بررسی ابعاد مختلف توسعه افقی شهر یاسوج و تأثیر آن بر اراضی کشاورزی پیرامون (با استفاده از مدل آنتروپی شانون و ضریب موران)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

حسن نوروزی ¹ (دکتری علوم اقتصادی، رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی استان کهگیلویه و بویراحمد، یاسوج، ایران)
سلیمان محمدی دوست ² (مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج)

تاريخ الإرسال : 26 الأربعاء , ذو القعدة, 1439 تاريخ التأكيد : 21 الأحد , جمادى الأولى, 1440 تاريخ الإصدار : 15 الإثنين , جمادى الأولى, 1440

الکلمات المفتاحية: توسعه کالبدی, رشد پراکنده, شهر یاسوج, زمینهای کشاورزی,

ملخص المقالة :

        شهر یاسوج از جمله شهرهایی است که پس از انقلاب اسلامی به شدت تحت تاثیر سیاستهای دولت قرار گرفته و به ویژه از سال 1365به بعد جمعیت و مساحت آن بسیار افزایش یافته است و از آنجا که این شهر بر بستر زمین های کشاورزی و منابع بکر طبیعی قرار گرفته است، با تاثیرپذیری از اقدامات دولت، بخش وسیعی از اراضی کشاورزی و جنگلهای پیرامون این شهر به ساخت و سازهای شهری اختصاص یافته است. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی توسعه افقی شهر یاسوج  و تأثیر آن  بر اراضی زراعی پیرامون می باشد. روش بکار رفته تحلیلی-توصیفی و به لحاظ هدف کاربردی است. داده های مورد نیاز با استفاده از روش کتابخانه­ای – اسنادی و میدانی به دست امده است. جهت تحلیل و ترسیم داده های به دست آمده از مدل­های آنتروپی شانون و ضریب موران و نرم­افزارهای  Spss استفاده شده است. در این راستا به بررسی سیر پیدایش، تکوین و رشد شهر یاسوج طی چند دهه اخیر، مهمترین عوامل و سازوکارهای ناشی از اقدامات دولت که در گسترش فیزیکی شهر یاسوج موثر بوده است شناسایی شد و با استفاده از مدل آنتروپی شانون و ضریب موران میزان رشد نا همگون و اسپرال شهر مشخص گردید. خروجی تحلیل موران مبین این است که توزیع جمعیت پراکنده تر از مساحت نواحی شهر یاسوج می باشد و این نشان می­دهد که جمعیت شهر یاسوج از الگوی قطبی و خوشه ای فاصله دارد و به صورت پراکنده پخش شده است. از سوی دیگر با توجه به اینکه مقدار آنتروپی شانون شهریاسوج در سال 1365 برابر با 1106/1 بوده است نزدیک بودن مقدار آنتروپی به مقدار حداکثر 2087/1 نشان دهنده رشد پراکنده (اسپرال) گسترش فیزیکی شهر است. در عین حال، با توجه به اینکه مقدار انتروپی برای در سال ،1390برابر با 2087/1 محاسبه شده است، این امر نشان می دهد که طی سال­های اخیر، گسترش فیزیکی شهر، باز هم پراکنده تر و غیر متراکم گردیده است.  

المصادر:

1. Ebrahimzadeh, I, and Rafiei, Q, (2009): Optimal location of urban extensions using GIS (Geographical Information System). Geography and Development Quarterly, No. 15, pp. 70-45. (In Persian).


2. Ebrahimzadeh, I, and Rafiei, Q, (2009): An Analysis on the Pattern-Spatial Development of Marvdasht City Using Shannon and Hellendan Entropy Models and Presenting Its Future Distribution Model, Quarterly Journal of Human Geography, Number 69, Pages 70-45. (In Persian).


3. Poor Ahmad, A, Yadhqar, A and Habibi, K, (2003): A Study of the Development Process of Sanandaj City Development Using GIS and RS, The Journal of Fine Arts, No. 16, Winter, pp. 32-15. (In Persian).


4. Sheremohammadi, H and Nejibi, F, (2007): The development of the city of Chalus in light of environmental impacts (GIS), Urban Identity, No. 1, first year, pp. 38-28. (In Persian).


5. Municipality, Yasuj, (2016), Deputy Director of Planning and Development of Human Capital. (In Persian).


6. Abbaszadeh, Gh, (2005): Modeling of Urban Urban Body Growth for Sustainable Development (Case Study: Mashhad), Master thesis, Ferdowsi University of Mashhad. Guided by Dr. Mohammad Rahim Rahnama. (In Persian).


7. Katie and Burton (2006): Achieving Sustainable Urban Formation, Translation from Moradi Christian, Publications, Processing and Urban Planning. (In Persian).


8. Lynch, Q, (2002): City Theory, Translated by Seyyed Hossein Bahreini, Institute of Publications and Printing of Tehran University. (In Persian).


9. Mathnavi, M, (2002): Sustainable Development and New Paradigms of Urban Development: A Comprehensive City and a Large City, Journal of Environmental Studies, No. 31. (In Persian).


10. Anderson, W. P. , Kanaroglou, P. S. and Miller, E. J. (1996): ”urban form, energy and the environment: a review of issues, evidence and policy”. Urban Studies, 33(1), pp7-35.


11. Ewing, R., (1997) Is Los Angeles-style sprawl desirable?. J. Am. Plan. Assoc. 63.107-27.


12. Glaster, G, et.al., (2001).” Wrestling Sprawl to the Ground: Defining and Meaturing an Elusive Concept, Housing Policy Debate”, Volume 12, Issue 4, pp681-717.


13. Glasson. P. (2008). Sustainable development concept in world literature. Urban development congress in Menschen. Germany.


14. Hadly, C.C(2000) .“ Urban sprawl Indicators ,Causes and solution”,WWW.CITY.BLOMINGTON.


15. Hess, G.R (2001).” Just what is Sprawl, Anyway?”, www4. ncsu.edu/grhess.


16. Peiser, R (2001).” Decomposing urban sprawl”, Town Planning Review 72(3).


17. Pumain,D., (2003): Scaling Laws and urban systems.


18. Tsai, Yu-Hsin (2005).” Quantifying urban form: Compactness versus Sprawl”, Urban Studies, Vol.42, No1, pp141-161.


19. USEPA, (2005) Smart Growth Index (SGI) Model, US Environmental.


20. Menon, Neha(2004).“ Urban sprawl ”, Vision the journal of the WSC-SD , Vol 2, No 3.


21. .Lee, G, Wong, D.W.S (2001) Statistical analysis with Arc view GIS, USA, pp156-187 .


22. Wassmer, R. W, (2002) Influences of the Fiscalization of Land Use and Urban-Growth Boundaies, www. csus. edu/ indiv/ w/ wassmerr/ sprawl. Html.


23. Weerakoon, K.G.P.K. (2002). Integration of GIS based suitability analysis and multi criteria evaluation for urban land use planning: contribution from analytic hierarchy progress. Nugegoda: University of Sri Jayawardenepura.


24. Whitford, M. (2009), a framework for the development of event public policy: facilitating regional development, journal of cities.vol.28. pp 1- 17.