تحلیل مؤلفه‌های مؤثر درتقویت پیوندهای روستایی- شهری بر اساس رویکرد شبکه منطقه‌ای در مدل‌های F’ANP وAHP (مورد: بخش انزل- شهرستان ارومیه)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

لیلا قاسم پور ¹ (برنامه ریزی منطقه ای. شهرسازی. پردیس هنرهای زیبا. دانشگاه تهران. تهران. ایران)
اسفندیار زبردست ² (دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا، دانشکده شهرسازی)

تاريخ الإرسال : 26 الأحد , ذو الحجة, 1438 تاريخ التأكيد : 13 الأربعاء , رجب, 1440 تاريخ الإصدار : 16 الأحد , شعبان, 1440

الکلمات المفتاحية: مدل AHP, پیوندهای روستایی- شهری, شبکه منطقه ای, مدل F'ANP,

ملخص المقالة :

پیوندهای روستایی- شهری تمام روابط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تکنولوژِیکی میان شهر و روستا را در بر می­گیرد. نادیده گرفتن این روابط در برنامه­ریزی­های توسعه‌ای کشور، عدم توازن توسعه را در پی داشته است.. در رابطه با تبیین روابط شهر و روستا نظریات مختلفی از جمله روابط مرکز- پیرامون، قطب رشد مطرح شده است. در بیشتر این نظریات توسعه روستا منوط به توسعه شهر شده است. اما در دیدگاه شبکه منطقه­ای بر خلاف سایر دیدگاه­ها، روستاها نیز چون شهرها با توجه به پتانسیل خود نقش فعالی را در شبکه­ای از ارتباطات منطقه­ای در دستیابی به توسعه ایفا می­نمایند. هدف این تحقیق تحلیل ساختارهای مؤثر بر پیوندهای روستایی-شهری بر اساس رویکرد شبکه منطقه­ای در بخش انزل شهرستان ارومیه می­باشد. از این­رو پس از بررسی متون نظری و تجربی مرتبط شاخص­های مؤثر در پیوندهای روستا- شهری استخراج و با استفاده از مدلF’ANP  (ترکیب  دو مدل تحلیل عاملی و تحلیل شبکه­ای) وAHP (تحلیل سلسله مراتبی) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. تحلیل AHP با استفاده از ابزار پرسشنامه و نظرخواهی از کارشناسان و تحلیلF’ANP نیز بر اساس داده­های موجود در پایگاه­های اطلاعاتی صورت گرفت. بر اساس نتایج مدل F’ANP، میزان برخورداری از منابع آب با ضریب 157/0، انسجام اجتماعی  با ضریب 086/0 و نرخ مهاجرت با ضریب 086/0 و همچنین بر اساس نتایج مدل AHP نیز میزان برخورداری از منابع آب با ضریب 271/0، نرخ باسوادی با ضریب 093/0 و سطح فناوری مورد استفاده با ضریب 072/0 مهم­ترین مؤلفه­های مؤثر بر پیوندهای روستایی- شهری بر اساس رویکرد شبکه منطقه­ای در منطقه مورد مطالعه می­باشند.

المصادر:

1. ابراهیم­زاده، عیسی. موسوی، میرنجف (1394). اصول و مبانی آمایش سرزمین، سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاه­ها(سمت).


2. موسی پور، پری و استعلاجی، علیرضا. (1389)، تحلیل بر سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان بندرانزلی با تأکید بر مدل متغیرهای استاندارد شده، جغرافیایی سرزمین، دروه7، شماره2، صص 135-119.


3. تقی لو, علی­اکبر. موسوی، میرنجف و حمیدیان، علیرضا.(1392) "تحلیلی بر تعاملات فضایی شهر و روستا با تاکید بر توسعه روستاهای اطراف شهرها (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی)، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، دوره4، شماره3، صص 75-88.


4. دلبری، سیدعلی. داوودی، سیدعلیرضا. (1391)، کاربرد تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) در رتبه بندی شاخص­های ارزیابی جاذبه­های توریستی، تحقیق در عملیات در کاربردهای آن (ریاضیات کاربردی)، دوره9، شماره2، صص 79-57.


5. زبردست، اسفندیار. (1393). کاربرد مدل F’ANP در شهرسازی، نشریه هنرهای زیبا، دوره 19، شماره2، صص 23-38.


6. سازمان جهاد کشاورزی استان آ. غربی. (1389). مطالعه طرح ساماندهی توسعه اقتصادی، اجتماعی فضاهای روستایی بخش انزل- شهرستان ارومیه- استان آذربایجان غربی.


7. سپهردوست، حسین. (1388)، بررسی عملکرد دولت در توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاهای استان، فصلنامه روستا و توسعه، سال 12.


