تأثیرات جهانی شدن بر ساختار کالبدی شهرهای اسلامی (نمونه موردی: کلانشهراصفهان)
الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ایمجید شمس 1 , علی صفاری راد 2 , احمد قاسمی 3
1 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
الکلمات المفتاحية: کاربری اراضی, اصفهان, جهانی شدن, ساختار کالبدی, شهرهای اسلامی,
ملخص المقالة :
جهانی شدن یکی از پدیدههایی است که جامعه بشری در حال حاضر با آن مواجه میباشد. ابعاد و دامنهی این پدیده آنقدر وسیع و گسترده است که تمام شئون زندگی را در بر میگیرد. جهانی شدن با ابزارهای مهمی چون تکنولوژی ارتباطات– اطلاعات، خدمات و کاربری های مرتبط با آن، ساختار کالبدی بسیاری از شهرهای جهان را تحت تأثیر قرار داده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش جمعآوری اطلاعات بصورت کتابخانهای است. با توجه به اینکه هدف این مقاله بررسی تأثیرات جهانی شدن بر ساختار کالبدی شهرهای جهان اسلام با موردشناسی شهر اصفهان میباشد، این پژوهش درصدد آن است که با استفاده مدل تغییر سهم و آمار موجود در طرحهای تفضیلی، تغییرات ایجاد شده در کالبد شهر اصفهان در سه نوع کاربری مهم مانند کاربری مسکونی، تجاری و شبکه معابر را بر اساس روند جهانی شدن مورد تجزیه تحلیل قرار دهد. نتایج نشان میدهد که فرآیند جهانی شدن در شهر اصفهان باعث تغییراتی در فضاهای کالبدی شهر اصفهان گردیده است که از جمله در کاربری مسکونی باعث پیش رفتن به سوی بلندمرتبه سازی ( 3 و 4 طبقه) و آپارتمان نشینی، در کاربری تجاری باعث ایجاد فروشگاههای بزرگ از جمله فروشگاههای زنجیرهای بزرگ مانند رفاه و هایپر استار شده که باعث صرفه جویی در هزینه و زمان شده است. در کاربری شبکه معابر باعث ایجاد شبکه بزرگراهی و اتوبانهای دو طبقه شده است. بنابراین میتوان بیان داشت که جهانی شدن تغیرات زیادی درفضاهای کالبدی شهراصفهان به جای گذاشته و این تغییرات نیز ادامه خواهد داشت.
- ابراهیمزاده، عیسی، شیرانی، فرهاد و محمد زارع (1389): «جهانی شدن و تآثیرات آن بر شهرهای جهان اسلام مورد شناسی: کلانشهر مذهبی مشهد»، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان.
- فلامکی، محمد منصور (1384): باززندهسازی و شهرهای تاریخی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران.
- استانداری اصفهان (1391): دفتر آمار و اطلاعات، سالنامه آماری استان اصفهان.
- بهرام سلطانی، کامبیز (1373): مجموعه مباحث و روشهای شهرسازی، مرکز معماری شهرسازی ایران، چاپ اول، تهران.
- رهنما،محمدرحیم (1386): «موانع، مشکلات و راهکارهای جهانی شدن شهرهای ایران»، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه ای، سال دوم، شماره هشتم، مشهد، صص 65-35.
- رابرتسون، رونالد (1385): جهانی شدن: تئوری های اجتماعی و فرهنگ جهانی، ترجمه: کمال پولادی، نشر ثالث، چاپ اول، هران.
- رضایی، رضا (1381): جهانی شدن و نقش کلان شهرها در گفت و گوی تمدن ها، مجموعه مقالات گفت و گوی تمدن ها از منظر جوانان، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تهران.
- رضایی، رحیم و محمد عباسی (1389): «اثرات جهانی شدن بر ماهیت، ساختار و عملکرد شهرها»، فصلنامه آمایش سرزمین، سال دوم، شماره 2، تهران، صص 184-165.
