تحلیل نابرابری‌های فضایی-آموزشی و فرهنگی در کلان منطقه‌ی آذربایجان

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

حسین نظم فر ¹ (دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
سعیده علوی ² (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
علی عشقی چهاربرج ³ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)

تاريخ الإرسال : 10 السبت , جمادى الثانية, 1437 تاريخ التأكيد : 08 الخميس , جمادى الأولى, 1439 تاريخ الإصدار : 05 السبت , شعبان, 1439

الکلمات المفتاحية: نابرابری, درون و بین منطقه‌ای, آموزشی و فرهنگی, کلان منطقه آذربایجان,

ملخص المقالة :

توسعه­ منطقه­ای مفهومی جدید در ادبیات برنامه­ریزی می­باشد که هدف آن خلق چهارچوبی مناسب برای دستیابی به یک بهبودی با ثبات در استانداردهای زندگی برای شهرنشین و روستانشینان است. توسعه­ی متعادل و هماهنگ مناطق، یک پیش‌نیاز بسیار مهم برای حصول پایداری اقتصادی و پیشرفت یکپارچه کشور به شمار می­رود. آموزش و شاخص­های آن به همراه بخش فرهنگی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه­های توسعه، با ایفای نقش اساسی و سرنوشت‌ساز خود، در روند توسعه همه‌جانبه نقش بسیار محوری داشته و شرط لازم برای رسیدن به توسعه جوامع را فراهم می­آورند. از این‌رو توزیع عادلانه و برابری فرصت‌های آموزشی و فرهنگی در بعد کلان، نوعی نگاه انسانگرایانه را با خود به همراه دارد که غالباً به‌عنوان یک شاخص جامعه توسعه‌یافته در نظر گرفته می­شود. پژوهش حاضر با هدف تحلیل نابرابری­های بین و درون منطقه­ای کلان منطقه آذربایجان از لحاظ شاخص­های آموزشی و فرهنگی انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. جامعه آماری تمامی شهرستان‌های کلان منطقه آذربایجان تا سال 1390 می­باشد. برای سنجش نابرابری­های منطقه­ای از بعد آموزشی و فرهنگی در مجموع از 21 شاخص استفاده شده است. جهت تعیین اهمیت شاخص­ها از مدلANP و برای تجزیه‌وتحلیل داده­ها از مدل ویکور استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد که از مجموع 47 شهرستان مورد بررسی12شهرستان کاملاً برخوردار، 14شهرستان برخوردار، 11 شهرستان نسبتاً برخوردار، 9 شهرستان نابرخوردار و 2 شهرستان کاملاً نابرخوردار می­باشند. همچنین بین استان‌های کلان منطقه آذربایجان بیشترین نابرابری به ترتیب در استان آذربایجان غربی با میانگین امتیاز ویکور 231/0، اردبیل با امتیاز 117/0 و آذربایحان شرقی با امتیاز 098/0 می­باشد.

المصادر:

1. Amanpour, S. Esmaeili, A. Jokar, S. (2012): "Determination of the degree of development of the cities of Khuzestan province in terms of educational index using numerical taxonomy", Environmental planning, Volume 5, Issue 17, p. 61 -41. (In Persian).


2. Alizadeh, Y. (2014): Analysis and Leveling of Educational Development in Samples of Education and Education Areas of Ardabil Province, Master's Thesis for Geography and Urban Planning, Mohaghegh Ardebil University. (In Persian).


3. Atasake, M. (2008): Internal Efficiency of Primary Schools in the Provinces of the Country ", New Educational Ideas, Volume 5, Issue 3, pp. 55-96. (In Persian).


4. Badri, A. Akbarian, S. Jawaherim H. (2007): Determining the level of development of rural areas in the city of Kamyaran ", Quarterly Journal of Geographic Research, No. 82, pp. 116-130. (In Persian).


5. Bayat, M. (2008): Measuring the Development of Villages in Kware District of Shiraz Using Cluster Analysis, Geography and Environmental Programming, Year 20, Issue No. 33, No. 1, pp. 113-131. (In Persian).


6. Hekmatniya, H. Mousavi, M. (2007): Application of Model in Geography with Emphasis on Urban and Regional Planning, Science Publishing, Yazd. (In Persian).


7. Hosseinzadeh dalir, K. (2002): Regional Planning, Second Edition, Publication, Tehran, Iran. (In Persian).


8. Mesri Nezhad, S, Torki, L (2004): "Determination of the degree of educational development in the provinces of Iran, Journal of the Faculty of Economic and Administrative Sciences of the University of Isfahan", sixteenth, no. 3- 4, pp. 177-196 (In Persian).


9. Mohammadi, C. Khaparp, B. AnsariyanT (2016): "Assessment of Developmental Levels and Regional Inequality in terms of Development Indicators (Case Study: Oramanat Region)", Geography and Environmental Studies, Vol. 4, No. 13, Pp. 80-65. (In Persian).


