بررسی چالش های دیپلماسی گردشگری در روابط ایران و همسایگان شرقی (با تأکید بر منطقه مکران)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

شیدا مرتضایی ¹ (دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.)
پیروز مجتهد زاده ² (دانشیار جغرافیای سیاسی، مدرس دوره دکترا، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.)
عزت اله عزتی ³ (استاد جغرافیای سیاسی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 07 الإثنين , ربيع الأول, 1441 تاريخ التأكيد : 24 الخميس , رجب, 1441 تاريخ الإصدار : 05 الخميس , ربيع الأول, 1442

الکلمات المفتاحية: منطقه‌گرایی, نگرش عمودی, دیپلماسی گردشگری, فرایند تسری,

ملخص المقالة :

   دیپلماسی گردشگری به عنوان یکی از اقسام دیپلماسی عمومی از ابزارهای مهم پیشبرد اهداف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حتی امنیتی کشورها در محیط پیرامونی و فرا پیرامونی محسوب می­شود. منطقه مکران ایران با توجه به موقعیت ارتباطی و دسترسی به مناطق مجاور و نیز جاذبه­ها گردشگری دریایی، اقتصادی و تجاری و بیابانی پتانسیل تبدیل شدن به مقصدی غیر قابل جایگزین در گردشگری ایران و همسایگان شرقی را دارد؛ اما این هدف با چالش­های چندی در دو سطح خرد و کلان مواجهه است. سؤال اصلی مقاله این است که چالش­های دیپلماسی گردشگری در روابط ایر­ان و همسایگان شرقی کدام­اند؟ در این مقاله از روش توصیفی- پیمایشی و نرم‌افزار Spss برای تحلیل داده‌ها استفاده شده و با به‌کارگیری آزمون­های آنالیز واریانس یک‌ طرفه و آزمون T یک‌ طرفه و زوجی، به ارزیابی هرکدام از شاخص‌ها پرداخته شده است. جامعه آماری مقاله فعالان عرصه دیپلماسی و حوزه گردشگری و حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران 344 نفر تعیین شد. نتایج مقاله نشان دهنده آن است که حدود 60 درصد جامعه آماری پژوهش تمایل بالایی در بهره‌برداری از دیپلماسی گردشگری در روابط ایر­ان و همسایگان شرقی با محوریت منطقه مکران دارند. ضریب بتای اثرگذاری کیفیت دیپلماسی گردشگری بر روی بعد زیرساخت­های گردشگری 47/0 است که بر اساس میزان کیفیت دیپلماسی گردشگری، رابطه معناداری در شاخص مدیریت و برنامه­ریزی زیرساخت­های گردشگری منطقه مکران به دست آمده است. جهت این رابطه نیز مثبت برآورد شده است که نشان دهنده وجود رابطه مستقیم است. همچنین 6/42 درصد از پاسخگویان اثرات دیپلماسی گردشگری بر شاخص تنش­های سیاسی و امنیتی بین مرزی را در حد متوسط می­دانند و برای 1/22 درصد در حد زیاد است و برای 6/18 درصد نیز در حد خیلی کم است. تحلیل روابط آماری بر اساس آزمون همگونی کای دو مبتنی بر جداول توافقی، نشان دهنده وجود رابطه معنادار آماری میان متغیر وابسته شاخص تنش­های سیاسی و امنیتی بین مرزی همسایگان و متغیر مستقل کیفیت دیپلماسی گردشگری است. بررسی­ها نشان می­دهد، بر اساس میزان کیفیت دیپلماسی گردشگری، رابطه معناداری در شاخص منطقه­گرایی در میان همسایگان به دست آمده است. جهت این رابطه نیز مثبت برآورد شده است که نشان دهنده وجود رابطه مستقیم است بر همین اساس نتایج آزمون رگرسیون نشان دهنده آن است که کیفیت دیپلماسی گردشگری به صورت معناداری شاخص ارتقاء منطقه­گرایی در میان همسایگان را با ضریب بتای 0.29 را پیش‌بینی می­کند.

المصادر:

1. Torkan, Akbar, Shahbazi, Meysam (2015): "Identifying the Basin of Makran Coast Development Plans Using Two-Level SWOT Analysis", Economic Strategy Quarterly, No. 13(in Persian).


2. Motamed, Ahmad, Gharib Reza, Mohammad Reza (2008): "Evolution of Coastal Makran during the Late Quaternary", Journal of Geographical Research, No. 64.


3. Archer, Clive, (2005); International Organizations, Translated by Farzaneh Abdul Maliki, Maysan Publishing, Tehran(in Persian).


4. Aghabakhshi, Ali, (1985); Political Science Culture, Thunder Publishing, Tehran(in Persian).


5. Omidi Ali, (2009): Regionalism in Asia: A Look at ASE Organizations. Annie, Sark and Echo, Publications of the Bureau of Political and International Studies, Tehran(in Persian).


6. Hafeznia, Mohammad Reza, (2006): Principles and Concepts of Geopolitics, Papel Publications, Mashhad(in Persian).


7. Duerti, James, Faltz Graf, Robert, (1997): Conflict Theories in International Relations, translation by Wahid Bozorgi and Alireza Tayeb, Qomes Publishing, Tehran(in Persian).


