بررسی ارتباط بین وضعیت تأهل مدیریت عامل و کارایی تخصیص سرمایه شرکت

الموضوعات :

شهرزاد سراج ¹ , محمد خوشنودان ²

1 - استادیار گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری، دانشکده مدیریت، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 05 الجمعة , صفر, 1446 تاريخ التأكيد : 11 الثلاثاء , رمضان, 1446 تاريخ الإصدار : 24 الخميس , ذو القعدة, 1446

الکلمات المفتاحية: اعتمادی, حسین و فتحی, زهرا (1394). مقایسه توانایی تبیین ارزش بازار شرکت با استفاده از دو متغیر سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات و ارزش افزوده اقتصادی. حسابداری مالی و حسابرسی, 16(4), 45-67. dor: 20.1001.1.23830379.1391.4.16.3.9 علیزاده, محسن, رضایی, غلامرضا, و تقی‌زاده, رضا (1403). کیفیت حسابرسی و کارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار. پیشرفت‌های حسابداری, 16(1), 2۷5-۲۹8. doi: 10.22099/jaa.2024.48500.2372 فیض آبادی, فرشته (1402). تأثیر حقوق سهام‌داران اصلی بر کارایی تخصیص سرمایه داخلی, نقش رقابت و تأمین مالی خارجی. حسابداری مالی و حسابرسی, ‌60(15), 233-254. doi: 10.30495/faar.2023.707974 عشایری, آسوامین (۱۴۰۰). بررسی تاثیر مدیریت هزینه ها و تخصیص مطلوب منابع بر بهبود عملکرد مالی در شرکت‌های وابسته به دولت. فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری, ۱۷(۵) https://civilica.com/doc/1352176 وکیلی فرد, حمیدرضا و شیرازیان, زهرا (1393). تاثیر افق سرمایه‌گذاری روی تخصیص دارایی بین استراتژی‌های رشدی و ارزشی در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از تجزیه‌و‌تحلیل موجک. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار, ۵(21), 131-148. dor: 20.1001.1.22519165.1393.5.21.8.5 یادگاری, نازنین و لعل‌بار, علی (1402). بررسی تأثیر هوش هیجانی مدیران بر ریسک نقدینگی. پژوهش‌های مالی و رفتاری در حسابداری, 3(1), 129-115. doi: 10.30486/fbra.2023.1985653.1194 Alizadeh, M., Rezaei, G. & Taghizadeh, R. (2024). Audit quality and labour investment efficiency. Journal of Accounting Advances, 16(1), 275-298. doi: 10.22099/jaa.2024.48500.2372 [In Persian] Al-Hiyari, A., Kolsi, M. C. C. C., Lutfi, A., & Alrawad, M. (2024). Board of director characteristics and corporate labour investment efficiency: empirical evidence from European-listed firms. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 25(2), 367-388. doi: 10.1108/CG-09-2023-0394 Ashayeri, A. (2021). Investigating the impact of cost management and optimal resource allocation on improving financial performance in government-affiliated companies. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 7(17), 86-115. https://majournal.ir/index.php/ma/article/view/953 [In Persian] Bhandari, A., & Javakhadze, D. (2017). Corporate social responsibility and capital allocation efficiency. Journal of Corporate Finance, 43, 354-377. doi: 10.1016/j.jcorpfin.2017.01.012 Burnham, T. C., Chapman, J. F., Gray, P. B., McIntyre, M. H., Lipson, S. F., & Ellison, P. T. (2003). Men in committed, romantic relationships have lower testosterone. Hormones and behavior, 44(2), 119-122. doi: 10.1016/S0018-506X(03)00125-9 Cho, C., Mooney, T., Choi, D., & Via, M. T. (2023). Do married CEOs Foster more efficient innovation?. Review of Financial Economics, 41(3), 242-268. doi: 10.1002/rfe.1174 Etemadi, H., & Fathi, Z. (2013). Compared to explain the company's market value using the two variables net operating profit after tax and value-added economic. Financial Accounting and Auditing Research, 16(4), 45-67. dor: 20.1001.1.23830379.1391.4.16.3.9 [In Persian] Feizabadi, F. (2023). Strong shareholder rights, internal capital allocation efficiency, and the moderating role of market competition and external financing needs. Financial Accounting and Auditing Research, 60(15), 233-254. doi: 10.30495/faar.2023.707974 [In Persian] Garrison, M. (2005). Marriage: essential or expendable?. Legal Studies Paper, (43). doi: 10.2139/ssrn.829825 Hegde, S. P., & Mishra, D. R. (2019). Married CEOs and corporate social responsibility. Journal of Corporate Finance, 58, 226-246. doi: 10.1016/j.jcorpfin.2019.05.003 Hilary, G., Huang, S., & Xu, Y. (2017). Marital status and earnings management. European Accounting Review, 26(1), 153-158. doi: 10.1080/09638180.2016.1266958 Hossain, M. N., & Bhuyan, M. N. H. (2023). CEO marital status and capital allocation efficiency. International Journal of Managerial Finance, 19(5), 1098-1123. doi: 10.1108/IJMF-10-2021-0531 Inostroza, M. A., Velásquez, J. S., & Ortúzar, S. (2023). Gender and decision-making styles in male and female managers of Chilean SMEs. Academia Revista Latinoamericana de Administración, 36(3), 289-334. doi: 10.1108/ARLA-05-2022-0115 Lara, J. M. G., Osma, B. G., & Penalva, F. (2016). Accounting conservatism and firm investment efficiency. Journal of Accounting and Economics, 61(1), 221-238. doi: 10.1016/j.jacceco.2015.07.003 Lee, E., & Powell, R. (2011). Excess cash holdings and shareholder value. Accounting & Finance, 51(2), 549-574. doi: 10.1111/j.1467-629X.2010.00359.x Malmendier, U., & Tate, G. (2005). CEO overconfidence and corporate investment. The Journal of Finance, 60(6), 2661-2700. doi: 10.1111/j.1540-6261.2005.00813.x Myers, S.C. (1984). The capital structure puzzle. The Journal of Finance, 39, 574-592. doi: 10.3386/w1393 Myers, S. C., & Majluf, N. S. (1984). Corporate financing and investment decisions when firms have information that investors do not have. Journal of Financial Economics, 13(2), 187-221. doi: 10.1016/0304-405X(84)90023-0 Ozkan, A., & Ozkan, N. (2004). Corporate cash holdings: An empirical investigation of UK companies. Journal of Banking & Finance, 28(9), 2103-2134. doi: 10.1016/j.jbankfin.2003.08.003 Rabin, M. (2013). Risk aversion and expected-utility theory: A calibration theorem. Handbook of the fundamentals of financial decision making: Part I (pp. 241-252). doi: 10.1142/9789814417358_0013 Vakilifard, H., & Shirazian, Z. (2014). Investment horizon effect on asset allocation between value and growth strategies in Tehran Stock Exchange by wavelet analysis. Financial Engineering and Portfolio Management, 21(5), 131-148. dor: 20.1001.1.22519165.1393.5.21.8.5 [In Persian] Yadegari, N., & Lalbar, A. (2023). Investigating the effect of managers' emotional intelligence on liquidity risk. Financial and Behavioral Researches in Accounting, 1(3), 115-129. doi: 10.30486/fbra.2023.1985653.1194,

