بررسی شدت عدم تعادل فضایی و منطقه ای رفاه در استان های ایران (مطالعه مقایسه ای رفاه مبتنی بر دیدگاه هاروی و اسمیت)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

محمد نبی شهیکی تاش ¹ , حسین یغفوری ² , باقر درویشی ³

1 - استادیار دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3 - استادیار دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

تاريخ الإرسال : 21 الجمعة , رمضان, 1435 تاريخ التأكيد : 21 الجمعة , جمادى الثانية, 1436 تاريخ الإصدار : 01 السبت , جمادى الثانية, 1436

الکلمات المفتاحية: ایران, رفاه, تعادل منطقه ای, آمایش, توزیع درآمد, رفاه اجتماعی,

ملخص المقالة :

یکی از شاخص­های سنجش عدالت منطقه­ای، شاخص کاردینالی رفاه می­باشد. این شاخص با توجه به اطلاعات درآمد سرانه مناطق و ضریب نابرابری منطقه­ای محاسبه می­شود و منعکس کننده سطح رفاه اقتصادی مناطق می­باشد. در این مقاله برای ارزیابی شدت عدم تعادل فضایی رفاه اجتماعی در استان­های ایران، از شاخص رفاه آمارتیاسن و کشش تابع رفاه اجتماعی در سال1390 استفاده شده است. یافته­های تحقیق بیانگر آن است که بیشترین سطح رفاه سرانه در استان‌های ایران مربوط به استان­های تهران، بوشهر و مرکزی بوده و کمترین سطح رفاه مربوط به استان سیستان و بلوچستان می‌باشد. همچنین نتایج تحقیق نشان می­دهد که در اکثر  استان­های غیر برخوردار، رتبه مالیات سرانه و متوسط نرخ مالیاتی بالاتر از رتبه درآمد سرانه است و این مسأله بر خلاف اصول عدالت مالیاتی در دریافت مالیات است. از این­رو در راستای  متعادل و متوازن ساختن توسعه مناطق مختلف، رویکرد مبتنی بر توسعه همه­جانبه بر مبنای قابلیت­ها، مزیت­های نسبی، توانمندی­ها و محدودیت­های منطقه­ای ضروری به نظر می­رسد. یعنی آنکه می­باید الگوی توسعه مبتنی بر آمایش سرزمین با استناد بر توازن منطقه­ای و افزایش استانداردهای رفاهی دنبال شود. همچنین دولت می­تواند با اتخاذ سیاست­های بازتوزیعی مناسب، وضعیت نابرابری در درون استان­ها و در بین استان­های مختلف را بهبود ببخشد، در این راستا از جمله سیاست­هایی که می­توان پیشنهاد نمود اصلاح سیستم مالیاتی کشور است.

المصادر:

1. اشرفی، یحیی و زهرا گلی (1387): «بررسی وضعیت توزیع درآمد با استفاده از محاسبه ضریب جینی و شاخص رفاه سن»، ماهنامه بررسی مسائل و سیاست های اقتصادی، شماره های 87 و 88، تهران، صص 52-37.


2. حاتمی­نژاد، حسین و عمران راستی (1388): عدالت اجتماعی و عدالت فضایی منطقه­ای بررسی و مقایسه نظریات جان رالز و دیوید هاروی، فصلنامه سیاسی ـ اقتصادی، شماره­270-269، تهران، صص 95-82.


3. فیتزپتریک، تونی (1383): نظریه رفاه سیاست اجتماعی چیست؟ ترجمه­: هرمز همایون­پور، چاپ دوم، مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، تهران.


4. کرمی، قاسم و محمد صادق لطفی (1387): «عدالت اجتماعی در برنامه­ریزی فضای جغرافیایی، عدالت اجتماعی، تهران»، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، صص 90-71.