10. Mohammadi Deh Cheshmeh, M, Alizadeh, H (2015): "Assessment of Regional Sustainable Development Indicators in West Azarbaijan Province Using Diagnostic Analysis and Fuzzy Markers", Journal of Economic and Regional Development of the Twenty-first Year, New Volume No. 7, first half 2014, pp. 76-51. (In Persian).


11. Momeny, M. (1997): Principles and Methods of Regional Planning, Goya Publications. (In Persian).


12. Nasrolahi, K. Akbari, N. Herdari, M. (2012):  Comparative Analysis of Rating Methods in Development Measurement (Case Study: Cities of Khuzestan Province) ", Land Planning, Third Year, No. 4, pp. 93-65. (In Persian).


13. Nazmfar,H. Alibaksi, A. (2015): Measurement of Spatial Inequality in Using Educational Indices Using Topsis Method (Case Study: Khuzestan Province), Journal of Educational Planning Studiesو Vol. 3, No.6, pp. 1-175 (In Persian).


14. Nazmfar,H. Alibaksi, A. (2017): Evaluation Spatial inequality of development of the city in the province with an emphasis on sustainable development, Journal Geographicap Planning of Space Quarterly, Vol. 6, No. 22, pp. 1-24. (In Persian).


15. Nazmfar, H. (2017). Urban development predictions direction of using a combination GIS and Bayesian the probabilistic model (case study: Ardabil), Human Geography Research Quarterly, 49, 357-370.


16. Nazmfar, H., Roshan Roodi, S. (2015). Assessment of Development Sustainability Level in 9th District of Mashhad District Based on Hierarchy Models and Network Analysis. Journal Management System. 5(15): 49-68.


17. Tavakolyniya, j. Kaniny, R. Kavarian, A. easa pasbanlo, V,(2015): Analysis of regional development inequalities in health care sector of Ardabil province ", Regional Planning Quarterly, Vol. 5, No. 18, pp. 14-1. (In Persian).


18. Tofigh, F. (2007): Planning in Iran and its future perspective, Institute of Management Education and Research, Planning. (In Persian).


19. Zangyabadi, A. Akbari, M (2011): "Assessment and analysis of the extent of development in the cities of Fars province", The Environment, Thirty-seventh, No. 59, Autumn 90, P. 122-113. (In Persian).


20. Zali, N (2010): "The approach of urban planning to the analysis of the urban system, with emphasis on the concept of homogeneous and administrative regions", Urban and Regional Studies and Research, First Year, No. 4, pp. 94-77. (In Persian).


21. Zebardast, A. hakhrosta, s, (2014): Comparative analysis of regional inequalities between neighboring provinces Case study: Hamedan and Central provinces. Architecture and Urbanism Magazine, Twoth Edition of the University of Art, No. 15, Fall and Winter 1394, p. 137-113. (In Persian).


22. Ziari, K. (2007): Principles and Methods of Regional Planning, Yazd University Press. (In Persian).            


23. Apostolache .M.A. (2014): Regional Development in Romania–From Regulations to Practice. Procedia Economics and Finance, 8, 35-41.


24. Beiglou, Rana, Taghavai, Masoud, HamidReza Varesy. (2012): Analysis of Spatial Exclusion and Inequality in the Development of Cities, Social Welfare Journal, No. 46: 189-214.


25. Kim, Sukko. (2007-2008): Spatial Inequality and Economic Development: Theories, facts, and policies. Working Paper (No.6), Commission on Growth and Development, Washington, DC: The International Bank for Reconstruction and Development.


26. Kutscherauer, Alois. (2010): Regional Disparities in Regional Development of the Czech Republic. Ostrava: University Of Ostrava.


27. Mabogunje A. L. and Misra R. P. (1981), Regional Development Alternatives, Maruzen.


28.  M. and Savic´, G. (2001): An application of DEA for comparative analysis and ranking of regions in Serbia with regards to social-economic development, European Journal of Operational Research, No. 132, pp. 343-356.


29. Nazmfar, H., Beheshti. B. (2016). Application of Combined model analytical network process and fuzzy logic models in Landslide susceptibility zonation (Case Study: chellichay Catchment). Journal Geography and Environmental Planning. 27 (1): 53-68.


30. Nazmfar, H. (2012). An analysis of urban system with emphasis on entropy model (Case study: the cities of East Azerbaijan Province), Indian Journal of Science and Technology. Volume 5, Issue 9, p. 3340 -3344.


31. Steward, Kitty. (2002): Measuring well-being and exclusion in Europe's regions, London: Centre for Analysis of Social Exclusion, London School of Economics and Political Science.


32. UNDP. (1997): Human Development Report. New York.


33. Ziari, Keramatollah, (2006): Principles and Methods of Regional Planning Yazd University Publication, Edition 3.