تحلیل مقایسه ای از کاربرد روش های تحلیل چند معیاره در مطالعات منطقه ای (مطالعه موردی: استان لرستان)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

حسین نظم فر ¹ (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
بهزاد پادروندی ² (کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)

تاريخ الإرسال : 14 الأربعاء , ربيع الأول, 1435 تاريخ التأكيد : 21 الجمعة , جمادى الثانية, 1436 تاريخ الإصدار : 01 السبت , جمادى الثانية, 1436

الکلمات المفتاحية: تحلیل چندمعیاره, روش شباهت به گزینه ایده آل, برنامه ریزی توافقی, فرایند تحلیل سلسله مراتبی, لرستان,

ملخص المقالة :

       تکنیک­های تصمیم­گیری چند معیاره با اتخاذ انواع مشخصه­های کمی و کیفی و وزن­دهی آن­ها ابزارهای مناسبی در تحلیل تصمیم­گیری برنامه­ریزی توسعه­ی نواحی می­باشند. در همین راستا پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با هدف بهره­گیری تلفیقی و مقایسه­ای از روش­های تصمیم­گیری چند معیاره تاپسیس، تحلیل چند معیاره ویکور و محاسبه تحلیل سلسله­مراتب (EHP) در تلاش است تا وضعیت توزیع و توسعه شاخص­های توسعه­ی اقتصادی- اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی- درمانی در استان لرستان (بعنوان جامعه هدف) را مورد تحلیل و ارزیابی مقایسه­ای قرار دهد. نتایج نشان دهنده موقعیت متفاوت توسعه­یافتگی شهرستان­های استان در روش­های مورد مطالعه است. در برآیند تحلیل مقایسه­ای نیز چنین به نظر می­رسد که روش  VIKORبه لحاظ این که میزان نوسان نتایج در این روش در مقایسه با دو روش دیگر مورد استفاده، دارای درصد و شدت تغییرات کمتری است، از اعتبار بیشتری در سطح­بندی توسعه نواحی برخوردار است.

المصادر:

1. بردی آنامرادنژاد، رحیم (پاییز1387): «جایگاه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور در شاخص‌های عمده بخش کشاورزی» فصلنامه روستا و توسعه، سال ۱۱، شماره ۳، تهران، صص 194-173.


2. امینی فسخودی، عباس (پاییز و زمستان1384): «کاربرد استنتاج منطق فازی در مطالعات برنامه­ریزی و توسعه­ی منطقه­ای»، دو فصلنامه دانش و توسعه، شماره 17، مشهد، صص61-39.


3. بدری، سیدعلی، قهرودی تالی، منیژه و سعیدرضا اکبریان رونیزی (بهار و تابستان 1385): «مطالعه تطبیقی روش­های سنجش توسعه یافتگی بر مطالعات ناحیه ای» مجله جغرافیا و توسعه، دوره 4، شماره 7، زاهدان، صص 22-5.


4. بدری، سیدعلی (1382): روش­ها و مدل­های برنامه­ریزی روستایی، جزوه درسی کارهای عملی رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، تهران.


5. بیرانوند زاده، مریم، سرخ کمال، کبری، علیزاده، سید دانا و علیرضا شیخ‌الاسلامی (تابستان 1386): «تحلیلی بر میزان توسعه‌یافتگی استان خراسان شمالی و جایگاه آن در کشور»، مجله علوم جغرافیایی، شماره 7 و 8، تهران، صص40-21.


6. پادروندی، بهزاد (1392): بررسی و سطح­بندی وضعیت پایداری توسعه شهرستان­های استان لرستان، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.


7. داداش پور، هاشم، علیزاده، بهرام و بهاره مدنی (تابستان1390): «بررسی و تحلیل روند توسعه‌یافتگی و نابرابری‌های فضایی در شهرستان‌های استان آذربایجان غربی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 53، تهران، صص 209-173.


8. سلطان­پناه، هیرش، فاروقی، هیوا، و محمود گلابی (بهار و تابستان 1389): «به کارگیری و مقایسه تکنیک­های تصمیم گیری چند شاخصه در رتبه­بندی کشورها بر مبنای میزان توسعه انسانی»، مجله دانش و فناوری سال اول، شمارة 2، مشهد، صص 28-1 .