5. نیلی، فرشاد (1374): «رشد اقتصادی، توزیع درآمد و رفاه اجتماعی در سالهای 1372-1361»، فصلنامه برنامه و بودجه، شماره اول، تهران، صص 62-47.


6. موسی خانی، غلامرضا (1378): تجزیه و تحلیل رفاه اجتماعی در ایران و اثر پذیری آن از نابرابری درآمدی، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز.


7. رئیس دانا، فریبرز (1379): «نقد و بررسی چند الگوی نظری در اقتصاد رفاه»، فصنامه رفاه اجتماعی، سال دوم، شماره سوم، تهران، صص 78-65.


8. سامتی، م.، و محمدرضا حسینی (1380): «برآورد تابع مطلوبیت دولت و اندازه گیری شاخص رفاه در ایران»، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان(علوم انسانی)، جلد دوازدهم، شماره 1و2، اصفهان، صص 35-54.
   
   
   1. Atkinson, A. B. (1970): “On the measurement of inequality’, Journal of Economic Theory, 2, 244-63.
   
   

10. Beach, C. M. and R. Davidson (1983): “Distribution free statistical inference with Lorenz curves and income shares”, Review of Economic Studies, 50, 723-35.

11. Bishop, J. A., S. Chakravorty and P. D. Thistle (1989): “Asymptotically distribution free statistical inference for generalized Lorenz curves, Review of Economics and Statistics, 71, 725-77.

12. Charlot, S.,& Gaigne, C.,&  Robert-Nicoud, F.(2006), Thisse, J. F., Agglomeration and Welfare : The Core-Periphery Model in the Light of Benthem, Kaldor and Rawls, Journal of Public Economics.

13. Cowell, F. A., & Gardiner, K.(1999), welfare weights, London School of Economics.

14. Dagum, C. (1990): “Relationship between Income Inequality Measures and Social Welfare Functions” Journal of Econometrics, 43, 91-102

15. Dagum, C. (1993): “The Social Welfare Bases of Gini and Other Inequality Measures”, Statistica, 53, 3-30

16. Dasgupta, P., A.K. Sen and D. Starett (1970): “Notes on the measurement of inequality”, Journal of Economic Theory, 6, 180-7.

17. Gottschalk, P and M. Joyce (1992): “Is earning inequality also increases in other industrialized countries?”, LIS/CEPS Working Paper No. 66, October.

18. Kakwani, N. C. (1980): Income Inequality and Poverty: Methods of Estimation and Policy Application, World Bank Research Publication, Oxford University Press.

19. Kakwani, N. C. (1984): “Welfare ranking in income distribution, in inequality, measurement and policy”, Advances in Econometrics, JAI Press, Gleenwitch, Conn.,3, 253-282.

20. Kula, E., Regional Welfare Weights in Investment Appraisal - The Case of India, The Journal of Regional Analysis & Policy,1-32, 2002.

21. Mukhopadhaya, (2006) “Trends in Income Disparity and Equality Enhancing Education Policies in the Development Stages in Singapore”, International Journal of Educational Development.

22. Mukhopadhaya, P. and V. V. B. Rao (2005): Income Inequality, in Singapore Economy in 21st Century, McGraw Hill, Singapore.

23. Sen, A. K. (1974): “Information Bases of Alternative Welfare Approaches” Journal of Public Economics, 3, 387-403.

24. Sen, A. K. (1976): “Real National Income”, Review of Economic Studies, 43, 19-39.

25. Sheshinski, E. (1972): “Relation between Social Welfare and the Gini Index of Inequality”, Journal of Economic Theory, 4, 98-100.

26. Shorrocks, A. F. (1983): “Ranking income distributions”, Economica, 50, 3-17.

27. Yitzhaki, S. (1979): “Relative Deprivation and the Gini Coefficient”, Quarterly Journal of Economics, 93, 321-24.

28. Yitzhaki, S. (1982): “Relative Deprivation and Economic Welfare”, European Economic Review, 17, 99-113.