ملخص المقالة :

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین وضعیت تأهل مدیریت عامل و کارایی تخصیص سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران است.

روش‌شناسی: در این پژوهش به بررسی وضعیت تأهل مدیریت بر تخصیص سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد که از نظر هدف کاربردي است و از نظر روش تحلیل فرضیه‌ها همبستگی است به دلیل اینکه این پژوهش به دنبال یافتن رابطة بین چندین متغیر است.

یافته‌ها: نتایج یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مدیران مجرد بر اساس عدم تعهد کمتر در زندگی زناشویی نیز نسبت به مدیران با وضعیت تأهل از ریسک‌پذیری بیشتری برخوردارند و این امر باعث سرمایه‌گذاری در شرکت‌ می‌گردد که در نهایت منجر به تخصیص سرمایه شرکت می‌شود.

دانش افزایی: بر اساس رویکرد سنتی بازار سرمایه، انحرافات مربوط به تخصیص سرمایه عبارت است از همسویی نادرست منافع مدیریتی و سهامداران و عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی شرکت و در همین راستا؛ مدیر عامل‌های مجرد ریسک گریزی کمتری را دارند و از سویی ناکارآمدی تخصیص سرمایه بالاتری را برای سازمان به ارمغان می‌آورند.

المصادر:

