تحلیلی بر آمایش سرزمین شهرستان مرودشت با رویکرد اصلاح روش کمی در نرم‌افزار GIS

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مسعود مسعودی ¹ (دانشیار بخش مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران)
حامد امیری ² (کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران)
پرویز جوکار ³ (کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران)

تاريخ الإرسال : 12 الخميس , صفر, 1436 تاريخ التأكيد : 13 الثلاثاء , ذو القعدة, 1437 تاريخ الإصدار : 17 الجمعة , شوال, 1437

الکلمات المفتاحية: GIS, روش کمی, آمایش سرزمین, شهرستان مرودشت,

ملخص المقالة :

     آمایش سرزمین و استفاده صحیح و متناسب با ویژگی­های محیطی در سطح منطقه و کشور، از اصول اولیه و مهم توسعه پایدار به شمار می­آید. با توجه به جمعیت زیاد، تغییر کاربری­ها در شهرستان مرودشت زیاد می­باشد. مقاله بر آن است تا مقایسه­ای بین کاربری اراضی موجود و نقشه آمایش تهیه شده برای شهرستان انجام دهد. روش تحقیق از نوع "توصیفی- تحلیلی" می­­باشد و برای جمع­آوری داده‌ها از ابزار کتابخانه­ای، پرسشنامه و مطالعات و مشاهدات میدانی استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده­ها نیز با نرم­افزارArcGis9.3 صورت گرفته است. مقایسه توان زیست محیطی شهرستان با کاربری اراضی از طریق روی­هم­گذاری لایه­های مختلف اطلاعاتی با استفاده از مدل مخدوم و با روش کمی آمایش به کمک GIS صورت گرفت و نقشه آمایش سرزمین منطقه تهیه گردید. لازم به ذکر است اصلاحاتی در فرایند آمایش نظیر عدم تهیه واحدهای زیست محیطی و بهره گیری از نقشه کاربری فعلی انجام پذیرفت. نتایج نشان می­دهد که کاربری کشاورزی آبی و سپس اکوتوریسم از بیشترین اولویت (مجموع سناریوها) و تنها گستره کاربری نزدیک به کاربری فعلی، توسعه شهری و صنعتی و روستایی (حدود 4/0 درصد) می باشد. هم چنین بهره برداری در عرصه کشاورزی آبی (40%) و حفاظت (5/1%) کمتر از توان محیطی بهینه منطقه و در عرصه جنگلداری (22%) و مرتعداری (32%) بهره برداری بیش از توان محیطی می باشد.

المصادر:

1. Adl, H. (2001): Determine the Effective Factors in Ecological Capability Evaluation of Forest, PhD thesis, Tehran University. [In Persian]


2. Ahmadi sani, N., Babaie kafaki, S. and motaji, A. (2011): Evaluating the feasibility of ecotourism activities in the northern zagros forests with application of multi-criteria decision-making, GIS and remote Sensing, Town and Country Planning, Vol. 3, No 4, pp: 45-64. [In Persian]


3. Amiri, M.J., Salman Mahini, A., Jalali, S. GH., Hosseini, S.M.  And Azari Dehkordi, F. (2010): A comparison of maps overlay systemic method and boolean- fuzzy logic in the ecological capability evaluation of No.33 and 34 watershed forests in northern Iran,  Environmental  Sciences, Vol. 7, No2, pp: 109-124. [In Persian]


4. Babaie, S. (2006): Environmental evaluation for forest land Classification by using of GIS (Case study in Kazem-rood Watershed, North of Iran), Journal of Agricultural Sciences, Vol. 12, pp: 67-80. [In Persian]


5. Bayat, B., Motakan, A., Rahmani, B. and Arabi, B. (2011): Land use planning in the watersheds using GIS. Case Study: Mahidasht Watershed, Journal of Environmental Based Territorial Planning, Vol. 4, pp: 119-135. [In Persian]


6. Fallahmiri, H., Ghlignia, H., Ziatabar, M. and Pirdashti, H. (2008): Ecological capability evaluation of agriculture in Kasilian watershed using GIS, Environmental Studies, Vol.34, pp: 115-126. [In Persian]


7. F.A.O. (1976(: A Framework for Land Evaluation. FAO soil’s bulletin No 32, Rome, FAO, 72p.


8. Jansen, H., Bas, G.P., Bouman, A.M., Schipper, J.B.R., Hengsdijk, H. and Nieuwenhuyse, A. (2000): On Tools for land use analysis (paper for the minisymposium "Integrating approaches for natural resource management and policy analyses," XXIV International conference of agricultural Economists, Berlin, August 2000, pp: 13-19.


9. Karami, O., Nasr, S.M., Jalilvand, H. and Miryaeghubzadah, M.H. (2011): Study and assessment of spatial and ecological capabilities of Babolrood watershed, using GIS, Journal of Planning, Vol.12, pp: 51-70.


10. Makhdom, M. (2009): Models which are never to be modelled or models with Irrational prediction, Environmental Sciences, Vol.6, pp: 185-192. [In Persian]


11. Makhdom, M. (2006): Principles of Land Use Planning, 7th edn University of Tehran. [In Persian]


12. Makhdom, M., Darvishsefat, A., Jafarzadeh, H. and Makhdom, A. (2009): Environmental Evaluation and Planning by Geographic Information System, 4th edn University of Tehran. [In Persian]


13. Mirdeylami, S.Z., Heshmati, G. A. and Hemmatzade, Y. (2011): Land use planning based on two-hybrid methods the current systemic module at Kachik's watershed in Golestan province, Journal of Applied RS & GIS Techniques in Natural Resource Science, Vol.2, pp: 65-75. [In Persian]


14. Monavari, S.M., Shariat, S.M. and Sabzghabai, G.H. (2009): Land capability evaluation of urban development using GIS (A case study: Zakhard Watershed), Vol.12, pp: 199-208. [In Persian]


15. Najafifar, A. (2012): The role of land use planning in optimal management of Zagros forests (Case study: Sarab Darrehshahr catchment, Ilam province), Iranian Journal of Forest and Poplar Research, Vol. 19, pp: 510-522. [In Persian]


16. Parvaresh, H., Dehghani, M. and Nohegar, A. (2009): Comparison of physical is planning and land planning methods in assessing the ecological capability of Nesa watershed – Hormozgan province, Journal of Planning, pp: 27-50.


17. Perera, A. and Thillanadarajan, V. (1991): GIS for land use planning, Asia Pacific Remote Sensing, Vol. 2, pp: 115-127.


18. Prasad, C.R.S., Thayalan, S., Reddy, R.S. and Reddy, P.S.A. (1990): Use of Landsat imagery for mapping soil and resources for development planning in part of northern Karnataka, India, International Journal of Remote Sensing, Vol.10, pp: 1889-1900.


19. Stookvogel, J.J. and Antle, J.M. (1999): Regional land use analysis: The development of operational tools, The Conference on System Analysis for Agricultural Development, Lima, pp: 11-17.


20. Sudhira, H., et al. (2004): Urban sprawl: metrics, dynamics and modelling using GIS, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, Vol. 5, No.1, pp: 29-39.


21. Suhaedi, E., et al. (2002): Geographic information systems and multiple goal analysis for spatial land use modelling in Indonesia, 23rd Asian Conference on Remote Sensing.