کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در مکان یابی صنایع سنگین با استفاده ازتکنیک GIS (مورد: بنادر امام خمینی و ماهشهر)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

آرش رحیمی ¹ , رضا برنا ²

1 - کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 05 السبت , ربيع الأول, 1436 تاريخ التأكيد : 21 السبت , جمادى الأولى, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الجمعة , ربيع الثاني, 1438

الکلمات المفتاحية: مکانیابی, GIS, فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP), صنایع سنگین, بندر ماهشهر و بندر امام خمینی,

ملخص المقالة :

توجه به مسأله مکان­یابی به منظور استقرار صنایع برای پیشگیری از بحران­های زیست محیطی محتمل و همچنین استفاده شایسته و پایدار از جمیع امکانات پهنه سرزمین، یکی از موضوعاتی است که در سال های اخیر مورد توجه مسئوولین و به خصوص سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است. هدف از این مطالعه، مکانیابی صنایع سنگین با توجه به عوامل محیطی، طبیعی و زیربنایی در بندر ماهشهر و بندر امام خمینی با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)در محیط GISاست. در این راستا، با توجه به ویژگی­های خاص منطقه مورد مطالعه اقدام به مکان­یابی صنایع سنگین شد. هر یک از مراحل مدنظر شامل تعیین فاکتورها با توجه به شرایط خاص منطقه، جمع آوری و آماده سازی داده­ها، تهیه نقشه­های فاکتور مورد نیاز، تلفیق نقشه های فاکتور و نهایتاً انتخاب مکان مناسب می­باشد. تحقیق حاضر بر مبنای هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. در این تحقیق بر اساس نقش و تأثیر متفاوت فاکتورهای مختلف در تعیین مکان مناسب برای استقرار صنایع سنگین، دو نوع نقشه تحت عناوین نقشه های محدودیت و نقشه های فاکتور تهیه گردیدند. سپس با توجه به اهمیت موضوع تلفیق اطلاعات، مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انتخاب و با بهره­گیری از نرم افزار EC2000 پیاده سازی گردید و از محیط نرم ‌افزاری GIS برای مدل سازی و تحلیل فضایی و تلفیق اطلاعات استفاده شد و منطقه مطالعاتی از نظر قابلیت استقرار صنایع سنگین به چهار بخش ضعیف، متوسط، خوب و عالی پهنه­بندی گردید. نتایج نشان می­دهد که اراضی کاملاً مناسب برای استقرار صنایع 85/34642 هکتار از اراضی محدوده­ی مورد مطالعه را شامل می­شود، که این مناطق عمدتاً در قسمت­های مرکزی، غربی، شرقی و جنوبی استان خوزستان واقع شده است و علل عمده مطلوبیت این مناطق در ارتباط با  استقرار صنایع شامل قرار گیری اراضی بایر، دوری از عوامل مخاطره آمیز منطقه، وجود شیب کاملا مناسب و داشتن دسترسی مناسب به شبکه ارتباطی می باشد.

المصادر:

1. Ahadnezhad, M., Zolfi, A. & Norozi, M. (2013): Analysis of the location of land to establish industries by using AHP and VIKOR (Case Study: Central Part of Aras Free Zone), a season of preparation environment , Volume VII, Issue 24, Malayer, pp. 63-82. (in Persian)


2. Amanpor, S., Alizadeh, H. & Gharari, H. (2013): Analysis of the ways of locating the optimal physical development of the city of Ardabil by using AHP, Journal of Regional Planning, Issue 10, Marvdasht, PP. 83-96. (in Persian)


3. Bertolini, M. (2006): Application of the AHP methodology in making a proposal for a public work contract.


4. Ghodsi Pour, H. (2005): Analytical Hierarchy Process (AHP), Amirkabir University, Tehran. (in Persian)


5. Ghodsi Pour, H. (2009): Analytical Hierarchy Process (AHP), Amirkabir University, Tehran. (in Persian)


6. Haidari, R., Hazeri, Roostaee,  Sh. & Arboni, Z. (2013): Evaluation of Women's Parks by using AHP (Case study: Tabriz), Journal of Regional Planning, Issue 12 , Marvdasht, PP. 21-34. (in Persian)


7. Kampf,Rodolf. (2003): Estimation Methods for weight criteria, scientific papers of the university of pardubice, 225-261.


8. Khaliji, M. & Saeedeh zarabadi, Z. (2015): Analysis of the location of industrial estates in the city of Tabriz utilizes a multi-criteria decision models, Journal of Regional Planning, Issue 19, Marvdasht, PP. 101-114. (in Persian)


9.  Rahimi, A. (2014): locate heavy industry due to environmental conditions and climate (Case Study: Mahshahr and Bandar Imam Khomeini)," Master's Thesis Climatology, Islamic Azad University, Ahvaz. (in Persian)


10.  Raeisi, M., Saffianian, A, & Qodusi, H. (2009): Optimal use Boolean logic to find the location of industries (A Case Study of Isfahan), Geomatics Conference and Exhibition in Tehran. (in Persian)


11.  Rangzan, K., Saberi, M, & Bakhtiari, M. (2015): the location of wood industry in Khuzestan province analytical network process (ANP) in GIS, Journal of Regional Planning, Issue 17, Marvdasht, PP. 45-58. (in Persian)


12.  Solymani, R., Balandeh, N, & Jamali, F. (2011): The use of geographic information system (GIS) to analyze the location of heavy industry", the fifth Conference of Environmental Engineering, Tehran. (in Persian)


13.  Malczewski. J. (2006): GIS-based multicriteria decision analysis: a survey of the literature. International Journal of Geographical Information Science. 20(7),pp. 703–726.


14.  Moein afshar, M., Miri, Gh., Karimiyan bostani, M, & Nikbakht, R. (2014): Evaluation of the function of small towns in regional development surrounding villages AHP model in software using GIS (Case Study: City Banjar- city of Zabol) "regional planning Journal, Issue 13, Marvdasht, PP. 75-86. (in Persian)


15. Nasrolahi, Z, & Salehi Ghahfarokhi, F. (2012): Factors Affecting the Location of industrial estates with regard to sustainable development indicators and prioritize them using triangular fuzzy numbers, Journal of Economic Growth and Development, the second year , No. 7, Tehran, pp. 93-123. (in Persian)


16.  Pellenbarg, P. (2002): Sustainable Bussiness Site in the Netherland: A Review, Journal of Environmental Planning and Management. 45 (1), pp. 59-84.


17.  Ruiz, M.C. (2007): The Development of a New Methodology Based on GIS and Fuzzy Logic to Locate Sustainable Industrial Areas, Paper presented at the Geographic Information Science.


18.  Saaty, T.L. (1980): The Analytical Hierarchy Process. McGraw Hill. New York: pp. 350.


19.  Saaty, T.L. (2000): Fundamentals of decision making and priority theory. 2nd Ed. PA: RWS Pub: Pittsburgh.


20.  Shakor, A, & Karimi Ghotbabadi, F. (2015): prioritize the establishment of cottage industries in the city center and model evaluated using indicators AHP, Journal of Regional Planning, Issue 18, Marvdasht, PP. 73- 84. (in Persian)


21.  Shad, R., Ebadi, H., Sadi mesgari M,& Vafaeenezhad, A. (2009): Design and implementation of GIS for locating industrial applications using fuzzy models, weight and genetic marker", College of Engineering, University of Khajeh Nasir, Volume 43, Number 4, Tehran, pp. 417-429. (in Persian)