مورفولوژی فضائی دیاپیر نمکی در تعامل با ژئوتوریسم داخلی و خارجی و نقش آن در توسعه پایدار منطقه ای استان فارس
الموضوعات :
فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
مهرنوش بیات
1
,
نرگس قاسمی
2
1 - مربی گروه زمین شناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
2 - استادیار گروه زمین شناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
تاريخ الإرسال : 21 الإثنين , ربيع الأول, 1436
تاريخ التأكيد : 15 الإثنين , ربيع الثاني, 1437
تاريخ الإصدار : 11 الخميس , ربيع الثاني, 1437
الکلمات المفتاحية:
فارس,
مدیریت ژئوتوریسم,
مورفولوژی فضایی,
دیاپیر نمکی,
ژئومورفیک,
ملخص المقالة :
استان فارس به سبب تنوع مکانهای ژئومورفیک در ارتباط با عملکرد دیاپیریسم، از توانایی بالقوه آمایش ژئوتوریسمی برخوردار است. عملکرد این دیاپیریسم در استان، به صورت پلاگها و گنبدهای نمکی رخنمون یافتهاست. بهگونهای که تعداد 56 پلاگ نمکی در محدوده فارس و در زون زمینشناسی کمربند زاگرس گزارش شده است. اکثر این مکانها دارای جاذبه زمینشناختی بوده و قابلیت تبدیل شدن به ژئوسایت را دارند. همچنین با توجه به ارزش علمی، فرهنگی- تاریخی، زیبایی شناختی و اجتماعی- اقتصادی، از گنبدهای نمکی میتوان به عنوان مکانهای ژئومورفیک نام برد. در پژوهش حاضر سعی بر ورود برآوردهای کمی در مدیریت ژئوتوریسمی کشور شده است. این کار با استناد به اطلاعات و آمار موجود اعم از ژئولوژیک، ژئومورفیک، توپوگرافیک و حوزههای دموگرافیکی استان و با بهرهگیری از آنالیزهای اولیه در محیط سیستم اطلاعات جغرافیائی (GIS) انجام گردیده است. متغیرهای مختلفی در مدیریت بهینه ژئوتوریسم دیاپیری استان فارس مورد بررسی قرار گرفتهاند که با توجه به ضابطهها و محاسبات انجام شده به این ترتیب اولویتبندی شدهاند: راه (تقریباً 100%)، تجهیزات مراکز شهرستان (98%)، ارتفاع گنبدها (97%)، فاصله گنبدها از آبادیها (82%). خروجیهای این پژوهش، کاربرد ژئوتوریسم دیاپیری در تسریع روند توسعه پایدار منطقه و پیشرفت اقتصادی مراکز شهرستانها و حتی آبادیهای نزدیک این گنبدها، که بستر ژئوسایتها هستند را نشان میدهد.
المصادر:
اسدی، ناصر؛ زارع، محمد و Filippi, M., Bruthans, J. (1386): «نقش گنبدها و غارهای نمکی در ایجاد ژئوپارک و توسعه ژئوتوریسم در ایران»، مجموعه مقالات همایش نقش ژئوپارک در توسعه گردشگری، سازمان منطقه آزاد قشم، کمیسیون ملی یونسکو، قشم.
بیات، مهرنوش و نرگس قاسمی (1393): طرح پژوهشی «معرفی پدیده های زمین شناسی با کاربرد گردشگری زمینشناسی در محدوده استان فارس و تعیین جایگاه آنها با استفاده از GIS»، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز.
بیات، مهرنوش و پگاه هاشمی حسینی (1388): «پتانسیلهای گردشگری گنبدهای نمکی با تأکید بر توریسم درمانی»، مجموعه مقالات بیست و هفتمین گردهمایى علوم زمین، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.
ثروتی، محمدرضا و الهام کزازی (1385): «ژئوتوریسم و فرصتهای برنامهریزی آن در استان همدان»، فصل نامه فضای جغرافیایی، شماره 16، اهـر، صص 38-1.
ثروتی، محمدرضا؛ حمدی، بهاء الدین. یزجردی، کورس و محبوبه ادیب پور (1389): «بررسی مورفولوژی گنبد نمکی جهانی در جنوب غرب فیروزآباد»، فصل نامه جغرافیای طبیعی، سال سوم، شماره هفتم، لارستان ، صص 32-15.
