canola Production Costs in Marvdasht District” Journal of Agricultural Economics Research, Volume 2, Issue 7, pp 77-90 (In Persian)

22- Zachariadis, Theodoros, Nicoletta Pashourtidou (2007) ‘An empirical analysis of electricity consumption in Cyprus’, Energy Economics 29, 183-198

23- Zauresh Atakhanova, Peter Howie, (2007) ‘Electricity demand in Kazakhstan’, Energy Policy 35, 3729-3743