مکان یابی واحدهای صنایع چوب در استان خوزستان به روش فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) در محیط GIS

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

کاظم رنگزن ¹ (دانشیار گروه سنجش از دور و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)
عظیم صابری ² (کارشناسی ارشد سنجش از دور و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)
محسن بختیاری ³ (دانشجوی دکتری سنجش از دور و GIS، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 28 الثلاثاء , صفر, 1435 تاريخ التأكيد : 21 الجمعة , جمادى الثانية, 1436 تاريخ الإصدار : 01 السبت , جمادى الثانية, 1436

الکلمات المفتاحية: خوزستان, فرآیند تحلیل شبکه ای, مکان یابی صنایع چوب, سیستم های اطلاعات جغرافیایی,

ملخص المقالة :

توسعه­ی صنعتی اگرچه­ تأثیراتی عظیم و انکارنشدنی بر تمامی جنبه­های زندگی بشری از خود به جای گذارده است، ولی بعضاً عدم به­کارگیری روش­های هدفمند و مبتنی بر توسعه­ی پایدار منجر به عدم تداوم توسعه و بحران­های زیست­محیطی شده است. یکی از مواردی که در این عرصه مورد غفلت واقع شده نحوه استقرار مکانی واحد­های صنایع می­باشد. هدف این تحقیق بررسی قابلیت­های روش فرآیند تحلیل شبکه­ای در مکان­یابی واحدهای صنایع چوب استان خوزستان با تکیه بر توابع تحلیلی نرم­افزار GIS است. عدم دقت در مکان­یابی صنایع چوب کشور منجر به بروز مشکلاتی ناخواسته چون افزایش هزینه حمل و نقل و توقف خط تولید شده است. روش ANP  با طبیعت شبکه­ای خود در برخورد با مسائل چند معیاره از قبیل مکان­یابی، پتانسیل قابل قبولی در انتخاب بهترین مکان بر مبنای داده­ها و دقت به کارگیری شده دارد. در این مطالعه، با جویا شدن نظرات کارشناسی، عوامل مختلف دخیل در مکان­یابی صنایع و فرآورده­های چوبی از منابع گوناگون شناسایی و جمع­آوری شدند و پس از اصلاحات لازم، وارد محیط GIS گردید. سپس لایه­های اطلاعاتی با به کارگیری روش ANP جهت تعیین اوزان و رتبه­های متناسب، با هم تلفیق شدند و نقشه­ای تحت عنوان اولویت استقرار مکانی صنایع و فرآورده­های چوبی استان خوزستان حاصل شد. این نقشه پس از تحلیل حساسیت لایه­های ورودی تأیید شد. بر اساس نقشه حاصل، مناسب­ترین مکان­های احداث و توسعه­ی صنایع چوب در حدود 8 درصد مساحت استان را در برگرفته­اند. این مطالعه قابلیت­های بالای تحلیل­های GIS، تصمیم گیری چند معیاره و روش تحلیل شبکه به علت برخورد شبکه‌ای با مسائل مکانی را در مکان­گزینی صنایع به خوبی نشان می­دهد و از طرفی برای آنالیز حساسیت نتایج، روشی بهبودیافته را به کار گرفته است.

المصادر:

1. آل شیخ، علی اصغر، هادوی، سیدمحمد مهدی، فرشچی، پروین و محمدرضا کمالی (1388): «تعیین معیارها و ارایه مدل مکان­یابی واحدهای صنعتی استخراج فلزات استراتژیک با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره (MCDA) و فرآیند تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی (AHP)»، همایش ژئوماتیک، تهران.


2.  پولاددژ، محمد (1365): مکان­یابی و کارایی پروژه صنعتی، چاپ و نشر بنیاد، چاپ اول، تهران.


3.  حاله، حسن و حسن کریمیان (1389): «انتخاب مناسب­ترین ساختار برای بهبود قابلیت اعتماد سیستم با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه­­ای (ANP)»، نشریه مهندسی صنایع و مدیریت تولید، شماره 3، تهران، صص 32-24.


4.  حبیبی، کیومرث و جواد کوهساری (1386): «تهیه مدلی یکپارچه به وسیله تلفیق روش تصمیمگیری چند معیاره (MCDM) با GIS به منظور حل مسائل تصمیم گری در شهرسازی»، همایش ژئوماتیک، تهران.


5.  عزیزی، مجید، امیری، سعید و عزیزاله معماریانی (1385): «مطالعه مکان­یابی واحدهای صنایع چوب (تخته چندلا و روکش) و شناسایی استان­های مستعد کشور برای استقرار این صنعت»، مجله منابع طبیعی، شماره 2، تهران، صص 447 - 456.


6.  عظیمی­حسینی، محمد، نظری­فر، محمدهادی و رضوانه مؤمنی (1390): کاربرد GIS در مکان­یابی، انتشارات مهرجرد، مهرگان قلم، چاپ اول، تهران.


7.  فرجی سبکبار، حسنعلی، نصیری، حسین، حمزه، محمد، طالبی، سمیه و یوسف رفیعی (1390): «تعیین عرصه­های مناسب برای تغذیه مصنوعی برپایه­ی تلفیق روش­های ANP و مقایسه زوجی در محیط GIS، مطالعه موردی دشت گربایگان فسا»، مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، شماره 4، اصفهان، صص 166-143.


8. کمالی، محمدرضا، مهاجرزاده، سید محمد و رحیم معصومی (1389): اصول و معیارهای مکان­یابی صنایع راهبردی، انتشارات مبنای خرد، تهران.


9.  مرکز آمار ایران (1385): سرشماری نفوس و مسکن شهرستانهای استان خوزستان، تهران.

10. Aronoff, S. (1989): Geographic Information System: A Management Perspective, WDL Publication. Ottawa.

1. 11.  Batzias, F.A., Sidiras, D.K., Spyrou, E.K. (2005): Evaluating livestock manures for biogas production: a GIS based method. Renewable Energy, 30, pp: 1161-1176.

12. Birks, D.F. & Nasrin, S. (2003): Factors influencing GISproject implementation failure in the UK retailing industry. Journal of Information Management, 23, pp:73-82.

13. Booth, B., Crosier, S., Clark, J. & MacDonald, A. (2002): Building a Geodatabase GIS by ESRI. 380 New York Street. Redlands, CA  92373-8100, USA.

1. 14.  Eldrandaly, K., Eldin, N., and Sui, D. (2003): A COM-based spatial decision support system for industrial site selection, Journal of geographic information and decision analysis,14, pp: 72-92.


2. 15.  MacCauley C.K., Caulfield J.P. (1990): Using mixed integer programming to determine the optimal location for an oriented strandboard plant in Alabama, Forest Products Journal, 46, pp: 71-78.


3. 16.  Michael, J.H., Teitel, J., Granskong, and J.E.: (1998): Production facility site selection factors for Texas value-added wood producers. Forest Products Journal, 48, pp: 27-32.


4. 17.  Saaty, T. L., (2005): Theory and applications of analytic network process, Pittsburgh, PA: RWS Publications, 4922 Ellsworth Avenue, Pittsburgh.


5. 18.  Mohajeri, N & Gholam R. A.: (2010): Railway station site selection using hierarchy process and data envelopment analysis, computers and industrial engineering, 59, pp: 107- 114.