ارزیابی سرمایه اجتماعی و تأثیر آن در ارتقاء کیفیت محیط‌های شهری (مطالعه موردی: شهر بابلسر)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

عامر نیک پور ¹ , مهدی رمضان زاده لسبوئی ² , وحید واحدی ³

1 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2 - استادیار گروه مدیریت جهانگردی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
3 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

تاريخ الإرسال : 10 السبت , ربيع الأول, 1435 تاريخ التأكيد : 16 الثلاثاء , ذو الحجة, 1436 تاريخ الإصدار : 10 الأربعاء , ذو الحجة, 1436

الکلمات المفتاحية: سرمایه اجتماعی, اعتماد اجتماعی, هنجارگرایی, کیفیت محیط, بابلسر,

ملخص المقالة :

      گسترش شهرنشینی و شکل­گیری نیازهای جدید، برنامه­ریزی را از نگاهی فیزیکی- کالبدی به سمت توجه بر جنبه­های اجتماعی زندگی شهری معطوف نموده است. تحت تأثیر این نیازها و آگاهی­های جدید مفاهیم نوینی در قلمرو برنامه­ریزی و توسعه شهری مطرح شده است. سرمایه اجتماعی یکی از موضوعاتی است که ایجاد، حفظ و غنا بخشی به آن از اهداف اصلی توسعه شهری پایدار به شمار می­رود. مقاله پیش رو بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیفیت محیط شهری در بابلسر را مورد توجه قرار داده است. برای سنجش سرمایه اجتماعی از 6 مؤلفه و 20 گویه و برای کیفیت محیط از 7 مؤلفه و 26 گویه استفاده شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر استفاده از پرسشنامه است. حجم نمونه 310 نفر از سرپرستان خانوارهای شهری است. برای سنجش و ارزیابی متغیرهای مورد مطالعه از نرم­افزار SPSS و روش­های آماری t تک نمونه­ای، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که از دید جامعه نمونه، سرمایه اجتماعی در شهر بابلسر از نظر امنیت اجتماعی، تعامل­پذیری، هنجارگرایی و مسئولیت­پذیری در وضعیت مطلوبی قرار دارد. همچنین رابطه مستقیم و معناداری در سطح 0.01 اطمینان میان دو متغیر سرمایه اجتماعی و کیفیت محیط وجود دارد، به طوری­که در حدود 46 درصد از تغییرات مربوط به کیفیت محیط توسط مؤلفه­های سرمایه اجتماعی تبیین می­شود. افزایش میزان سرمایه اجتماعی به خصوص در شکل بین گروهی آن، با افزایش کیفیت محیط، توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و دیگر پیامدهای مثبت همراه است.

المصادر:

1. انصاری، ابراهیم و پری عطایی (1391): «بررسی میزان و تأثیر سرمایه اجتماعی بر روابط اجتماعی ساکنان مجتمع های مسکونی (منطقه 2 شهر اصفهان)»، فصلنامه مطالعات جامعه شناخی شهری، سال دوم،‌ شماره 2، دهاقان، صص 139-133.


2. الوانی علیرضا و علیرضا شیروانی (1382): «سرمایه اجتماعی اصل محوری توسعه»، ماهنامه تدبیر، شماره 147، تهران، صص 16-22.


3. بحرینی، حسین و منوچهر طبیبیان (1377): «مدل ارزیابی کیفیت محیط زیست شهری»، مجله محیط شناسی، شماره 21-22، تهران، صص56-41.


4. بوردیو، پیر (1384): شکلهای سرمایه، به کوشش کیان تاج بخش، ترجمه: افشین خاکباز و حسن پویان، نشر شیرازه، چاپ اول، تهران.


5. پیرو،آلن (1370): فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: باقر ساروخانی، نشر کیهان، چاپ اول، تهران.


6. رفیعیان، مجتبی؛ مولودی، جمشید و مهدی پورطاهری (1390): «سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای جدید، مطالعه موردی: شهر جدید هشتگرد»، مجله برنامه ریزی و آمایش فضا، شماره 3، تهران، صص20-38.


7. جیکوبز، جین (1386): مرگ و زندگی در شهرهای بزرگ آمریکایی، ترجمه: حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران.


8. زاهدی، جواد و همکاران (1387): «فقر و سرمایه اجتماعی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 28، تهران، صص 107-79.