اعتمادی، حسین و فتحی، زهرا (1394). مقایسه توانایی تبیین ارزش بازار شرکت با استفاده از دو متغیر سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات و ارزش افزوده اقتصادی. حسابداری مالی و حسابرسی، 16(4)، 45-67. dor: 20.1001.1.23830379.1391.4.16.3.9
علیزاده، محسن، رضایی، غلامرضا، و تقی‌زاده، رضا (1403). کیفیت حسابرسی و کارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار. پیشرفت‌های حسابداری، 16(1)، 2۷5-۲۹8. doi: 10.22099/jaa.2024.48500.2372
فیض آبادی، فرشته (1402). تأثیر حقوق سهام‌داران اصلی بر کارایی تخصیص سرمایه داخلی، نقش رقابت و تأمین مالی خارجی. حسابداری مالی و حسابرسی، ‌60(15)، 233-254. doi: 10.30495/faar.2023.707974
عشایری، آسوامین (۱۴۰۰). بررسی تاثیر مدیریت هزینه ها و تخصیص مطلوب منابع بر بهبود عملکرد مالی در شرکت‌های وابسته به دولت. فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، ۱۷(۵) https://civilica.com/doc/1352176
وکیلی فرد، حمیدرضا و شیرازیان، زهرا (1393). تاثیر افق سرمایه‌گذاری روی تخصیص دارایی بین استراتژی‌های رشدی و ارزشی در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از تجزیه‌و‌تحلیل موجک. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، ۵(21)، 131-148. dor: 20.1001.1.22519165.1393.5.21.8.5
یادگاری، نازنین و لعل‌بار، علی (1402). بررسی تأثیر هوش هیجانی مدیران بر ریسک نقدینگی. پژوهش‌های مالی و رفتاری در حسابداری، 3(1)، 129-115. doi: 10.30486/fbra.2023.1985653.1194
Alizadeh, M., Rezaei, G. & Taghizadeh, R. (2024). Audit quality and labour investment efficiency. Journal of Accounting Advances, 16(1), 275-298. doi: 10.22099/jaa.2024.48500.2372 [In Persian]
Al-Hiyari, A., Kolsi, M. C. C. C., Lutfi, A., & Alrawad, M. (2024). Board of director characteristics and corporate labour investment efficiency: empirical evidence from European-listed firms. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 25(2), 367-388. doi: 10.1108/CG-09-2023-0394
Ashayeri, A. (2021). Investigating the impact of cost management and optimal resource allocation on improving financial performance in government-affiliated companies. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 7(17), 86-115. https://majournal.ir/index.php/ma/article/view/953 [In Persian]
Bhandari, A., & Javakhadze, D. (2017). Corporate social responsibility and capital allocation efficiency. Journal of Corporate Finance, 43, 354-377. doi: 10.1016/j.jcorpfin.2017.01.012
Burnham, T. C., Chapman, J. F., Gray, P. B., McIntyre, M. H., Lipson, S. F., & Ellison, P. T. (2003). Men in committed, romantic relationships have lower testosterone. Hormones and behavior, 44(2), 119-122. doi: 10.1016/S0018-506X(03)00125-9
Cho, C., Mooney, T., Choi, D., & Via, M. T. (2023). Do married CEOs Foster more efficient innovation?. Review of Financial Economics, 41(3), 242-268. doi: 10.1002/rfe.1174
Etemadi, H., & Fathi, Z. (2013). Compared to explain the company's market value using the two variables net operating profit after tax and value-added economic. Financial Accounting and Auditing Research,16(4),45-67. dor: 20.1001.1.23830379.1391.4.16.3.9 [In Persian]
Feizabadi, F. (2023). Strong shareholder rights, internal capital allocation efficiency, and the moderating role of market competition and external financing needs. Financial Accounting and Auditing Research, 60(15), 233-254. doi: 10.30495/faar.2023.707974 [In Persian]
Garrison, M. (2005). Marriage: essential or expendable?. Legal Studies Paper, (43). doi: 10.2139/ssrn.829825
Hegde, S. P., & Mishra, D. R. (2019). Married CEOs and corporate social responsibility. Journal of Corporate Finance, 58, 226-246. doi: 10.1016/j.jcorpfin.2019.05.003
Hilary, G., Huang, S., & Xu, Y. (2017). Marital status and earnings management. European Accounting Review, 26(1), 153-158. doi: 10.1080/09638180.2016.1266958
Hossain, M. N., & Bhuyan, M. N. H. (2023). CEO marital status and capital allocation efficiency. International Journal of Managerial Finance, 19(5), 1098-1123. doi: 10.1108/IJMF-10-2021-0531
Inostroza, M. A., Velásquez, J. S., & Ortúzar, S. (2023). Gender and decision-making styles in male and female managers of Chilean SMEs. Academia Revista Latinoamericana de Administración, 36(3), 289-334. doi: 10.1108/ARLA-05-2022-0115
Lara, J. M. G., Osma, B. G., & Penalva, F. (2016). Accounting conservatism and firm investment efficiency. Journal of Accounting and Economics, 61(1), 221-238. doi: 10.1016/j.jacceco.2015.07.003
Lee, E., & Powell, R. (2011). Excess cash holdings and shareholder value. Accounting & Finance, 51(2), 549-574. doi: 10.1111/j.1467-629X.2010.00359.x
Malmendier, U., & Tate, G. (2005). CEO overconfidence and corporate investment. The Journal of Finance, 60(6), 2661-2700. doi: 10.1111/j.1540-6261.2005.00813.x
Myers, S.C. (1984). The capital structure puzzle. The Journal of Finance, 39, 574-592. doi: 10.3386/w1393
Myers, S. C., & Majluf, N. S. (1984). Corporate financing and investment decisions when firms have information that investors do not have. Journal of Financial Economics, 13(2), 187-221. doi: 10.1016/0304-405X(84)90023-0
Ozkan, A., & Ozkan, N. (2004). Corporate cash holdings: An empirical investigation of UK companies. Journal of Banking & Finance, 28(9), 2103-2134. doi: 10.1016/j.jbankfin.2003.08.003
Rabin, M. (2013). Risk aversion and expected-utility theory: A calibration theorem. Handbook of the fundamentals of financial decision making: Part I (pp. 241-252). doi: 10.1142/9789814417358_0013
Vakilifard, H., & Shirazian, Z. (2014). Investment horizon effect on asset allocation between value and growth strategies in Tehran Stock Exchange by wavelet analysis. Financial Engineering and Portfolio Management, 21(5), 131-148. dor: 20.1001.1.22519165.1393.5.21.8.5 [In Persian]
Yadegari, N., & Lalbar, A. (2023). Investigating the effect of managers' emotional intelligence on liquidity risk. Financial and Behavioral Researches in Accounting, 1(3), 115-129. doi: 10.30486/fbra.2023.1985653.1194