8. Abdollah Khani, Ali, (2003): Security Theories Introduction to National Security Doctrine Planning, International Institute for Contemporary Studies and Research Publications, Tehran(in Persian).


9. Ali Babaei, Gholamreza, (1993): Culture of International Relations, Publications of the Bureau of Political and International Studies, Tehran(in Persian).


10. Fathi, Yahya (2002): "A Comparative Comparison of the Effects of Two Approaches of Globalization of Economics and Regionalism on World Trade", Journal of Economic Research and Policies, No. 21(in Persian).


11. Keith, Pace Kelly, (2005): International Organizations, Translated by Hossein Sharifi, Taraz Koohi, Maid Publishing, Tehran(in Persian).


12. Moshirzadeh, Homeyra, (2005): Evolution in International Relations Theories, Khome Publications, Tehran(in Persian).


13. Karimipour, Yadollah, (2000): An Introduction to Iran and its Neighbors (Sources of Stress and Threat), Academic Jihad Publications, Tehran(in Persian).


14. Pishahifard, Zahra, Nasrati, Shahriar, Bazardar, Shahnaz (2015): "Shiite Geopolitics and the Territory of Iran in the Mediterranean," Journal of Shiology, Vol. 13, No. 13(in Persian).


15. Mahdipour, Gholamreza, Jafari, Mohammad (2011): "Strategies for Management and Sustainable Development of Iran's Tourism Infrastructure", Regional Planning Quarterly, Volume 1, Number 1(in Persian).


16. Behkish, Mohammad Mehdi, (2010): The Iranian Economy in the Context of Globalization, Ney Publishing, Tehran(in Persian).


17. Haji Yousefi, Amir Mohammad, (2008): The State of oil and Economic-Political Development in Iran, Islamic Revolution Documentation Center Publications, Tehran(in Persian).


18. Fakuhi, Nasser, (2013): From Culture to Development: Political, Social and Economic Development, Ferdows Publications, Tehran(in Persian).


19. Gol, Ali, (2011): The Position of Iranian Tourism in the Middle East, Center Publications, Tehran(in Persian).


20. https://zookeys.pensoft.net


21. Online resources:


22. Saghaei, Mohammad (2007): Review and Critique of the National Tourism Development Plan of Iran, site: touristy.blogfa.com/(22 Bahman 1398)

20. Ashraf Kayani, S. & Saif ur, M. (2006), Dialogue-based public diplomacy: A new foreign policy paradigm?, https://www.clingendael.org/sites/default/files/20041100_cli_paper_dip_issue95.pdf


21. Asia-Europe Foundation (ASEF)(2016), asef public diplomacy handbook how to win hearts and minds, Asia-Europe Foundation (ASEF) 31 Heng Mui Keng Terrace Singapore 119595


22. Chahine, J. (2012), public diplomacy: a conceptual framework, http://www.culturaldiplomacy.org/academy/pdf/research/books/public_diplomacy/Public_Diplomacy_-_A_Conceptual_Framework_-_Joumane_Chahine.pdf


23. Henrikson, Alan K. (2006), What Can Public Diplomacy Achieve?, University of Warwick Managing Editor: Jan Melissen, Netherlands Institute of International Relations 'Clingendael and Antwerp University


24. Hocking, B. & Melissen, J. & Riordan, S. & Sharp, P. (2012), Futures for diplomacy Integrative Diplomacy in the 21st Century, Netherlands Institute of International Relations ‘Clingendael’


25. Hocking, B. & Melissen, J. (2015), Diplomacy in the Digital Age, Netherlands Institute of International Relations Clingendael. http://www.clingendael.nl/


26. J. Cull, N. (2009), Public Diplomacy: Lessons from the Past, USC Center on Public Diplomacy at the Annenberg School University of Southern California www.uscpublicdiplomacy.org


27. Leonard, M. (2002), Public Diplomacy, Public Diplomacy, The Foreign Policy Centre The Mezzanine Elizabeth House 39 York Road London SE1 7NQ


28. Marcel, M. (2014), Promoting security througu public diplomacy, Nicolae Bălcescu” Land Forces Academy, Sibiu, Romania www.armyacademy.ro/reviste/rev2_2014/NEAG.pdf


29. Melissen, Jan (2005): The New Public Diplomacy: Soft Power in International Relations, New York: Palgrave Macmillan.


30. NYE, J. S. Jr. (1990): Bound to Lead: the changing nature of American power. Basic Books. In: LEONARD, M.; ALAKESON, V.: Going Public. Diplomacy for the Information Society, p. 37.


31. -Peterková, J. (2008), Public Diplomacy an Instrument of Foreign Policy, University of Economics, Prague Faculty of International Relations Working Papers Research Plan MSM6138439909 http://vz.fmv.vse.cz/


32. U.S. Department of State and U.S. Agency for International Development FY 2006 Performance Summary


33. Vanc, A. (2010), the relationship management process of public diplomacy, PhD diss., University of Tennessee, http://trace.tennessee.edu/utk_graddiss/855


34. Westhuizen, S Van der( ‎2014), Foreign policy, public diplomacy and the media: The case of South Africa, with specific reference to the denial of visas to the Dalai Lama, http://uir.unisa.ac.za/handle/10500/14434