تحلیل عوامل مؤثر در توسعه فیزیکی شهر رحیم آباد (شهرستان رودسر) طی دو دهه ی اخیر
الموضوعات :
فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
عیسی پور رمضان
1
,
محمد مجد رحیم آبادی
2
1 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
2 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
تاريخ الإرسال : 10 السبت , ربيع الأول, 1435
تاريخ التأكيد : 21 الجمعة , جمادى الثانية, 1436
تاريخ الإصدار : 01 السبت , جمادى الثانية, 1436
الکلمات المفتاحية:
تغییر کاربری,
توسعه فیزیکی,
اراضی کشاورزی,
شهر,
شهر رحیم آباد,
ملخص المقالة :
توسعه فیزیکی شهر روندی است که طی آن محدودههای فیزیکی شهر و فضاهای کالبدی آن در ابعاد افقی و عمودی و در طول زمان از نظر کمی و کیفی افزایش مییابند. روند تحولات شهری در استان گیلان، اراضی حاشیه شهرها را تحت تأثیر روند شهرنشینی قرار داده و در راستای نیاز جمعیت شهری به مسکن جدید، کاربری این اراضی تغییر و به اراضی ساخته شده تبدیل شده است. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در توسعه فیزیکی شهر رحیمآباد و اثرات آن بر کاربری اراضی حاشیه شهر رحیمآباد در طی سالهای 90 - 1370 میباشد. از اینرو پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و مبنای روش آن توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز از طریق روشهای اسنادی و مطالعات میدانی بدست آمده است. نتایج حاکی از آن است که شهر رحیمآباد در طی سالهای مورد بررسی دو نوع روند توسعه فیزیکی، یکی روند کند و نسبتاً متعادل متناسب با افزایش طبیعی جمعیت شهری طی سالهای80-1370 که تأثیر اندکی بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی حاشیه شهری داشته و دیگری روند تند و شتابان در سالهای90-1380 را تجربه نموده است. در این دوره حدود 53 هکتار از اراضی کشاورزی به محدوده ساخت و ساز شهری اضافه شده است. همچنین بررسیها نشان میدهد که در بین عوامل مؤثر محیطی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در توسعه فیزیکی شهر رحیمآباد، سهم عوامل اجتماعی از قبیل افزایش جمعیت، مهاجرپذیری، بهبود شبکههای ارتباطی و عوامل سیاسی مانند نقش خدماتی و حوزه نفوذ بسیار بالای این شهر و بویژه اجرای برنامههای عمرانی دولت یعنی شروع عملیات احداث سد پلرود، بیش از عوامل محیطی و اقتصادی بوده است.
المصادر:
ابراهیمزاده، عیسی و قاسم رفیعی (1388): «تحلیلی بر الگوی گسترش کالبدی فضایی شهر مرودشت با استفاده از مدلهای انتروپی شانون و هلدرن و ارائه الگوی گسترش مطلوب آن»، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، سال 42، شماره 69، تهران، صص 138- 123.
اداره کل مسکن و شهرسازی استان گیلان (1390): «طرح جامع شهر رحیمآباد»، مهندسین مشاور آتیه سازان محیط.
اداره کل هواشناسی استان گیلان (1392): آمار دادههای اقلیمی ایستگاه هراتبر رحیمآباد، رشت.
بزی، خدارحم (1385): «تحلیلی بر روند شهرنشینی و توسعه فیزیکی شهر زابل»، فصلنامه چشمانداز جغرافیایی، سال اول، شماره 2، رشت، صص 27-5.
پاپلییزدی، محمد حسین و حسین رجبی سناجردی (1384): نظریههای شهر و پیرامون، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.
پوراحمد، احمد و علی شماعی (1380): «اثرات توسعه فیزیکی شهر یزد بر جمعیت بافت قدیم شهر»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 18، تهران، صص 30-3.
پوراحمد، احمد، یدقار، علی و کیومرث حبیبی (1382): «بررسی روند و الگوی توسعه شهری سنندج با استفاده از GIS و RS»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 16، تهران، صص 32-15.
جباری، ندا، ثروتی محمدرضا، حسینزاده، محمد مهدی و جمیله توکلی نیا (1389): «بررسی روند توسعه فیزیکی بخش شمال غرب شهر تهران (مطالعه موردی: حصارک)»، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال سوم، شماره 10، تهران، صص 52-33.
حسینزاده دلیر، کریم و حسن هوشیار (1385): «دیدگاهها، عوامل و عناصرمؤثر درتوسعه فیزیکی شهرهای ایران»، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره 6، مشهد، صص 226-213.
حسینی، هاشم، کرم، امیر، صفاری، امیر، قنواتی، عزتاله و ابراهیم بهشتی، جاوید (1390): «ارزیابی و مکانیابی جهات توسعه فیزیکی شهر با استفاده از مدل منطق فازی (مطالعه موردی: شهر دیواندره)»، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 11، شماره 23، تهران، صص 83-63.
حسینی، سیدعلی، پوراحمد، احمد و رضا ویسی (1392): «مکانیابی جهات بهینه توسعه فیزیکی شهر رشت با استفاده از مدل AHP»، فصلنامه چشمانداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال هشتم، شماره 23، رشت، صص 72-55.
سرور، جلیلالدین و بهمن رمضانی (1386): «تحولات ژئومورفولوژیکی دلتای پلرود شرق گیلان (از کواترنر تا امروز)»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال چهارم، شماره 14، تهران، صص 106-89.
شکویی، حسین (1377): دیدگاههای نو در جغرافیای شهری، جلد اول، انتشارات سمت، تهران.
عظیمی آملی، جلال (1388): اصطلاحات و مفاهیم علوم شهری، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، چاپ اول، نور.
فرید، یداله (1373): جغرافیا و شهرشناسی، انتشارات دانشگاه تبریز، چاپ دوم، تبریز.
مرکز آمار ایران (90، 85، 75، 65، 1355): نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان رودسر، تهران.
مهندسین مشاور طرح و بنا (1366): طرح هادی شهر رحیمآباد، رشت.
موسوی، میرنجف، سعیدآبادی، رشید و رسول فهر (1389): «مدل سازی توسعه کالبدی و تعیین مکان بهینه برای اسکان جمعیت شهر سردشت تا افق 1400 به روش دلفی و منطق بولین در محیط GIS»، فصلنامه مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای، سال دوم، شماره 6، اصفهان، صص 54-35.
معاونت برنامهریزی استانداری گیلان (1390): سالنامه آماری استان گیلان، رشت.
نظریان، اصغر و سیمین تولایی (1385): «تعیین جهات توسعه فیزیکی شهر اندیمشک با استفاده از دادههای ماهوارهای (RS) و سیستم اطلاعات جغرافیایی»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال سوم، شماره 9، تهران، صص 9-1.
نصیری، معصومه (1380): «نقش دولتها در تغییرات فضایی شهر بابل»، فصلنامه پژوهشهای جغرافیایی، شماره 48، تهران، صص 48-31.
ولیخانی، نیلوفر، چرخابی، امیر حسین، خیرخواه زرکش، مسعود و محمد جعفر سلطانی (1390): «کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) در پهنه بندی درجه تناسب توسعه فیزیکی اراضی شهری (مطالعه موردی: شمال شهر کرج)»، مجله کاربرد سنجش از دور در علوم منابع طبیعی، سال دوم، شماره 2، بوشهر، صص 14-1.