نص كامل:



Journal of Accounting & Financial Transparency 2025: 2(4) 129-146

https://doi.org/10.71965/aft.2025.1128657

Research Paper                                                                                Open Access

 

Investigating the relationship between managing director's marital status and the efficiency of company capital allocation 

 

Shahrzad Seraj1,¹, Mohammad Khoshnodan1

 

1. Department of Accounting, ST.C., Islamic Azad University, Tehran, Iran.

 

ARTICLE INFO		ABSTRACT
Received:	9 August 2024	Purpose: The purpose of the present study is to investigate the relationship between managing director's marital status and the efficiency of capital allocation of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Methodology: This study examines the marital status of management on the capital allocation of companies listed on the Tehran Stock Exchange, which is applied in terms of purpose and correlation in terms of hypothesis analysis method because this study seeks to find a relationship between several variables. Findings: The results of the research findings show that single managers, based on less lack of commitment in marital life, are more risk-taking than married managers, and this causes investment in the company, which ultimately leads to the company's capital allocation. Originality: According to the traditional capital market approach, deviations related to capital allocation are the incorrect alignment of management and shareholder interests and information asymmetry between the company's domestic and foreign investors, and in this regard; Single CEOs are less risk averse and, on the other hand, bring higher capital allocation inefficiency to the organization.
Revised:	31 January 2025
Accepted:	11 March 2025
Keywords: Capital allocation efficiency, management marital status, risk aversion
JEL Classification: M21, M38
Cite this paper: Seraj, S., & Khoshnodan, M. (2025). Investigating the relationship between managing director's marital status and the efficiency of company capital allocation. Journal of Accounting & Financial Transparency, 2(4), 129–146. https://doi.org/10.71965/AFT.2025.1128657 [In Persian]

 

 

---

[1] 🖂 Corresponding Author.

Email Address: [e-mail]

© 2025 the author(s). This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited. The terms on which this article has been published allow the posting of the Accepted Manuscript in a repository by the author(s) or with their consent.

 

Introduction

I

n recent years, understanding how managers allocate capital efficiently based on future cash flow capital allocations and firm valuation guidance has been of interest to many researchers. According to the traditional capital market approach, capital allocation biases include misalignment of managerial and shareholder interests and information asymmetry between internal and external investors in the firm. Some other researchers believe that capital allocation in the absence of any friction in the capital market will experience less than optimal capital allocation even with risk-averse CEOs. Therefore, by reviewing the theoretical literature on finance and accounting, this gap can be addressed in this study and added to the rich literature in this field. Therefore, according to research, single CEOs differ in terms of risk-taking or risk-aversion compared to their other counterparts, and this is because married CEOs also think about job stability and security, which induces higher risk aversion. These individuals are very likely to have greater economic and social commitment and are therefore less inclined to take actions that put their personal lives at risk. The second reason can be mentioned as their biological status, which affects the level of individual risk. For example, married managers have lower testosterone levels, which is directly related to their risk-taking behaviors. Finally, social studies in the family sector show that normative commitment to marital life acts as a catalyst for reinforcing social values, which leads to more conservative risky behaviors. The results obtained can be argued that single managers are more risk-averse than married managers. First, married individuals emphasize job stability and security, which indirectly induces a biological preference for risk aversion. These individuals have greater economic and social commitment, which makes them avoid actions that may jeopardize the well-being of their family life. Work and family facilitate each other for managers with marital role commitment, thereby reducing their stress and strengthening job commitment. Second, marital status has a direct biological effect on individual risk preference. Married men are more likely to have lower testosterone levels, which are positively associated with risk-taking behavior. Finally, normative commitment to marital life acts as a catalyst for promoting social values ​​and the public good, leading married individuals to behave responsibly in risk-taking. Therefore, married CEOs are pro-social and are associated with better social responsibility. The purpose of the present study is to investigate the relationship between managing director's marital status and the efficiency of capital allocation of companies listed on the Tehran Stock Exchange.