ثروتی، محمدرضا و افشان قاسمی(1387): «راهبردهای ژئوتوریسم در استان فارس»، مجله فضای جغرافیایی، شماره 12، اهـر، صص 49-23.
حاجعلیلو، بهزاد و بهرام نکویی صدر (1390): ژئوتوریسم، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اول، تهران.
خسروشاهی، محمد؛ محمودی، فرج اله و محمدتقی کاشکی (1390): «محدوده های بیابانی ایران با تأکید بر نقش عوامل زمینشناختی مؤثر در تشکیل آنها» ، فصلنامه علوم زمین، سال بیستم، شماره 80، تهران، صص 22-15.
رحمانی، علی (1388): «ژئوتوریسم گنبد نمکی دارابگرد»، مجموعه مقالات بیست و هفتمین گردهمایى علوم زمین، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.
شایان، سیاوش و غلامرضا زارع (1390): «گنبدهاینمکی ایران»، رشد آموزش جغرافیا، شماره 94، تهران، صص 25-18.
عفیفی، محمد ابراهیم و عبدالرسول قنبری (1388): «بررسی جاذبههای ژئوتوریستیگنبدهاینمکی لارستان (مطالعه موردی گنبد نمکی کرموستج)»، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال دوم، شماره 6، لارستان، صص 47-31.
مختاری، داود (1393): «اصول موضوعه دانش ژئومورفولوژی و جایگاه ژئوتوریسم (نقدی در حوزه دانش ژئومورفولوژی ایران)»، مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال بیست و پنجم، شماره 53، اصفهان، صص109-91.
مختاری، داود (1389): «ارزیابی توانمندی اکوتوریستی مکانهای ژئومورفیکی حوضه آبریز آسیاب خرابه در شمالغرب ایران به روش پرالونگ (prolong)»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 18، زاهدان، صص52-27.
مرکز آمار ایران (1390): سرشماری عمومی نفوس و مسکن کل کشور1390، قابل دسترسی در سایت www.amar.org.ir.
Binal, A. and M. Ercanoglu, (2010): Assessment of Rockfall Potential in the Kula (Manisa, Turkey) Geopark Region, Environmental Earth Sciences, No. 61, pp 1361–1373.
Castaldini, D. (2008): Maps and Multimedia Tool for the Environmental Tourism in Protected Areas of the Modena Apennine (Northern Italy), geo Journal of Tourism and Geosites, 1(1), pp 13-33.
Deville, E., Battan, A., Griboulard, R., Guer Luis, S., Herbni, j.p., Houzay, j.p., Muller, C. and A. Prinzhofer, (2003): The origin and processes of mud volcanism: new insights from Trinidad, geological society, London, special publications, V. 216, pp 475-490.
Gates, A. E. (2006): Geotourism: a perspective from the USA, in: Geotourism, Dowling, R.K., Newsome, D., Chapter Nine, Elsevier, Oxford, pp 157-179.
Goldstein, Lay, Schneider, Asmar, (2006): Brief calculus and its applications, (11th ed). Prentice-Hall.
Hamann, B. and J. L. Chen, (1994): Data point selection for piecewise linear curve approximation. Computer Aided Geometric Design 11 (3), pp 289-301.
Newsome, D. and R.K. Dowling, (2006): The Scope and Nature of Geotourism, Geotourism, Dowling, R.K., Newsome, D., Chapter One, Elsevier, Oxford, pp 3-25.
Spivak, M. (1994): Calculus (3rd ed.), Publish or Perish.
Stewart, J. (2002): Calculus (5th ed.), Brooks Cole.
Sturm, B. (1994): The geotope concept: geological nature conservation by town and country planning, Geological and Landscape Conservation, In: D. O'Halloran, C. Green, M. Harley et al. (Eds), Geological Society: pp 27-31.
Williams, P., Pigram, C. and D. Dow Amiruddin, (1984): Melange production and the importance of shale diapirism in accretionary terrains. Nature 309, pp 145-146.
Worrall, D. M. and S. Snelson, (1989): Evolution of the northern Gulf of Mexico, with emphasis on Cenozoic growth faulting and the role of salt. In, A.W. Bally and A.R. Palmer (Eds.), the Geology of North America - An Overview. Geological Society of America, v. A, pp 97-138.
