سناریوهای توسعه شهری در پهنه جنوبی استان آذربایجان شرقی با رویکرد آینده پژوهی

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

وحید بنایی ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران.)
اسماعیل کاووسی ² (استاد گروه برنامهریزی فرهنگی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
علی توکلان ³ (استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 16 الإثنين , شعبان, 1442 تاريخ التأكيد : 09 الثلاثاء , محرم, 1443 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , شوال, 1444

الکلمات المفتاحية: مدیریت شهری, توسعه شهری, میک‌مک, اثرات متقاطع, سناریو ویزارد,

ملخص المقالة :

یکی از چالش بی‌رویه در فرایند توسعه شهری کشورهای در حال‌ توسعه در آینده برای دستیابی به توسعه مطلوب و پایدار رشد شتابان آن‌ها می‌باشد. امروزه دستیابی به چنین توسعه‌ای در آینده برای حل مشکلات زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و توجه به خلأهای موجود و تعیین چشم‌اندازهای آینده و ارائه سناریوهای مختلف امری مهم و ضروری است. هدف از این مقاله ارائه سناریوهای مختلف توسعه شهری در پهنه جنوبی استان آذربایجان شرقی است. روش تحقیق از لحاظ هدف توصیفی- تحلیلی و از لحاظ روش از نوع اکتشافی می‌باشد. در این تحقیق برای تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات کمی و کیفی از نرم ‌افزار میک‌ مک، سناریو ویزارد و اثرات متقاطع استفاده گردد. نتایج این تحقیق نشان می‌ دهد که در پهنه مورد مطالعه 5 عامل کلیدی بازیگران اصلی و مؤثر بر فرایند توسعه هستند که وضعیت آن‌ها در حال حاضر مناسب نمی‌ باشد. اگرچه سناریوهای احتمالی امیدهای فراوانی به وقوع شرایط مطلوب در پهنه جنوبی استان را نشان می‌ دهد منتها وقوع شرایط بحرانی دور از انتظار نیست. همچنین نتایج این تحقیق حاکی از 11 سناریوی باورکردنی با ترکیب‌های متفاوتی از وضعیت‌ها، احتمال وقوع در پهنه جنوبی استان را دارند که متأسفانه احتمال وقوع رویدادهای منفی بالاترین احتمال تحقق را دارند. با اینکه تعداد کمتری از این سناریوها مطلوب هستند و بخش عمده‌ای از سناریوهای 11 گانه حالت‌های نامطلوب را نشان می‌دهند ولی احتمال تحقق شرایط بحرانی در پهنه جنوبی استان به مراتب بالا‌تر از احتمال تحقق شرایط مطلوب است. بنابراین، در میان سناریوهای محتمل، سناریوی اول، مهم‌ترین و محتمل‌ترین سناریوی پیش روی توسعه پهنه جنوبی استان آذربایجان شرقی است

المصادر:

1. Abaas, Z. R. (2020). Impact of development on Baghdad’s urban microclimate and human thermal comfort, Alexandria Eng. J. https: //doi. org/10. 1016/j. aej. 2019. 12. 040.


2. Al-Ahmadi, K,; See, L,; Heppenstall, A,; Hogg, J. (2009). Calibration of a fuzzy automata model of urban dynamics in Saudi Arabia, journal homepage: www. elsevier. com/locate/eco com, pp 80-101.


3. Alden, J. (1996). Urban Development Strategies: The Challenge of Global to Local Change for Strategic Responses, www. elsevier. com, 553-566.


4. Azadkhani, P. ; Soleimani, S. ; Omidi, M. (2017). A Study of the Physical-Spatial Development Pattern of Ilam City with Shannon and Holdern Entropy Model, Quarterly Journal of Urban Development Studies, 4, 4-25. (in Persian)


5. Barredo, J. I. ; Demicheli, L. (2003). urban sustainability in developing Countries megacities: modeling and predicting future urban growth in Lagos, Cities, 20(5), 297–310.


6. Bell, W. (2003). Foundations of Futures Studies: History, Purposes, and Knowledge (Vol. 1). New Brunswick. NJ: Transaction Publishers.


7. Bell, W. (2003). Foundations of Futures Studies: History, Purposes, and Knowledge,Transaction Pub.


8. Connelly, S. (2007). Mapping sustainable development as a contested concept, Local Environment, 12(3), 259–278.


9. Ezzatpanah, B. ; Rashidi Ebrahim Hessari, A. (2013). Zoning of Informal Settlements and Urban Disorders (Case Study: Bonab City), Environmental Planning, No. 20. (in Persian)


10. Gavigan, J. P. ; Scapolo, F. (2001). A practical guide to regional foresight: FOREN. Sviluppo Italia Michele Capriati, Teresa Di Bartolomeo, pp1-132.