Methodology

This research examines the status of management's influence on capital allocation of companies listed on the Tehran Stock Exchange, which is applied in terms of purpose, and applied research is research that is carried out using the results of fundamental research to improve and perfect the behaviors, methods, tools, devices, products, structures, and patterns used by human societies. The method of the present research is causal in nature. Causal-comparative methods or post-event methods (based on analyzing past information from companies' financial statements) and in terms of the method of hypothesis analysis, it is correlational because this research seeks to find a relationship between several variables. This study examines the marital status of management on the capital allocation of companies listed on the Tehran Stock Exchange, which is applied in terms of purpose and correlation in terms of hypothesis analysis method because this study seeks to find a relationship between several variables.

Results

The marital status of managers can affect their risk-taking or risk-aversion. Therefore, the more single managers companies employ, the more risk-taking they will be and ultimately participate in projects that have higher risk and return, which ultimately leads to the allocation of company capital towards the companies' projects. The results of the research findings show that single managers, based on less lack of commitment in marital life, are more risk-taking than married managers, and this causes investment in the company, which ultimately leads to the company's capital allocation.

Conclusions

According to the traditional capital market approach, deviations related to capital allocation are the incorrect alignment of management and shareholder interests and information asymmetry between the company's domestic and foreign investors, and in this regard; Single CEOs are less risk averse and, on the other hand, bring higher capital allocation inefficiency to the organization.

Author Contributions

All authors contributed equally to the conceptualization of the article and writing of the original and subsequent drafts.

Data Availability Statement

The data that support the findings of this study are available from the corresponding author, upon reasonable request.

Acknowledgements

The authors thank all reviewers in this study.

Ethical Considerations

The authors avoided data fabrication, falsification, plagiarism, and misconduct.

 

 

Funding

This research did not receive any specific grant from funding agencies in the public, commercial, or not-for-profit sectors.

Conflict of Interest

The authors declare no conflict of interest.

مقاله پژوهشی 

 

بررسی ارتباط بین وضعیت تأهل مدیریت عامل و کارایی تخصیص سرمایه شرکت

 

شهرزاد سراج۱،¹، محمد خوشنودان۱ 

 

۱. گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

 

چکیده	اطلاعات مقاله
هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین وضعیت تأهل مدیریت عامل و کارایی تخصیص سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران است. روش‌شناسی: در این پژوهش به بررسی وضعیت تأهل مدیریت بر تخصیص سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد که از نظر هدف کاربردي است و از نظر روش تحلیل فرضیه‌ها همبستگی است به دلیل اینکه این پژوهش به دنبال یافتن رابطة بین چندین متغیر است. یافته‌ها: نتایج یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مدیران مجرد بر اساس عدم تعهد کمتر در زندگی زناشویی نیز نسبت به مدیران با وضعیت تأهل از ریسک‌پذیری بیشتری برخوردارند و این امر باعث سرمایه‌گذاری در شرکت‌ می‌گردد که در نهایت منجر به تخصیص سرمایه شرکت می‌شود. دانش افزایی: بر اساس رویکرد سنتی بازار سرمایه، انحرافات مربوط به تخصیص سرمایه عبارت است از همسویی نادرست منافع مدیریتی و سهامداران و عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی شرکت و در همین راستا؛ مدیر عامل‌های مجرد ریسک گریزی کمتری را دارند و از سویی ناکارآمدی تخصیص سرمایه بالاتری را برای سازمان به ارمغان می‌آورند.	۱۹/۰۵/۱۴۰۳	تاریخ دریافت:
	۰۲/۱۱/۱۴۰۳	تاریخ بازنگری:
	۲۱/۱۲/۱۴۰۳	تاریخ پذیرش:
	کلیدواژه‌ها: ریسک‌گریزی، کارایی تخصیص سرمایه، وضعیت تأهل مدیریت
	طبقه‌بندی موضوعی: M21, M38
استناد: سراج، شهرزاد، و خوشنودان، محمد (1403). بررسی ارتباط بین وضعیت تأهل مدیریت عامل و کارایی تخصیص سرمایه شرکت. حسابداری و شفافیت مالی، 2(4)، ۱۴۶-۱۲۹. https://doi.org/10.71965/aft.2025.0000000

                  تاریخ پذیرش: 00/

 

---

[1] 🖂 نویسنده مسئول.

پست الکترونیکی: [e-mail]

© 2025 the author(s). This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited. The terms on which this article has been published allow the posting of the Accepted Manuscript in a repository by the author(s) or with their consent.