- زیاری، کرامت الله (1381): «تمرکز توسعه فضایی تهران»، مجله شهرداری ها، سال سوم، شماره 8، تهران.
- سلیمانی، علیرضا و اصغر نظریان (1389): «جایگاه کلان شهرهای کشورهای اسلامی در فرآیند جهانی شدن و پراکنش مکانی فعالیتهای جهانی شدن در آنها (نمونه موردی: کلان شهر تهران)»، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان.
- سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان (1389): گزارش آماری منتشر شده، شهرداری اصفهان.
- شفقی، سیروس (1381): جغرافیای اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان، اصفهان.
- شورت، جان رنای و هیون کیم، یونگ (1384): جهانی شدن و شهر، ترجمه: احمد پوراحمد و شایان رستمی، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول، تهران.
- شهیدی، حمیدرضا (1376): مبانی عمومی نظریهها سیستم ها و برنامه ریزی شهری و منطقه ای، پایان نامه گروه شهرسازی و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
- ضرابی، علی اصغر و علی اصغر عبدالهی (1385): تغییرات نظام شهری در عصر جهانی شدن، مجموعه مقالات اولین همایش جغرافیا و قرن 21، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد.
- ضرابی، اصغر، تقوایی، مسعود و رضا مختاری ملک آبادی (1389): «برنامه ریزی کاربری اراضی فرهنگی – تفریحی مناطق شهری اصفهان و نقش ICT در تعادل بخشی منطقه ای»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال هشتم، شماره 18، زاهدان، صص 159-135.
- مؤمنی، مهدی (1389): «فرآیند جهانی شدن و چالشهای آن در کشورهای جهان اسلام»، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان.
- موحد، علی، شماعی، علی و ابوالفضل زنگانه (1391): بازشناسی هویت کالبدی در شهرهای اسلامی مطالعه موردی شهر ری»، فصلنامه برنامه ریزی منطقهای، سال دوم، شماره 5، مرودشت، صص 51- 37.
- مهندسین مشاور ارگانیک (1350): مطالعات طرح جامع اصفهان، جلد اول، اصفهان.
- مهندسین مشاور نقش جهان پارس (1382): طرح بازنگری تفصیلی شهر اصفهان، اصفهان.
- معاونت برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات شهرداری اصفهان (1391): مطالعات شهری، اصفهان.
- معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان (92-1390)، داده ها و آمار اطلاعاتی شهر اصفهان.
- وارثی، حمیدرضا (1379): «بررسی بافت مرکزی شهر اصفهان با تأکید بر بافت مسکونی و توسعه پایدار»، اولین همایش مدیریت توسعه پایدار در نواحی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز.
24. Daniel c.Knudsen, (2002): Shift analysis: further examination of models for the description of economic change, Department of Geography. Indian Univercity, Bloomingtion. IN 47405, USA.
25. Fuchen Lo and Yue-man Yeung (1998): " Globalization the world of large cities", United Nation University press Tokyo New York.
26. Gottdiener, mark and Budd, leslie, (2005): " key concepts in urban studies, sage publication" , London, thousand oaks, and new Delhi.
28. http://www.isfahancitycenter.com/index-p.htm
29. Leke Oduwaye (2013): Effect of Globaliztion on Cities in Devloping Countries,Department of Urban and Regional Plannng, University of Lagos, Nigeria
30. Saoud, R (2002): Introduction to the Islamic city. Foundation for. Science, technology and Civilization, publication D 4012.
31. Savitch, H.V (2002): " The globalization process", Challenge and Change in Europe and North America, Basingstoke, palgrave.
32. Tsukamoto, Takashi and Ronald. K Vogel, (2004): " Globalization and urban governance: A comparative analysis of decentralization in world cities" , City Futures- an international conference on globalism and urban change," sponsored by University of ILLinois, Chicago, July 2004.
33. UNHSP (UN Habitat) (2004): the state of the world cities, 2004/2005:" Globalization and urban culture", Eat scan, UK and USA.
