تأثیرات جهانی شدن بر ساختار کالبدی شهرهای اسلامی (نمونه موردی: کلانشهراصفهان)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مجید شمس ¹ , علی صفاری راد ² , احمد قاسمی ³

1 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران

تاريخ الإرسال : 01 الثلاثاء , ربيع الأول, 1436 تاريخ التأكيد : 21 الجمعة , جمادى الثانية, 1436 تاريخ الإصدار : 01 السبت , جمادى الثانية, 1436

الکلمات المفتاحية: کاربری اراضی, اصفهان, جهانی شدن, ساختار کالبدی, شهرهای اسلامی,

ملخص المقالة :

جهانی شدن یکی از پدیده­هایی است که جامعه بشری در حال حاضر با آن مواجه می­باشد. ابعاد و دامنه­ی این پدیده آنقدر وسیع و گسترده است که تمام شئون زندگی را در بر می­گیرد. جهانی شدن با ابزارهای مهمی چون تکنولوژی ارتباطات– اطلاعات، خدمات و کاربری های مرتبط با آن، ساختار کالبدی بسیاری از شهرهای جهان را تحت تأثیر قرار داده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش جمع­آوری اطلاعات بصورت کتابخانه­ای است. با توجه به اینکه هدف این مقاله بررسی تأثیرات جهانی شدن بر ساختار کالبدی شهرهای جهان اسلام با موردشناسی شهر اصفهان می­باشد، این پژوهش درصدد آن است که با استفاده مدل تغییر سهم  و آمار موجود در طرح­های تفضیلی، تغییرات ایجاد شده در کالبد شهر اصفهان در سه نوع کاربری مهم مانند کاربری مسکونی، تجاری و شبکه معابر را بر اساس روند جهانی شدن مورد تجزیه تحلیل قرار دهد. نتایج نشان می­دهد که فرآیند جهانی شدن در شهر اصفهان باعث تغییراتی در فضاهای کالبدی شهر اصفهان گردیده است که از جمله در کاربری مسکونی باعث پیش رفتن به سوی بلندمرتبه سازی ( 3 و 4 طبقه) و آپارتمان نشینی، در کاربری تجاری باعث ایجاد فروشگاه­های بزرگ از جمله فروشگاه­های زنجیره­ای بزرگ مانند رفاه و هایپر استار شده که باعث صرفه جویی در هزینه و زمان شده است. در کاربری شبکه معابر باعث ایجاد شبکه بزرگراهی و اتوبانهای دو طبقه شده است. بنابراین می­توان بیان داشت که جهانی شدن تغیرات زیادی درفضاهای کالبدی شهراصفهان به جای گذاشته و این تغییرات نیز ادامه خواهد داشت.

المصادر:

1. ابراهیم­زاده، عیسی، شیرانی، فرهاد و محمد زارع (1389): «جهانی شدن و تآثیرات آن بر شهرهای جهان اسلام مورد شناسی: کلانشهر مذهبی مشهد»، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان.


2. فلامکی، محمد منصور (1384): باززنده­سازی و شهرهای تاریخی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران.


3. استانداری اصفهان (1391): دفتر آمار و اطلاعات، سالنامه آماری استان اصفهان.


4. بهرام سلطانی، کامبیز (1373): مجموعه مباحث و روشهای شهرسازی، مرکز معماری شهرسازی ایران، چاپ اول، تهران.


5. رهنما،محمدرحیم (1386): «موانع، مشکلات و راهکارهای جهانی شدن شهرهای ایران»، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه ای، سال دوم، شماره هشتم، مشهد، صص 65-35.  


6. رابرتسون، رونالد (1385): جهانی شدن: تئوری های اجتماعی و فرهنگ جهانی، ترجمه: کمال پولادی، نشر ثالث، چاپ اول، هران.


7. رضایی، رضا (1381): جهانی شدن و نقش کلان شهرها در گفت و گوی تمدن ها، مجموعه مقالات گفت و گوی تمدن ها از منظر جوانان، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تهران.


8. رضایی، رحیم و محمد عباسی (1389): «اثرات جهانی شدن بر ماهیت، ساختار و عملکرد شهرها»، فصلنامه آمایش سرزمین، سال دوم، شماره 2، تهران، صص 184-165.  