11. Khashei, R. (2012). Journey to the future (futurology, concepts, principles and methods), Ordibehesht Media Art Publications, First Edition, Tehran. (in Persian)


12. Hatami Nejad, H. ; and Eshghi Chaharborj, A. (2016). Optimal location of physical development of Maragheh city with emphasis on urban sustainability, geographical planning of space, year 6, number 19. (in Persian)


13. A,; Yokoo, Y,; Kuwahara, T. (2004). A Challenge of Integrating Technology Foresight and Assessment in industrial Strategy Development and Policymaking. Technological Forecasting and Social Change, Vol. 71, N. 6, pp. 579-598.


14. , M. ; Hans, B. (2009). Scenario Planning ; the link between future and strategy, published by Palgrave Macmillan.


15. Mafi, E. ; Davari Nejad Moghadam, M. (2012). Recognizing the dimensions of sustainability and promoting it in order to achieve sustainable urban development, the second national conference on sustainable development and urban development, Isfahan (in Persian)


16. Maroufi, A. (2013). A Study of Physical Spatial Development Scenarios in Buchan, M. Sc. Thesis, - Faculty of Literature, Ferdowsi University. (in Persian)


17. ; A, Molaei Qelichi,; M, Khavarian Garmsir, A. R. (2016). Trends of urban sprawl and sustainable spatial development planning (case study: Region 2 in Tehran city), Sustainable Urban Architecture Quarterly, 4(2), 43-54. (in Persian)


18. Mietzner, D,; Reger. , G. (2005). Advantages and disadvantages of scenario approaches for strategic foresight, International Journal of Technology Intelligence and Planning, Vol. 1, No. 2, 220-239.


19. Mir Moghtadaei. ; M, Rafieian, E. ; Sangi, M. (2010). Reflections on the concept of interdependent development and its necessity in urban areas, municipalities, 10(98), 51-44. (in Persian)


20. Momeni, M,; Mobaraki, O,; Crime, N. (2013). Land Management and Spatial Development Management (Case Study: Malekan County), Urban Management Studies, Volume 5, Number 13. (in Persian)


21. Nasserabadi, Z. (2000). Future Research, Center for Strategic Studies and Planning, Defense Industries Training and Research Institute, Tehran. (in Persian)


22. Rabbani, R. (2002). Urban Sociology, University of Isfahan, Tehran Publications. (in Persian)


23. Rafiee, R,; Salman Mahiny, A,; Khorasani, N,; Darvishsefat, A. A,; Danekar,A. (2009). Simulating urban growth in Mashhad City, Iran through the SLEUTH model (UGM), journal homepage: www. elsevier. com/locate/cities, pp 19-26.


24. Ramírez, R. ; Wilkinson, A. (2016). Strategic Reframing: The Oxford Scenario Planning Approach. Oxford University Press.


25. sarafi, Muzaffar; Tavakoli Nia, Jamileh and Ostadi Sisi, Mansour (2009), City Development Strategy Based on Sustainable Development - Case Study: Shabestar, Geography, Year 7, No. 22. (in Persian)


26. Shafizadeh M. H,; Helbich, M. (2015). Spatiotemporal variability of urban growth factors: A global and local perspective onnthe megacity of Mumbai, International Journal of Applied Earth Observation and Geo information, No. 35 , pp. 187–198.


27. Shieh, E. ; Saidi, M. ;  Tabatabaee, S. (2017). Measuring the Physical Expansion of Danesfahan and Providing the Proposed Spatial Organization in Line with the Future Expansion of It, Armanshahr Architecture and Urban Planning, 10( 21), 363-349. (in Persian)


28. Slater, R. (2007). The Dictionary of Future Research, translated by Abdolhamid Keramatzadeh, Mohammad Reza Farzad and Amir Nazemi, Defense Industries Educational and Research Institute, Tehran. (in Persian)


29. Statistics Center of Iran (2016). (in Persian)


30. Stojanović, M,; Mitković. , P,; Mitković, M. (2014). The Scenario Method in Urban Planning, FACTA UNIVERSITATIS, Vol. 12, No 1, 2014, pp. 81 – 95.


31. Taheri Demneh, M. ; Naderi, A. (2014). Human resources future studies in NAJA, using integrative method of scenario writing and cross-impact analysis, NAJA Human Resources Quarterly, 9( 36), 49-29. (in Persian)


32. Varol,C,; Ercoskun,O,; Gurer. Y. (2010). Local participatory mechanisms and collective actions for sustainable urban development in Turkey", Habitat International. xxx. Article in Press.


33. Vonder Gracht, H. A. (2008). The Future of Logistics: Scenarios for 2025. Frankfurt/ Main: Gabler Edition Wissenschaft.


34. Zomordian, M. J. (1991). Principles and Foundations of Regional Development, Ordibehesht Publications. (in Persian).