بررسی شدت عدم تعادل فضایی و منطقه ای رفاه در استان های ایران (مطالعه مقایسه ای رفاه مبتنی بر دیدگاه هاروی و اسمیت)
الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ایمحمد نبی شهیکی تاش 1 , حسین یغفوری 2 , باقر درویشی 3
1 - استادیار دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3 - استادیار دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
الکلمات المفتاحية: ایران, رفاه, تعادل منطقه ای, آمایش, توزیع درآمد, رفاه اجتماعی,
ملخص المقالة :
یکی از شاخصهای سنجش عدالت منطقهای، شاخص کاردینالی رفاه میباشد. این شاخص با توجه به اطلاعات درآمد سرانه مناطق و ضریب نابرابری منطقهای محاسبه میشود و منعکس کننده سطح رفاه اقتصادی مناطق میباشد. در این مقاله برای ارزیابی شدت عدم تعادل فضایی رفاه اجتماعی در استانهای ایران، از شاخص رفاه آمارتیاسن و کشش تابع رفاه اجتماعی در سال1390 استفاده شده است. یافتههای تحقیق بیانگر آن است که بیشترین سطح رفاه سرانه در استانهای ایران مربوط به استانهای تهران، بوشهر و مرکزی بوده و کمترین سطح رفاه مربوط به استان سیستان و بلوچستان میباشد. همچنین نتایج تحقیق نشان میدهد که در اکثر استانهای غیر برخوردار، رتبه مالیات سرانه و متوسط نرخ مالیاتی بالاتر از رتبه درآمد سرانه است و این مسأله بر خلاف اصول عدالت مالیاتی در دریافت مالیات است. از اینرو در راستای متعادل و متوازن ساختن توسعه مناطق مختلف، رویکرد مبتنی بر توسعه همهجانبه بر مبنای قابلیتها، مزیتهای نسبی، توانمندیها و محدودیتهای منطقهای ضروری به نظر میرسد. یعنی آنکه میباید الگوی توسعه مبتنی بر آمایش سرزمین با استناد بر توازن منطقهای و افزایش استانداردهای رفاهی دنبال شود. همچنین دولت میتواند با اتخاذ سیاستهای بازتوزیعی مناسب، وضعیت نابرابری در درون استانها و در بین استانهای مختلف را بهبود ببخشد، در این راستا از جمله سیاستهایی که میتوان پیشنهاد نمود اصلاح سیستم مالیاتی کشور است.
- اشرفی، یحیی و زهرا گلی (1387): «بررسی وضعیت توزیع درآمد با استفاده از محاسبه ضریب جینی و شاخص رفاه سن»، ماهنامه بررسی مسائل و سیاست های اقتصادی، شماره های 87 و 88، تهران، صص 52-37.
- حاتمینژاد، حسین و عمران راستی (1388): عدالت اجتماعی و عدالت فضایی منطقهای بررسی و مقایسه نظریات جان رالز و دیوید هاروی، فصلنامه سیاسی ـ اقتصادی، شماره270-269، تهران، صص 95-82.
- فیتزپتریک، تونی (1383): نظریه رفاه سیاست اجتماعی چیست؟ ترجمه: هرمز همایونپور، چاپ دوم، مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، تهران.
- کرمی، قاسم و محمد صادق لطفی (1387): «عدالت اجتماعی در برنامهریزی فضای جغرافیایی، عدالت اجتماعی، تهران»، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، صص 90-71.
- نیلی، فرشاد (1374): «رشد اقتصادی، توزیع درآمد و رفاه اجتماعی در سالهای 1372-1361»، فصلنامه برنامه و بودجه، شماره اول، تهران، صص 62-47.
- موسی خانی، غلامرضا (1378): تجزیه و تحلیل رفاه اجتماعی در ایران و اثر پذیری آن از نابرابری درآمدی، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز.
- رئیس دانا، فریبرز (1379): «نقد و بررسی چند الگوی نظری در اقتصاد رفاه»، فصنامه رفاه اجتماعی، سال دوم، شماره سوم، تهران، صص 78-65.
- سامتی، م.، و محمدرضا حسینی (1380): «برآورد تابع مطلوبیت دولت و اندازه گیری شاخص رفاه در ایران»، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان(علوم انسانی)، جلد دوازدهم، شماره 1و2، اصفهان، صص 35-54.
- Atkinson, A. B. (1970): “On the measurement of inequality’, Journal of Economic Theory, 2, 244-63.
10. Beach, C. M. and R. Davidson (1983): “Distribution free statistical inference with Lorenz curves and income shares”, Review of Economic Studies, 50, 723-35.
11. Bishop, J. A., S. Chakravorty and P. D. Thistle (1989): “Asymptotically distribution free statistical inference for generalized Lorenz curves, Review of Economics and Statistics, 71, 725-77.
12. Charlot, S.,& Gaigne, C.,& Robert-Nicoud, F.(2006), Thisse, J. F., Agglomeration and Welfare : The Core-Periphery Model in the Light of Benthem, Kaldor and Rawls, Journal of Public Economics.
13. Cowell, F. A., & Gardiner, K.(1999), welfare weights, London School of Economics.
14. Dagum, C. (1990): “Relationship between Income Inequality Measures and Social Welfare Functions” Journal of Econometrics, 43, 91-102
15. Dagum, C. (1993): “The Social Welfare Bases of Gini and Other Inequality Measures”, Statistica, 53, 3-30
16. Dasgupta, P., A.K. Sen and D. Starett (1970): “Notes on the measurement of inequality”, Journal of Economic Theory, 6, 180-7.
17. Gottschalk, P and M. Joyce (1992): “Is earning inequality also increases in other industrialized countries?”, LIS/CEPS Working Paper No. 66, October.
18. Kakwani, N. C. (1980): Income Inequality and Poverty: Methods of Estimation and Policy Application, World Bank Research Publication, Oxford University Press.
19. Kakwani, N. C. (1984): “Welfare ranking in income distribution, in inequality, measurement and policy”, Advances in Econometrics, JAI Press, Gleenwitch, Conn.,3, 253-282.
20. Kula, E., Regional Welfare Weights in Investment Appraisal - The Case of India, The Journal of Regional Analysis & Policy,1-32, 2002.
21. Mukhopadhaya, (2006) “Trends in Income Disparity and Equality Enhancing Education Policies in the Development Stages in Singapore”, International Journal of Educational Development.
22. Mukhopadhaya, P. and V. V. B. Rao (2005): Income Inequality, in Singapore Economy in 21st Century, McGraw Hill, Singapore.
23. Sen, A. K. (1974): “Information Bases of Alternative Welfare Approaches” Journal of Public Economics, 3, 387-403.
24. Sen, A. K. (1976): “Real National Income”, Review of Economic Studies, 43, 19-39.
25. Sheshinski, E. (1972): “Relation between Social Welfare and the Gini Index of Inequality”, Journal of Economic Theory, 4, 98-100.
26. Shorrocks, A. F. (1983): “Ranking income distributions”, Economica, 50, 3-17.
27. Yitzhaki, S. (1979): “Relative Deprivation and the Gini Coefficient”, Quarterly Journal of Economics, 93, 321-24.
28. Yitzhaki, S. (1982): “Relative Deprivation and Economic Welfare”, European Economic Review, 17, 99-113.