 

مقدمه

طی سالیان اخیر درک این موضوع که چگونه مدیران سرمایه شرکت را به طور کارآمد بر اساس تخصیص‌های سرمایه جریان‌های نقدی آتی و هدایت ارزش‌گذاری شرکت تخصیص می‌دهند مورد توجه بسیاری از محققان بوده است (حسین و بهویان، 2023). بر اساس رویکرد سنتی بازار سرمایه، انحرافات مربوط به تخصیص سرمایه عبارت است از همسویی نادرست منافع مدیریتی و سهامداران و عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه گذاران داخلی و خارجی شرکت (مایرز، 1984؛ مایرز و مجلوف، 1984؛ بهانداری و جواخادزه، 2017؛ لارا و همکاران، 2016). برخی دیگر از محققان بر این باورند که تخصیص سرمایه در صورت عدم وجود هرگونه اصطکاک‌ در بازار سرمایه با وجود مدیر عامل­های ریسک‌گریز نیز تخصیص سرمایه کمتر از حد مطلوب را تجربه خواهند کرد (فیض آبادی، 1402). بنابراین با مروری بر ادبیات نظری مالی و حسابداری می‌توان این شکاف موجود را که وضعیت تأهل مدیریت عامل و کارایی تخصیص سرمایه به چه صورت است در این پژوهش مورد بررسی و خلاء موجود را به ادبیات غنی در این زمینه اضافه کرد. هگده و میشرا (2019) معتقدند که مدیر عامل­های مجرد ریسک گریزی کمتری را دارند و از سویی ناکارامدی تخصیص سرمایه بالاتری را برای سازمان به ارمغان می‌آورند.

بنابراین در پژوهش حاضر این مسئله که انحراف از میزان سرمایه‌گذاری‌های بهینه شرکت و ناکارمدی تخصیص سرمایه شرکت‌ها امری بسیار حائز اهمیت است قابل درک می‌باشد. لذا، دو عامل می‌تواند باعث بررسی این موضوع باشد که اول سرمایه‌گذاری‌های بیشتر از حد و دوم سرمایه‌گذاری‌های کمتر از حد شرکت‌ها است که بر اساس نظریه‌های عدم تقارن اطلاعاتی و نظریه نمایندگی قابل بررسی است. همچنین این موضوع که وضعیت تأهل مدیریت به چه میزان می‌تواند بر ناکارایی سرمایه‌گذاری تاثیرگذار باشد در پژوهش‌های داخلی مورد بررسی قرار نگرفته است و انگیزه‌ای برای انجام پژوهش حاضر می‌باشد. بنابراین سوال پژوهش به این صورت مطرح می‌گردد که آیا بین وضعیت تأهل مدیریت عامل و کارایی تخصیص سرمایه شرکت رابطه معناداری وجود دارد یا خیر؟ همچنین در صورت مثبت بودن پاسخ فوق، نوع رابطه به چه شکل خواهد بود. از این ‌رو، انگیزه این پژوهش بسط ادبیات نظری مرتبط با تحول دیجیتالی است. در ادامه بخش دوم مقاله، مبانی و ادبیات نظری مورد بحث قرار گرفته است. در بخش سوم، روش‌شناسی پژوهش، انتخاب جامعه و انتخاب نمونه تشریح می‌شود. تجزیه‌و‌تحلیل در بخش چهارم ارائه شده و در نهایت نتیجه‌گیری و پیشنهادهای پژوهش بیان شده است.

 

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

بر اساس نظریه ریسک‌گریزی، ویژگی‌های مربوط به این نظریه ناشی از وضعیت تأهل به این دلیل است که مدیران عامل مجرد نسبت به همتایان خود ریسک‌گریزتر هستند و ریسک‌گریزی نسبی مدیران عامل به دلیل وضعیت تأهل آن‌ها احتمالاً تا حدی تنش بین باورهای مدیران عامل و بازار را در مورد ارزش واقعی شرکت شکل می‌دهد (اعتمادی و فتحی، 1391). مدیران عامل مجرد نسبتاً کمتر ریسک‌گریز، انتظار بازدهی کمتر از میانگین بازار برای پروژه‌های پرریسک دارند و به طور سیستماتیک ارزش پروژه‌های سرمایه‌گذاری خود را بیش از حد برآورد می‌کنند (هگده و میشرا، 2019؛ رابین، 2013؛ هیلاری و همکاران، 2017). بر همین اساس، آن‌ها احتمالاً نسبت به همتایان خود بیش‌ازحد سرمایه‌گذاری خواهند کرد. با این‌حال، اگر تامین مالی داخلی برای تخصیص سرمایه کافی نباشد، مدیران عامل مجرد به انتشار سهام جدید تمایلی ندارند، زیرا آن‌ها بر این باورند که نرخ بازده مورد نیاز برای شرکت‌هایشان در بازار بسیار بالاتر است و بنابراین، سهام شرکت توسط بازار کمتر از میزان ارزش‌گذاری شده است. در نتیجه آن‌ها مجبورند تخصیص سرمایه را به کمتر از حد مطلوب کاهش دهند و کمتر سرمایه‌گذاری کنند.

