تأثیر آموزههای اسلامی بر کالبد معماری خانههای ایرانی نمونه موردی: خانه سنتی در اقلیم گرم و خشک ایران
الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
احمد امینپور
1
(دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران)
رامین مدنی
2
(استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران)
حامد حیاتی
3
(مدرس گروه معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
علی رضا زارع
4
(دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
الکلمات المفتاحية: مسکن, معماری اسلامی, آموزههای اسلامی, خانههای مسلمانان,
ملخص المقالة :
این پژوهش بر آن است که نقش آموزههای اسلامی را در چگونگی شکلگیری محیط مسکونی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. در میان فضاهای مختلف معماری، ابنیه مسکونی از مهمترین فضاهایی هستند که بخش غالب عمر انسانها در آنها سپری میشود و لذا در این پژوهش سعی شده است تا براساس آموزههای اسلامی نتایجی کاربردی برای طراحی این فضاها استنتاج شود. توجه به اصول معماری خانه در آموزههای اسلامی و بررسی میزان تحقق این اصول در گذشته و بازشناسی این اصول برای معماری معاصر ضروری به نظر میرسد. بازشناسی اصول و معیارهای شهرهای سنتی و کالبد دادن به آنان به زبان حال براساس آموزههای اسلامی میتواند بر توانمندیهای برنامهریزی شهری کشور افزوده و پایههای محکم و پایداری را در توسعه شهری ماندگار نماید. پژوهش حاضر در جستوجوی چگونگی تأثیر آموزههای اسلامی (متغیرمستقل) بر کالبد معماری خانههای مسلمانان (متغیر وابسته) در اقلیم گرم و خشک ایران است. به صورتی که پس از مطالعه دقیق آموزهای اسلامی از آیات قرآن و احادیث معتبر، چگونگی تأثیر این عوامل و تجلی آن در نمونههای موردی، مورد بررسی دقیق قرار گرفتهاند. در این مقاله در ابتدا به آن دسته از مؤلفههای مسکن مطلوب اسلامی )اعم از مؤلفههای کلان و خُرد( که به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم با مقوله معماری ارتباط مییابد اشاره شده است. سپس، ضمن جستجو در گزارههای اسلامی )شامل آیات و روایات) که حاوی کلید واژههای مرتبط با معماری بودهاند به تحلیل این گزارهها پرداخته شده است تا نتایجی کاربردی برای استفاده در طراحی و سازماندهی ریزفضاهای مختلف مسکونی استنباط شود. با توجه به اقتضائات این پژوهش و منابع اسنادیِ مورد استفاده، از گونه پژوهش کیفی برای انجام این تحقیق استفاده شده است که از میان روشهای مختلفی که در این گونه دستهبندی میشوند در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. براساس نتایج بدست آمده از این پژوهش و با استناد به آموزههای اسلامی رعایت اصول محرمیت، درونگرایی، عدم اشراف، قناعت، تعادل، سلسله مراتب، تناسب و توازن، نظم، ارتباط با طبیعت، فضای تهی (حیاط)، رعایت بهداشت در مسکن و اهمیت جهتگیری مسکن به طرف قبله توصیه شده است.
_||_