رتبه‌‌بندی استان‌های کشور از نظر ایجاد ارزش افزوده‌ زیر بخش‌های اقتصادی بر اساس مدل تصمیم‌گیری چند معیاره (VIKOR)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

قهرمان عبدلی ¹ (استاد گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
راضیه کاردگر ² (دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران)
ابوطالب کاظمی ³ (دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه یزد، یزد، ایران)
محمد مولائی قلیچی ⁴ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 25 الأحد , رمضان, 1436 تاريخ التأكيد : 08 الأحد , شوال, 1438 تاريخ الإصدار : 27 الخميس , رمضان, 1438

الکلمات المفتاحية: تصمیم گیری چند معیاره, ارزش افزوده, ویکور, ظرفیت های مناطق,

ملخص المقالة :

  آگاهی از منابع و پتانسیل‌های اقتصادی مناطق در جهت رشد و پیشرفت آنها، ضروری است. یکی از شاخص­های مهم اقتصادی، که نشان دهنده‌ی نحوه­ی بهره­گیری از ظرفیت منابع انسانی و طبیعی متناسب با هر منطقه در جهت رشد اقتصادی و تولید آن است، ارزش افزوده بخش­های مختلف اقتصادی می­باشد. از این­رو هدف پژوهش حاضر، دستیابی به مزیت‌های نسبی هر استان از ­طریق رتبه­بندی ارزش­افزوده ایجاد­شده فعالیت‌های اقتصادی مختلف است. بدین منظور ابتدا با استفاده از روش آنتروپی شانون به وزن دهی هر یک از 15 زیر بخش اقتصادی پرداخته، سپس به منظور دستیابی به نتایج تحقیق، با استفاده از داده‌های موجود در مرکز آمار و استفاده از  تکنیک تصمیم­گیری چند­معیاره (VIKOR) برای داده‌های سال1390 تحلیلی صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که استان خوزستان به ­دلیل سهم بالای 48 درصدی ارزش­افزوده در بخش معدن و مقدار عددی شاخص ویکور معادل 290/0 بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده است، تهران به دلیل داشتن سهم زیاد در بخش «واسطه گری مالی» و «مستغلات، کرایه و خدمات کسب و کار»، با مقدار عددی 472/0 از شاخص ویکور، رتبه دوم را به خود اختصاص داده است و استان کهگیلویه ­و ­بویر­احمد به دلیل دارا بودن سهم بالا (11درصدی) بخش معدن و مقدار عددی 538/0 شاخص ویکور، رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. استان‌های قم (مقدار شاخص 993/0)، سمنان (993/0) و چهارمحال و بختیاری (993/0) به دلیل پایین بودن سهم آنها از بخش‌های مختلف اقتصادی، کمترین رتبه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین در راستای سیاست عدالت اجتماعی، به‌ عنوان هدف محوری برنامه­های توسعه کشور، لازم است که وضعیت مناطق مختلف کشور (استان­های کشور) از نظر نحوه پخشایش خدمات و میزان برخورداری از شاخص­های مختلف اقتصادی-اجتماعی و زیربنایی، بررسی شود و نارسائی­ها برای برنامه­های آتی توسعه در نظر گرفته شود.

المصادر:

1. 1.       Bittencourt, M.)2010 :( Financial Development and Economic Growth in Latin America: Is Schumpeter Right? Proceedings of the German Development Economics Conference, Berlin.


2. 2.       Chamber of Commerce, Industries, Mines and Agriculture Tehran, 2014. Evaluation and ranking of the country's gross domestic product and value added economic activity in 1390; Department of Economy Studies Center collects and analyzes statistics.


3. 3.       Dadashpoor, H. and De De jani, M.)2015(: Identifying and prioritizing the root causes of influence in improving regional competitiveness Kurdistan Province", Journal of Regional Planning, Issue 19, Pages 42-27(in Persian).


4. 4.       Figen, C. and  Ozkan, B.( 2013): Agricultural value added and economic growthin the European Union accession process, New medit: Mediterranean journal of economics, agriculture and environment = Revue méditerranéenne d'economie, agriculture ET environment, ISSN 1594-5685, Vol. 12, Nº. 4 (diciembre), 2013 , págs. 62-71.


5. 5.       GAO, Y. ZHENG ,Y.and Angang, H. Bo. M.( 2015): Input–Output-Based Genuine Value Added and Genuine Productivity in China’s Industrial Sectors (1995-2010), institute of developing economics.


6. 6.        Hojabr Kyani. K and Naghibi. M (2012):Estimating the potential value added in main sectors of the Iranian economy with Kalman filter method, Journal of Applied Economics, Issue 8, pp. 77-57(in Persian).


7. 7.       Jafari Samimi, A. and Hosseini S. M( 2007): The Relationship between comparative advantage added value and economic development in the Khorasan agricultural sector and compare it to other provinces Province, the sixth meeting of the country's agricultural economy, Ferdowsi University of Mashhad (in Persian).