9. ضرابی، اصغر و نازنین تبریزی (بهار1389): «تعیین سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان مازندران­-رویکرد تحلیل عاملی»، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، سال 4، شماره 12، ملایر، صص 77-63.


10. عطایی، محمد ( 1389): تصمیم گیری چند معیاره، انتشارات دقت، چاپ اول، دانشگاه صنعتی شاهرود.


11. خاکپور، براتعلی، و علیرضا باوان­پوری (تابستان1388): «بررسی و تحلیل نابرابری­ در سطوح توسعه یافتگی مناطق شهر مشهد»، مجله دانش و توسعه، سال شانزدهم، شماره 27، مشهد، صص 202-182.


12. غفاری گیلانده، عطا (1380): ارزیابی نظام توسعه کالبدی شهر وارائه الگوی مناسب توسعه کالبدی شهر با استفاده از GIS در قالب مدل توسعه پایدار زمین– مطالعه موردی اردبیل، پایانامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.


13. غلامی، عبدالوهاب (1390): کاربرد فنون MCDM در طرح و اولویت­بندی گزینه­های مناسب در امر بازیافت و دفن پسماندهای شهری، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.


14. فولادگر، محمد ( 1386): طراحی ساختار سیستم پشتیبانی در تصمیم‌گیری جهت مدیریت منابع و مصارف آب متناسب با حوضه‌های آبریز کشور، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.


15. قائد رحمتی، صفر، مستوفی‌الممالکی، رضا و مهدی براری (بهار1392): «تحلیل شاخص‌های توسعه و سطح بندی دهستان‌های استان یزد»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 30، زاهدان، صص 86-71.


16. کردوانی، پرویز و صلاح شریفی (پاییز1391): «میزان توسعه‌یافتگی در دهستان‌های شهرستان مریوان: مطالعه موردی بخش مرکزی»، فصلنامه روستا و توسعه، سال 15، شماره 3، تهران، صص 130-115.


17. مالچفسکی، یاچک (1385): سامانه­های اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چندمعیاری، ترجمه: اکبر پرهیزکار و عطا غفاری گیلانده، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.


18. محمدی مرادی، اصغر و مهدی اخترکاوان (بهار و تابستان1388): «روش­شناسی مدل­های تحلیل تصمیم­گیری چند معیاره»، نشریه آرمانشهر، شماره 2، تهران، صص125-113.


19. مرکز آمار ایران (1390): سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان لرستان، تهران.


20. موحد، علی، فیروزی، محمدعلی و حبیبه روزبه (تابستان1390): «تحلیل درجه توسعه­یافتگی شهرستان‌های استان خوزستان با استفاده از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای»، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال دوم، شماره 5، مرودشت، صص 56-43.
    
    
    1. 21.  Alhassan,H. (2007): Regional Inequalities in Consumption Patterns: A Multilevel Approach to the Case of Italy, International Statistical Review, Vol. 75, NO.1, pp:27-41.
    
    

22. Chankong, V & Y. Haimes (1983): Multi-objective decision making: theory methodology. New York: North-Holland.

23. Mahmoodzadeh, J. Shahrabi, M. Pariazar, M. S. Zaeri (2007): Project Selection by Using Fuzzy AHP and TOPSIS Technique, World Academy of Science, pp: 333-338.

24. Sarr. M & K Zeleny (1997): MCDM: stat and future of the arts. In: (Eds). Multiple criteria decision making. Amsterdam: North-Holland, pp: 29.

25. Gary Higgs, J. (2006): integrates multi-criteria techniques with geographical information systems in waste facility location to enhance public participation, Journal of Waste Management & Research, volume24, pp 105-117.

26. Lees, N, (2010) Inequality as an Obstacle to World Political Community and Global Social Justice, Oxford University, Paper to be Presented at the SGIR 7th Annual Conference on International Relations, Sweden, September 9-11th 2010.

27. UNDP, (2010): Human Development Report: 40-year Trends Analysis Shows Poor Countries Making Faster Development Gains.