واکاوی جایگاه ابزار تمثیل در شکل‌دهی به اشعار اخوان ثالث و سهیل محمودی
الموضوعات :
مرجان علی اکبرزاده زهتاب
1
,
آمنه قارلقی
2
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا، ایران.
2 - دانشجوي دکتری، گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشكده‌ی ادبیات و علوم انساني، دانشگاه آزاد اسلامي واحد ورامين- پيشوا، ايران.
الکلمات المفتاحية: تمثیل, اخوان ثالث, سهیل محمودی. ,
ملخص المقالة :
صنعت ادبی تمثیل ابزاری برای تبیین زبان شعر است و می‌تواند جنبه‌ی رمزی نیز بیابد. مسئله‌ی اصلی این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و به صورت کتاب‌خانه‌ای صورت گرفته، بررسی جایگاه تمثیل در اشعار اخوان ثالث و سهیل محمودی است و این‌که هر دو شاعر به چه شکل از تمثیل در شعر خود بهره گرفته‌ا‌ند. اهمیت این پژوهش به‌جهت ارزش و اهمیت صنعت تمثیل به‌عنوان زبانی شعری و نیز جایگاه ارزشمند دو شاعر در ادب معاصر است. پرسش اصلی آن است که اخوان ثالث و محمودی در مقایسه با یک‌دیگر چگونه از تُمثیل بهره جسته‌اند؟ فرضیه آن است که گرچه اخوان و محمودی هردو تمثیل را در اشعار خود به کار برده‌اند اما مسلما چگونگی کاربرد ایشان نسبت به یک‌دیگر دارای وجوهی از تفاوت و شباهت است. هدف این پژوهش شناخت چگونگی کاربرد تمثیل در شعر دو شاعر مورد نظر و ضرورت انجام تحقیق آن است که به‌جهت کاربرد بسیار تمثیل توسط هردو شاعر، این پژوهش موجب درک ژرف‌تر خواننده از شعر این‌دو شاعر معاصر خواهد شد. برخی از یافته‌های تحقیق؛ زبردستی اخوان در سرایش تمثیلات توصیفی و روایی، محتوا و فضای تمثیلات اخوان؛ بسیار محزون، سیاسی- اجتماعی و ملی‌گرایانه و محتوا و فضای تمثیلات محمودی؛ آیینی، انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، عشق و سیاسی- اجتماعی، ساختار تمثیلات اخوان و محمودی در هردو محور افقی و عمودی، از نظر چگونگی وضوح تمثیل‌ها؛ تمثیلات اخوان اغلب رمزگونه و به‌ندرت تمثیل گویا اما تمثیلات محمودی بیش‌تر تمثیل گویا و واضح و به‌ندرت رمزگونه و دیریاب است.
- قرآن کریم، ترجمه‌‌ی مهدی الهی قمشه‌ای. #
- آقاحسینی، حسین، (1394). نگاهی تحلیلی به علم بیان، چ اول، تهران: سمت.#
- اخوان ثالث، مهدی، (1387). آخر شاهنامه، چ بیستم، تهران: زمستان.#
- ----------------- (1391). ارغنون، چ هجدهم، تهران: زمستان. #
- ----------------- (1376). تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم، چ پنجم، تهران: مروارید.#
- ----------------- (1386). زمستان، چ بیست و چهارم، تهران: زمستان.#
- پاکدل، مسعود؛ سعیدی‌مهر، حاتم، (1400). «بررسی و تحلیل دوبیتی‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در شعر علیرضا قزوه، سهیل محمودی و اکبر بهداروند»، دوفصلنامه ادبیات دفاع مقدس، دانشگاه شاهد، دوره 5، شماره‌ی ۱. بهار و تابستان، 167- 185.#