8. صیدایی، سیداسکندر, راستی، هادی.ساجده، آذر.(1395) "تحلیل میزان توسعه یافتگی سکونتگاه های روستایی و عوامل موثر بر آن (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان ایرانشهر)."، فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، سال یازدهم، شماره24، صص 67-83.‎


9. طالشی, مصطفی. اسدالله حیدری, اسدالله.(1396) "موانع شکل گیری شبکه منطقه ای در فرآیند دگرگونی کالبدی_فضایی سکونتگاههای روستایی مورد: سکونتگاههای ناحیه هشترود-چاراویماق (آذربایجان شرقی)." فصلنامه برنامه ریزی توسعه کالبدیدروه4، صص 101-114.‎


10. محمدی یگانه، بهروز. سنایی مقدم، سروش.(1395) "تحلیل اثرات روابط شهر و روستا در مهاجرت های روستا-شهری مطالعه موردی: دهستان پشته زیلایی، شهرستان دهدشت."فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال7، شماره پیاپی27، صص 116-103.


11. محمدی یگانه, بهروز. حسین زاده، اکبر.(1392) "نقش عملکردی روستا-شهرها در توسعه روستاهای پیرامونی مورد مطالعه: شهر زرین رود، شهرستان خدابنده." فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای ، سال سوم، شماره 11، صص 64-55.‎


12. ویسی, حسین زاده. دلیر, کریم و عزت پناه, بختیار. (1392). بررسی و تحلیل نابرابریهای توسعه در سازمان فضایی استان­های ایران. جغرافیا و مطالعات محیطی, 2(6),  صص 67-82.‎
    
    
    1. Adell, G. (1999). Theories and Models of the Peri-urban Interface: A Changing Conceptual Landscape. Literature Review for the Strategic Environmental Planning and Management for the Peri-urban Interface Research Project, London: The Development Planning Unit, University College London.
    
    
    2. Akkoyunlu, S. (2015). The potential of rural-urban linkages for sustainable development and trade, International Journal of Sustainable Development & World Policy, 4(2), 20.
    
    
    3. Allen, A. (2010). Neither rural nor urban: service delivery options that work for the peri-urban poor. In Peri-urban water and sanitation services, Springer, Dordrecht 27-61.
    
    
    4. Bengs, C., & Schmidt-Thomé, K. (2006). Urban-rural relations in Europe. Final report ESPON, Luxembourg.
    
    
    5. Douglass, M. (1998). A regional network strategy for reciprocal rural-urban linkages: an agenda for policy research with reference to Indonesia. Third World Planning Review, 20(1), 1.
    
    
    6. Friedmann, John and Mike Douglass (1978), “Agropolitan Development:  Toward a New Strategy for Regional Planning in Asia,” in F. Lo and K. Salih,eds.,Growth PoleStrategyand Regional Development Policy (Oxford:  Pergamon Press), 163-192.
    
    
    7. Goran, R. & B. Jelisavka (2017) Some Aspects of Rural-Urban Interdependence: Economic-Geographical View. Russian Journal of Agricultural and Socio-Economic Sciences, 61(1).
    
    
    8. Kalantaridis, C. (2010). In-migration, entrepreneurship and rural–urban interdependencies: The case of East Cleveland, North East England. Journal of Rural Studies, 26(4), 418-427.
    
    
    9. Mulongo, L. S., Erute, B. E., & Kerre, P. M. (2010). Rural urban interlink and sustainability of urban centres in Kenya: A case of Malaba Town. Nairobi, Kenya. Accessed on, 10(13), 2014.
    
    
    10. Mushi, N. S. (2003). Regional development through rural-urban linkages: The Dar-es Salaam impact region. Universitätsbibliothek Technische Universität Dortmund. Spring research series
    
    
    11. Rondinelli, D. A. (1983). Applied Methods of Regional Planning: The Urban Functions in Rural Development Approach: Clark University, International Development Program.
    
    
    12. Sabet, N. S. & S. Azharianfar (2017) Urban-rural reciprocal interaction potential to develop weekly markets and regional development in Iran. Habitat International, 61, 31-44.
    
    
    13. Tacoli, C. (2003). The links between urban and rural development: Sage Publications Sage CA: Thousand Oaks, CA, 3-12.
    
    
    14. Ward, Neil, and David L. Brown. "Placing the rural in regional development." Regional studies 43.10 (2009): 1237-1244.
    
    

3. افراخته، حسین. (1380)، روابط متقابل شهر و روستا (مطالعه موردی :ایرانشهر)، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره دوم، صص 73-49.


4. افراخته، حسین. (1391)، اقتصاد فضا و توسعه روستایی (مطالعه موردی: شفت)، مجله اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال یکم، شماره اول، صص 54-39.