بنابراین بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته مدیران عامل مجرد از نظر ریسک‌پذیری یا ریسک‌گریزی نسبت به همتایان دیگر خود متفاوت هستند و به این دلیل است که مدیران عامل متأهل نیز بر ثبات و امنیت شغلی می‌اندیشند که ریسک‌گریزی بالاتری را القا می‌کند (هیلاری و همکاران، 2017؛ هگده و میشرا، 2019). این افراد به احتمال بسیار زیاد تعهد اقتصادی و اجتماعی بیشتری را دارند و بنابراین تمایل کمتری به انجام اقداماتی دارند که زندگی شخصی خود را به ریسک بیاندازند (وکیلی فرد و شیرازیان، 1393). دومین دلیل می‌توان به وضعیت بیولوژیکی آن‌ها اشاره کرد که بر سطح ریسک فردی تاثیرگذار است. به‌طورنمونه؛ مدیران متأهل سطح تستوسترون پایین‌تری را دارند که با رفتارهای ریسک‌پذیری آن‌ها ارتباط مستقیم دارد (برنهام و همکاران، 2003). در نهایت مطالعات اجتماعی در حوزه بخش خانواده نشان می‌دهد که تعهد هنجاری به زندگی زناشویی به عنوان یک تسهیل کننده برای تقویت ارزش‌های اجتماعی عمل می‌کند که منجر به رفتارهای مخاطره‌آمیز محافظه‌کارانه‌تر می‌شود (گاریسون، 200۵؛ هگده و میشرا، 2019).

در ارتباط با پیشینه‌های پژوهش با توجه به اینکه در اکثریت پژوهش‌های صورت گرفته در پژوهش‌های داخلی بیشتر به کارایی بازار سرمایه اشاره شده است و بهینه بودن تخصیص سرمایه ملاک پژوهش‌های صورت گرفته نبوده و همچنین وضعیت تأهل مدیریت را مورد بررسی قرار ندادند. بنابراین، از آنجائی که تاکنون در ایران به وضعیت تأهل مدیران پرداخته نشده است؛ لذا در پژوهش‌های داخلی تا حد امکان سعی گردیده به پژوهش‌های مرتبط با تخصیص سرمایه در شرکت‌ها اشاره گردد.

علیزاده و همکاران (1403) در پژوهش خود به بررسی کیفیت حسابرسی و کارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار با استفاده از نمونه متشکل از 118 شرکت طی سال‌های 1387 تا 1401 پرداختند. نتایج یافته‌ها نشان داد که بین کیفیت حسابرسی و کارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار شرکت‌ها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. فیض آبادی (1402) در پژوهشی به بررسی تاثیر حقوق سهام‌داران اصلی بر کارایی تخصیص سرمایه داخلی، نقش رقابت و تامین مالی خارجی با استفاده از یک نمونه متشکل از 100 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج نشان می‌دهد که حقوق سهام‌داران اصلی، کارایی تخصیص سرمایه داخلی را به میزان قابل‌ توجهی افزایش می‌دهد. رقابت اثر تعدیل‌کننده بر حقوق سهامدارن ندارد، در صورتی‌که تأمین مالی خارجی بر حقوق سهامداران قابل ‌توجه نیست. به سرمایه‌گذاران نیز پیشنهاد می‌شود قبل از هر تصمیمی به شرایط بازار برای شرکت‌های مختلف و رقابت‌پذیری آن‌ها در بازارهای داخلی و خارجی و ارزش شرکت توجه لازم را مبذول نمایند. عشایری (1400) به بررسی تأثیر مدیریت هزینه‌ها و تخصیص مطلوب منابع بر بهبود عملکرد مالی در شرکت‌های وابسته به دولت بر اساس یک نمونه متشکل از بانک‌های پذیرفته شده در بورس طی دوره زمانی 1395 تا 1398 به این نتیجه دست یافتند که مدیریت هزینه‌ها و تخصیص مطلوب منابع بر بهبود عملکرد مالی در شرکت‌های وابسته به دولت تاثیر‌گذار می‌باشند. اعتمادی و فتحی (1394) تحت عنوانی به مقایسه توانایی تبیین ارزش بازار شرکت با استفاده از دو متغیر سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات و ارزش افزوده اقتصادی بر اساس یک نمونه متشکل از 51 شرکت پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران پرداختند و یافته‌های آن‌ها نشان ‌دهنده آن است که ارزش افزوده اقتصادی و سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات اغلب توان تبیین و قدرت توضیح‌ دهندگی یکسان ارزش بازار شرکت را دارند. نتایج گویای اینست که در صنعت خودرو، محصولات دارویی و محصولات شیمیایی سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات در مقایسه با ارزش افزوده اقتصادی توان تبیین و توضیح ‌دهندگی بیشتر ارزش بازار شرکت را دارد. وکیلی فرد و شیرازیان (1393) به تاثیر افق سرمایه‌گذاری روی تخصیص دارایی بین استراتژی‌های رشدی و ارزشی در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از تجزیه‌و‌تحلیل موجک طی دوره زمانی 1383 تا 1392 پرداختند. نتایج یافته‌های آن‌ها حاکی از آن است که در شرکت‌های سرمایه‌گذاری با ریسک‌گریزی متوسط و کم‌ با افزایش افق سرمایه گذاری میزان سرمایه‌گذاری در سهام رشدی کم و میزان سرمایه‌گذاری در سهام ارزشی افزایش یافته است در حالی که در بررسی پورتفوی بازار وزن سهام رشدی و ارزشی تفاوت قابل ملاحظه‌ای باهم نداشتند.