- حسینی کازرونی، سیّداحمد؛ کیانی، یعقوب، (1394). «بررسی پنج سروده‌ی تمثیلی و روایی مهدی اخوان ثالث در مجموعه‌ی از این اوستا»، فصل‌نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، شماره‌ی 24، دوره‌ی 7 تابستان. 13-28.#
- خطیبی، احمد، (1396). درآمدی بر تمثیل در ادبیات، چ اول، تهران: زوار. #
- درفشه، لعیا، (1380). «هنر بزرگ ادبیات دینی فرمگرایی براساس قرآن است»، مصاحبه با سهیل محمودی، دوهفته‌نامه گلستان قرآن. شماره‌ی 108 بهمن. 28- 29.#
- دستغیب، عبدالعلی، (1373). نگاهی به مهدی اخوان ثالث، چ دوم، تهران، مروارید.#
- سعدی شیرازی، مصلح‌بن عبدالله، (1383). متن کامل دیوان سعدی. به کوشش: مظاهر مصفّا. چ اول، تهران: روزنه.#
- شفيعي كدكني، محمدرضا، (1391). موسيقي شعر، چ هفتم، تهران: آگاه.#
- عالی‌وند، مهران، (1396). «بررسی تمثیل‌های حماسی و اسطوره‌ای در سروده‌های نیمایی مهدی اخوان ثالث، (م. امید)»، فصل‌نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، شماره‌ی 33. 69-85. #
- علی‌اکبرزاده زهتاب، مرجان؛ مهری مالفجانی، طاهره، (1402). «مقایسه‌ی تطبیقی کارکرد تمثیل حیوانات در کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه و سندبادنامه»، فصل‌نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، شماره‌ی 58، دوره‌ی 15 زمستان. 71-91.#
- فولادی سپهر، راضیه، (1397). «بررسی درون‌مایه‌ی شعرهاي کوتاه سهیل محمودي با تکیه بر هایکو و سنریو در سه دفتر: رؤیاي درخت، ریشه‌داراست؛ بهار، ادامه‌ی پیراهن توست؛ حالا، هردو تنهاییم»، فصل‌نامه‌ی مطالعات ایرانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال هفدهم، شماره‌ی 33، بهارو تابستان. 233-250.#
- قبادی، علیرضا؛ پوررجبی، میلاد، (1399). «تعهد اجتماعی شاعران معاصر با رویکرد اصالح جامعه )مطالعه مورد پژوهانه: اشعار اجتماعی مهدی اخوان ثالث(»، فصل‌نامه ادبیات فارسی، دوره16، شماره‌ی 24 زمستان. 20-34.#
- كاخي، مرتضي، (1370). باغ بي‌برگي (یادنامه‌ی اخوان ثالث)، چ اول، تهران: آگاه.#
- کزازی، جلال‌الدین (۱۳۹۱). زیباشناسی سخن پارسی: معانی (ج 2)، چ نهم، تهران: مرکز.#
- محمودی، سهیل، (1388). بهار ادامه‌ی پیراهن توست. دفتردوم، چ اول. تهران: ثالث.#
- --------------- (1389). حالا هردو تنهاییم. دفتر سوم. چ اول.تهران: ثالث.#
- --------------- (1383). خانه هنوز سیاه است، چ دوم، تهران: نوین. #
- --------------- (1382). دریا در غدیر، چ اول، تهران: نگاه. #
- --------------- (1380). عشق ناتمام: مجموعه غزل، چ اول، تهران: سیمرغ.#
- مطوری، نازنین و پاکدل، مسعود، (1398)، «نگاهی به تمثیل در شعر نیما، اخوان و سهراب»، فصل‌نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، شماره‌ی 40. 8 – 28. #
- میدانی، احمدبن محمد، (1394). مجمع الامثال: همراه با معادل فارسی، ترجمه مصطفی تراویده، چ اول، تبریز: عصر زندگی. #
- نجاریان، محمدرضا، (1392). شرح دشواری‌های مقامات حریری، چ اول، یزد: دانشگاه یزد. #
- الهاشمی، احمد، (1923). جواهرالادب، المجلد 1، الطبعة الثالثة، القاهرة: المقتطف و المقطم.#