8. 8.       Jafari Samimi, A., zaribaf, M., and amirpour ashorie,p.(2012): examine the relationship between comparative advantage and added value activities in the tourism sector (hotels and restaurants) and economic growth of the mazandaran and comparison with other provinces, the researchers (Journal of Management), ninth year, No. 25, pp. 20 (in Persian).


9. 9.       Jafari Samimi, A. and Naqvi S. S.( 2008): Comparative Advantage extra value economic sectors in the Khorasan region based on the performance of the Third Development Plan, Journal of Knowledge & Development, Vol. 15, No. 23, 23-1(in Persian).
   
   
   1. 10.    Konency, Z. (2011): Economic Value Added as a Dependence on the Corporate- and Market-life Cycle, Journal of Competitiveness, Issue 2.pp 124-145.
   
   
   2. 11.    Khaki, G. (1998): value added a way to measure the productivity, Tehran, Institute of Studies and Educational Planning, 1376, p. 123(in Persian).
   
   
   3. 12.    Khalil Zadeh,J., shahbazi,Q., hallaj yousefi,M. and aghajani,H.( 2013):The impact of rising oil revenues on value added industry, economic strategy, Issue 7, pages 153-172 (in Persian).
   
   
   4. 13.    Lutfi, H. and Mustafa,R .(2014): Analysis and ranking of provinces in terms of the capacity the land strategy, Logistics the environment, Volume 7, Number 27, 165-143(in Persian).
   
   
   5. 14.    Mlek Hussein, A. (2006): Analysis of Spatial organization in markazi Province, Journal of Planning No. 1, Malayer.
   
   
   6. 15.    Mankiw, G.( 2004): Macroeconomics, baradaran. Sh. H and parsaeian. A, Tehran, Allameh Tabatabai University Press, 2004, second edition, p. 28.
   
   
   7. 16.    Nicholas, A., Ghassen, E., Emmanuel, S., Ahdi, N. A., and Rangan ,G.(2014): Dutch disease effect of oil rents on agriculture value added in Middle East and North African (MENA) countries, journal of Energy Economics, Volume 45, Pages 485–490.
   
   
   8. 17.    Nojavan, M., Mohammadi ,A. A.and Salehi, E. (2012):Application of the multiple criteria decision making methods in the urban and regional planning emphasizing topsis and saw methods, Urban Management, Vol. 9 , N. 28, Pages 285-296(in Persian).
   
   
   9. 18.    Odedokun, M.O. (1996): Alternative Econometric Approaches for Analyzing the Role of the Financial Sector in Economic Growth: Time-Series Evidence from LDCs, Journal of Development Economics, 50: 119-146.
   
   


10. 19.    Opricovic, S. and Tzeng, G. H.( 2007): “Extended VIKOR Method inComparison with Outranking Methods”, European Journal of Operational Research, 178(2), 514–529.
    
    
    1. 20.    Pourtaheri, M., Ahmadabadi, A. and Rahbari, M. (2016): Feasibility Prone Areas of pistachio Cultivation in the City of Damghan (Using: the Vikor Approach), Vol. 5, Issue 20, Pages 97-110(in Persian).
    
    
    2. 21.    Pourasghar sangchyan, F., salehi, E. and dinaravandi, M. (2012): Assess the level of development of the country's provinces with Factors analysis approach, Spatial planning, Volume 4, Number 2, 26-5.
    
    
    3. 22.    Johanson, R. and Noguera, G. (2012): Accounting for intermediates: Production sharing and trade in value added, Journal of International Economics, Volume 86, Issue 2, Pages 224–236.
    
    
    4. 23.    Shakeri, A. (2012): Theory and macroeconomic policies, Tehran, Rafeh, Page 45 (in Persian).
    
    
    5. 24.    Sharifi, N., pahlavani, M., esfandiary kalokan, M., dehghan shorkand, H., asgharpormoziraji, H.A. and saadati meil aghardan, F. (2013): Ranking employment and the value added of the manufacturing sector and their causes (Analysis input-output). Economic policy, Issue 8, pp. 149-11 (in Persian).
    
    
    6. 25.    Sadegi shahdani, M. and Ghafari, F. (2009): The relative advantages and structural analysis of the country's GDP in the province", economic research and policy, Issue 50, Pages 136-115 (in Persian).
    
    
    7. 26.    Statistical Center of Iran. (2011): National Account provinces of the country (in Persian).
    
    
    8. 27.    Statistical Center of Iran. (2011): population and housing census(in Persian).
    
    
    9. 28.    Tehran Urban Planning Center. (2010): Overview of Iran's GDP with regard to the share of provinces) with a focus on Tehran province in 2008, knowledge city, Issue 14(in Persian).
    
    


11. 29.    Zangi Abadi, A.,ahmadian,M.,shahsavani,M.J. and aghajani,H .( 2013): Spatial analysis of regional development in the boshehr Province utilizes a combination of multi-criteria decision approach, Journal of Regional Planning, Issue 12, pp: 1-10(in Persian).


12. 30.    Zarabi, A. and Eizadi, M. (2013): Analysis of Regional Development of the Country, spatial planning (Geography), Issue I, row 8, 116-101(in Persian).