واکاوی ابعاد و مولفه های فقهی لزوم رعایت تشریفات در نقل و انتقال حقوق عینی
الموضوعات :محمد قندالی 1 , رحیم پیلوار 2 , عبدالرحیم مرادی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.
2 - دانشیار، گروه حقوق خصوصی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه حقوق، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
الکلمات المفتاحية: رعایت تشریفات, نقل و انتقال, حقوق عینی, فقه,
ملخص المقالة :
هدف از پژوهش حاضر، واکاوی ابعاد و مولفه های فقهی لزوم رعایت تشریفات در نقل و انتقال حقوق عینی است. شکلگیری قراردادها در جوامع باستانی، به دلایل گوناگون، موقوف به رعایت برخی تشریفات بود و رعایت نکردن تشریفات مقرر، به بیاعتباری عقد منتهی میشد. در آن روزگار، جایگاه شکل در برابر اراده باطنی اشخاص به قدری بود که بهعنوان مثال در حقوق قدیم رم، پدیدهای به نام اعمال حقوقی مجرد وجود داشت. بدین معنی که اعمال حقوقی از ارادۀ اشخاص استقلال تام داشتند و در تشکیل اعمال حقوقی، شکل و فرم حکومت مطلق داشت. از اینرو، اگر طرفین، قصد بیع داشتند و به اشتباه، الفاظ هبه را جاری میکردند، عمل آنها هبه توصیف میشد و اثبات خلاف آن نیز امکانپذیر نبود. در ارتباط با سیر تحولات رضایی یا تشریفاتی بودن عقود در حقوق ایران گفته شده است که رضایی بودن یعنی آزادی قراردادی در دو سنخ وجود دارد، دستة اول برآمده از نظام سنّتی و فقهی ماست. در این مواد اراده باید در شکل و قالب «شرط» یا «عقد» ابراز شود و قرارداد منعقده عنواندار خواهد بود. دستة دوم مواد، موادّی هستند که از نظام رومی- ژرمنی وارد حقوق ایران شدهاند.
1) آخوندی، روح الله و کریمی، عباس و الماسی، نجاد علی، اشتباه درموضوع قرارداد با مطالعه تطبیقی حقوق فرانسه و انگلستان، چ اول، انتشارات دانشگاه امام صادق، تهران،1390
2) اسکینی(الف)، ربیعا، حقوق تجارت، شرکتهای تجاری، ج اول، انتشارات سمت، چ دوم، 1377
3) اسکینی(ب)، ربیعا، حقوق تجارت شرکت های تجاری، ج دوم، چ اول، انتشارات سمت ،تهران، 1377
4) اصفهانی، راغب، المفردات فی غریب القرآن، چ دوم، انتشارات دفتر نشر الکتاب، 1404 ق، تهران
5) الموسوی الخویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهه فی المعاملات، ج دوم، نشر اسلامی، قم، 1419 ق
6) امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد اول، چ 40، انتشارات اسلامیه، تهران، 1401
7) امامی، محمد و استوار سنگری، کوروش، حقوق اداری، ج 2، چ 5، انتشارات میزان، تهران، 1401
8) انصاری، مسعود و طاهری، محمد علی، دانشنامه حقوق خصوصی، چ اول، ج 3، انتشارات جنگل، تهران، 1388
9) انصاری، ولی الله، حقوق قراردادهای اداری، چاپ چهارم، نشر حقوقدان، تهران، 1387
10) انصاری ، مرتضی بن محمد امین، المکاسب، ج3، چ هشتم، انتشارات مجمع الفکر الاسلامی، قم، 1385
11) بهرامی، زهرا،حق سرقفلی: حق کسب و پیشه و تجارت، چ 6، انتشارات نگاه بینه، تهران، 1392
12) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج 3، چ سوم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1386
13) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، دائره المعارف حقوق مدنی و تجارت: حقوق تعهدات عقود و ایقاعات، چ اول، انتشارات گنج دانش، تهران، 1388
14) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، حقوق اموال، چ ششم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1388
15) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، حقوق ثبت( ثیت املاک)، چ پنجم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1393
16) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، وسیط در ترمینولوژی حقوق، چ هشتم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1402
17) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، تاثیر اراده در حقوق مدنی، چ چهارم، انتشارات گنج دانش، تهران، 1401
17) حسنی، حسن، حقوق تجارت، انتشارات میزان، چ پنجم، تهران، 1385
18) حسینی روحانی، سید محمد صادق، المسائل مستحدثه، موسسه دارالکتاب، چ چهارم، قم، 1414 قمری
