سازمان دهی فضا و مکان گزینی مراکز آموزشی (مدارس) در سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان شاهین شهر و میمه)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

سید رامین غفاری ¹ , نگار شعبانپور ²

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد سیستم اطلاعات مکانی، دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی، تهران، ایرانGIS

تاريخ الإرسال : 03 الأحد , ذو الحجة, 1440 تاريخ التأكيد : 19 الجمعة , صفر, 1441 تاريخ الإصدار : 05 الخميس , ربيع الأول, 1442

الکلمات المفتاحية: مراکز آموزشی, سکونتگاه‌های روستایی, مکان گزینی, سازمان‌دهی فضا, شهرستان شاهین شهر و میمه,

ملخص المقالة :

       تعادل در نظام توزیع فضایی خدمات یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در سالیان اخیر توجه جغرافی­دانان و برنامه­ریزان را به خود جلب نموده است. در این میان خدمات آموزشی به‌ عنوان یکی از شاخص­های توسعه انسانی بعضاً با رشد جمعیت در سکونت­گاه­های روستایی هماهنگ و منطبق نبوده و از تفرق مکانی- فضایی متناسبی برخوردار نمی باشد. لذا این پژوهش که با هدف مکان­گزینی و ساماندهی بهینه توزیع خدمات آموزشی در 13 روستای واقع در شهرستان شاهین شهر و میمه از توابع استان اصفهان، به روش­ کتابخانه­ای (بهره گیری از منابع، تحقیقات مرتبط و پایگاه­­های اینترنتی) در دو مرحله زیر انجام شده است. در نخستین مرحله معیارهای مؤثر در مکان­یابی مراکز آموزشی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) توسط کارشناسان بر اساس اهمیت آن­ها وزن­دهی شد و سپس با فازی­ سازی و تلفیق لایه­­ها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، پهنه مذکور جهت احداث مراکز آموزشی طبقه­­بندی گردید. در دومین مرحله از پژوهش پس از تعیین شاخص مرکزیت در خدمات آموزشی (ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان) به منظور تعیین ضریب هم بستگی بین دو پارامتر جمعیت و خدمات آموزشی، از مدل (رتبه- اندازه) استفاده شد. در ادامه تحقیق با لحاظ عوامل و مقتضیات مکانی- فضایی اقدام به پیش بینی جمعیت و آینده نگری در تخصیص و توزیع خدمات آموزشی به تفکیک نقاط روستایی مستقر در شهرستان شاهین شهر و میمه گردید. سرانجام نیز بر اساس یافته­های پژوهش تأسیس یا توسعه فضاهای آموزشی برای افق 1405 خورشیدی پیشنهاد گردید.

المصادر:

1. Asayesh, Hossein & Estelaji, Aireza(2015): Principles and methods of planning zone-models, methods and techniques, view student publications, printing, Tehran.


2. Barghi, Hamid, Karimi, Fateme & Nafise Ghotbi Nejad (2011): Analysis of the upgrading plans for the development and organization of physical space and rural settlements in the countryside, Congress geographers of Iran, Tehran, Iran Geographical Society, martyr Beheshti University.


3. Pakfetrat, Alireza, Taghvaie, Masoud &Asghar Zarabi (2014): Locating large-scale parks for urban centers using a three-step process AHP – network 5-16.


4. Taghvaie, Masoud & Akbari, Mahmood (2010): Analysis of the spatial development in the metropolis of Iran, Journal of Geographical Sciences,20, 97-111.


5. Jome pour, Mahmood (2008): Planning the development of rural settlements, the publisher, Tehran, 272.


6. Heydari mokarar, Hamid, Bandani, meysam & seyed ali Tabatabaie(2015): Analysis of the distribution of and access to primary schools, 6-19.  


7. Sarvar, Rahim, Yahya pour , Eiraj(2016): Optimal site parking hierarchical class-based analysis and Boolean Logic, 80-88.


8. Shamsoddini, Ali & Rahimi, Alireza(2014): The rural settlements of city mamasani using the techniques of organizing space, Journal of Regional Planning, the fourth year, 14, 87-102.


9. Sharifi, Alireza(2018): Strategic Analysis of Damaged Area Accounting village in the city Shahin Shahr and Meymeh, Supervisor Ghaffari, Shahin Shahr Payam Noor University master's thesis, Department of Geography and Rural Planning.


10. Shakour, Ali, Khorsand nia, Mohammad Ali & Meysam Safar pour (2011): Analysis of the spatial distribution facilities and services in the rural and village of Doroodzan wheat, Geographic magazine, 5, 33-53.


11. Safarkhani, Rezvan(2016): Leveling and measuring the degree of development of rural areas of Kermanshah province using multi-criteria model TOPSIS and cluster analysis, the National Conference on Emerging Trends in regional planning and sustainable development, Islamic Azad University Marv Dasht, 23(4), 45-57.


12. Aabestani, Ali akbar & Javanshiri, Mehadi (2014):  Locating the optimal green space in rural settlements, the journal of ecology, 3, 573-588.


13. Ramin, Ghaffari (2011): Planning rural settlements, Isfahan University Press, second edition, Isfahan.


14. Mosayebi, Barghi, Rahimi & Ghanbari (2018): Prioritize development strategies in rural areas with sustainable development approach, case study: the rural area of ​​North West Province, Research and Rural Planning, 7(1), 193-201.


15. Mohammad zade, Mohamad, Yazdan Mehr,Kazem, Yousef pour, Vahid & Alireza Moghadam (2017): The analysis of spatial distribution of the educational facilities in the city of Mashhad, using Spatial Statistics in ArcGIS and Geoda, the first international conference planning and urban management, Ferdowsi University of Mashhad, 6,156-205.


16. Mohammadi, Jamal & Mostafa DehCheshameh (2011): Levels of economic and social development, human settlements, publication geographic information sepehr, 19, 48-76.


17. Valizadeh, Reza (2007): Location of training centers with the use of GIS in Tabriz ", Journal of Geographical Sciences, 10, 41-56.


18. Statistical Center of Iran, https://www.amar.org.ir (2006,2007).  


19. Nematolahi, Fateme & Ramesht, Mohammad Hossein (2017): Theories and patterns in locating a geographical, 24, 1-20.


20. Hashemi, Seyed Saied & Eimeni Gheshlagh, Siavash (2007): The need for rural                    development and its role in national development, publication fault, 18, 29-41.


21. Qingjuana, Y., Beia, Li., Kuia, Li. (2011), The Rural Landscape Reaserch in Chengdu’s       Urban-rural Integration Development, in Procedia Engineering, 21, 780-788.  


22. Barber, A. (2002). Planning: past; Present and Future.


23. Ogunyemi, O.S., Fabiyi, O. (2015). Spatial Distribution and Accessibility to Post Primary Educational Institution in Ogun State, Southwestern Nigeria: Case Study of Yewa South Local Government Area, Nigeria, Journal of Scientific Research and Reports, 5 (7), 542-552, Article no.JSRR.2015.121.


24. Yang .(2015). An Article Entitled Study of Physical effects on the Development of Rural Settlements Optimal Distribution of Public Services, jornalIEEE. P21.


25. Yasi, T., Yanfang, L., Xingjian, L., Xuesong, K., Gege, L. (2017). Restructuring Rural                          Settlements Based on Subjective Well-Being (SWB): A case study in Hubei province, central   China.Jornal of ScinceDirect, 63, 255-265.


26. Wei, S., Mingliang, L. (2014). Assessment of Decoupling Between Rural Settlement Area                      and Rural Population in China, 39, 331-341.