9. شریفیان ثانی، مریم (1380): «سرمایه اجتماعی؛ مفاهیم و چارچوب نظری، فصلنامه رفاه اجتماعی»، سال اول، شماره 2، تهران، صص 18-5.


10. غفاری، غلامرضا (1390): سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی، انتشارات جامعه شناسان، چاپ اول، تهران.


11. فوکویاما، فرانسیس (1384): سرمایه اجتماعی و جامعه مدنی، ترجمه: افشین خاکباز و حسن پویان، انتشارات شیرازه، چاپ اول، تهران.


12. فوکویاما، فرانسیس (1379):‌ پایان نظم، سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه: غلامباس توسلی، انتشارات جامعه ایرانیان، چاپ اول، تهران.


13. کلانتری،خلیل (1387): پردازش و تحلیل داده ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی (با استفاده از نرم افزار SPSS))، نشر فرهنگ صبا، تهران.


14. کوچک زاده، محبوبه (1391): سنجش و ارزیابی کیفیت محیط شهری در شهرساری، پایان نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران.


15. مهدیزاده جواد (1385): برنامه ریزی راهبردی توسعه شهری پایدار (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، انتشارات معاونت معماری و شهرسازی،‌ وزارت مسکن و شهرسازی، چاپ اول، تهران.


16. وزین، نرگس و حسین مختاری هشی (1386): «نقش سرمایه اجتماعی در توسعه اقتصادی»، مجموعه همایش ملی  سرمایه اجتماعی، تهران.


17. وصالی،‌ سعید و مهدی توکل (1391): «بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی اجتماعی در شهر تهران»، فصلنامه مطالعات شهری، سال دوم،‌ شماره 2، سنندج، صص 197 -220.


18. موسوی چلک، سید حسن (1392)، سبک زندگی و مسئولیت پذیری، مندرج در سایت:  http://www.mousavichalak.ir
    
    
    1. Bullen, P. & Onyx, J. (1998): “Measuring Social Capital in Five Communities in NSW”, Journal of Applied Behavior, vol. 36. No. 1. March 2000.
    
    
    2. Carp F.M., Zawadski R.T., Shokrkon h. (1976): Dimensions of urban environmental quality, Environment and behavior,Vol.8, No.2,pp: 239-264.
    
    
    3. Coleman, j.s., Doyle,W.j., (1988): socialites and susceptibility to the common cold, in social capital. In Dekker, p.& uslaner, E.M(EDS) (2001): social capital and participation in every day life, rutledge
    
    
    4. Colman, J, (1990): Foundation of Social Theory .Cambridge .MA. Harvard University press.
    
    
    5. Nilsson, J., Rana, A. K. M. M. and Kabir, Z. N. (2005): Social Capital and Quality of Life in Old Age: Results from a Cross-sectional Study in Rural Bangladesh. Journal of Aging and Health, 18 (3), pp. 419–434.
    
    
    6. Fukuyama, F, (2001): Social capital,civil society and development. Third World Quarterly, pp 7-20.
    
    
    7. Freelander, S. (2003):  The Internet, Social Capital and local community , Thesis submitted for the degree of Doctor of Philosophy at the University of Stirling.
    
    
    8. Van poll R. (1997):The percived quality of the urban residential environment, a multi-attribute evaluation, Rijksuniversiteit Groningen, Groningen, and pp:17-38.
    
    
    9. van kamp I., Leidelmeijer K., Mars man G., de Hollander A.(2003):  Urban environmental quality and human well-being towards a conceptual framework and demarcation of concepts: A literature study., landscape and urban planning, Vol.65,pp:5-18.
    
    
    10. Putnam.,R (2000): Bowling Alone: The Collaps and Rivival of American Community, Simon and schuster, New York.
    
    
    11. ROSLAN, A.H., Nor-Azam, A.R. and RUSSAYANĠ, Ġ. (2010): Does Social Capital Reduce Poverty? A Case Study of Rural Households in Terengganu Malaysia, European Journal of Social Sciences, Vol:14, No:4, pp. 556-566.
    
    
    12. Tibbalds,F., (1992): Making People-Friendly Towns: Improving the public Environment in Towns and cities,Longman,Harlow,pp:48-60.
    
    
    13. Putnam, R., (1993): The Prosperous Community: Social Capital and Economic Growth.  American Prospect, (spring):35-42.