9. زیاری، کرامت الله (1381): «تمرکز توسعه فضایی تهران»، مجله شهرداری ها، سال سوم، شماره 8، تهران.


10. سلیمانی، علیرضا و اصغر نظریان (1389): «جایگاه کلان شهرهای کشورهای اسلامی در فرآیند جهانی شدن و پراکنش مکانی فعالیتهای جهانی شدن در آنها (نمونه موردی: کلان شهر تهران)»، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان.


11. سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان (1389): گزارش آماری منتشر شده، شهرداری اصفهان.


12. شفقی، سیروس (1381): جغرافیای اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان، اصفهان.


13. شورت، جان رنای و هیون کیم، یونگ (1384): جهانی شدن و شهر، ترجمه: احمد پوراحمد و شایان رستمی، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول، تهران.


14. شهیدی، حمیدرضا (1376): مبانی عمومی نظریه­ها سیستم ها و برنامه ریزی شهری و منطقه ای، پایان نامه  گروه شهرسازی و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.


15. ضرابی، علی اصغر و علی اصغر عبدالهی (1385): تغییرات نظام شهری در عصر جهانی شدن، مجموعه مقالات اولین همایش جغرافیا و قرن 21، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد.


16. ضرابی، اصغر، تقوایی، مسعود و رضا مختاری ملک آبادی (1389): «برنامه ریزی کاربری اراضی فرهنگی – تفریحی مناطق شهری اصفهان و نقش ICT در تعادل بخشی منطقه ای»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال هشتم، شماره 18، زاهدان، صص 159-135.


17. مؤمنی، مهدی (1389): «فرآیند جهانی شدن و چالشهای آن در کشورهای جهان اسلام»، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان.


18. موحد، علی، شماعی، علی و ابوالفضل زنگانه (1391): بازشناسی هویت کالبدی در شهرهای اسلامی مطالعه موردی شهر ری»، فصلنامه برنامه ریزی منطقه­ای، سال دوم، شماره 5، مرودشت، صص 51- 37.


19. مهندسین مشاور ارگانیک (1350): مطالعات طرح جامع اصفهان، جلد اول، اصفهان.


20. مهندسین مشاور نقش جهان پارس (1382): طرح بازنگری تفصیلی شهر اصفهان، اصفهان.


21. معاونت برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات شهرداری اصفهان (1391): مطالعات شهری، اصفهان.


22. معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان (92-1390)، داده ها و آمار اطلاعاتی شهر اصفهان.


23. وارثی، حمیدرضا (1379): «بررسی بافت مرکزی شهر اصفهان با تأکید بر بافت مسکونی و توسعه پایدار»، اولین همایش مدیریت توسعه پایدار در نواحی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز.

24. Daniel c.Knudsen, (2002): Shift analysis: further examination of models for the description of economic change, Department of Geography. Indian Univercity, Bloomingtion. IN 47405, USA.

25. Fuchen Lo and Yue-man Yeung (1998): " Globalization the world of large cities", United Nation University press Tokyo New York.

26. Gottdiener, mark and Budd, leslie, (2005): " key concepts in urban studies, sage publication"  , London, thousand oaks, and new Delhi.

27. http://www.isfahan.ir.

28. http://www.isfahancitycenter.com/index-p.htm

29. Leke Oduwaye (2013): Effect of Globaliztion on Cities in Devloping Countries,Department of Urban and Regional Plannng, University of Lagos, Nigeria

30. Saoud, R (2002): Introduction to the Islamic city. Foundation for. Science, technology and Civilization, publication D 4012.

31. Savitch, H.V (2002): " The globalization process", Challenge and Change in Europe and North America, Basingstoke, palgrave.

32. Tsukamoto, Takashi and Ronald. K Vogel, (2004): " Globalization and urban governance: A comparative analysis of decentralization in world cities" , City Futures- an international conference on globalism and urban change," sponsored by University of ILLinois, Chicago, July 2004.

33. UNHSP (UN Habitat) (2004): the state of the world cities, 2004/2005:" Globalization and urban culture", Eat scan, UK and USA.

34. http://www.jamejamonline.ir.