آل-هیاری و همکاران (2025) در پژوهش خود تحت عنوان ویژگی‌های هیئت‌مدیره و کارایی سرمایه‌گذاری نیروی کار شرکتی در شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار اروپا بر اساس نمونه‌ای متشکل از 4331 سال-شرکت طی سال‌های 2009 تا 2022 به این نتیجه دست یافتند که تنوع جنسیتی هیئت‌مدیره و سطح مدیران مستقل به طور مثبت با کارایی سرمایه‌گذاری نیروی کار مرتبط است، در‌حالی‌که اندازه هیئت‌مدیره و تعداد جلسات با کارایی سرمایه‌گذاری نیروی کار رابطه منفی دارد. این در حالی است که به نظر نمی‌رسد حضور یک رئیس جداگانه در هیئت‌مدیره ارتباط قابل توجهی با کارایی سرمایه گذاری نیروی کار داشته باشد. حسین و بهویان (2023) در پژوهشی به بررسی وضعیت تأهل مدیریت عامل بر تخصیص سرمایه شرکت پرداختند. آن‌ها بر اساس یک نمونه متشکل از 9671 سال-شرکت از 1264 شرکت آمریکایی به این نتیجه دست یافتند که مدیران متأهل از ابزارهایی برای ناکارامدی تخصیص سرمایه استفاده می‌کنند که دلیل آن روش‌های محافظه‌کارانه برای سرمایه‌گذاری‌های ریسک‌پذیرانه است. ایناستروزا و همکاران (2023) در پژوهشی به بررسی جنسیت و سبک‌های تصمیم‌گیری در مدیران مرد و زن در شرکت‌های کوچک و متوسط با استفاده از یک نمونه متشکل از 185 شرکت در سال 2017 پرداختند. نتایج یافته‌ها نشان‌دهنده آن است که بین جنسیت مدیران مرد و زن در جهت تصمیم‌گیری در سبک‌های مختلف نیز تفاوت معناداری وجود دارد. مالمندیر و تیت (20۰۵) در پژوهشی به بررسی تاثیر بهبود عملکرد مالی در شرکت‌های کوچک و متوسط با نقش جنسیت مدیریت عامل پرداختند که نتایج یافته‌های آن‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های کوچک و متوسط کوچک‌تر در کشورهای نوظهور می‌توانند با انتصاب یک مدیر عامل زن، سطح عملکرد را بهبود ببخشد. چو و همکاران (2023)، به بررسی این موضوع که"آیا مدیر عامل متأهل، نوآوری کارآمدتری را تقویت می کنند؟" پرداختند و بیان کردند شرکت‌هایی که توسط مدیر عامل متأهل رهبری می‌شوند، 8 درصد حق ثبت اختراع و استناد بیشتری به ازای هر واحد سرمایه‌گذاری تولید می‌کنند و ثبت اختراعات اکتشافی بیشتری تولید می‌کنند. مدیر‌عامل‌های متأهل فرهنگ مدارا را در میان کارکنان خود ایجاد می‌کنند که منجر به ریسک‌پذیری می‌شود و شرکت‌های آن‌ها نوآوری کارآمدتری تولید می‌کنند.

 

فرضیه‌های پژوهش

فرضیه‌ پژوهش: شرکت‌هایی که دارای مدیران مجرد در اعضای هیئت‌مدیره هستند، ناکارآمدی تخصیص سرمایه بالایی دارند. 

 

روش‌شناسی پژوهش

در این پژوهش به بررسی وضعیت تأهل مدیریت بر تخصیص سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­پردازد که ازنظر هدف کاربردي است و پژوهش کاربردي، پژوهشی است که با استفاده از نتایج پژوهش‌های بنیادي به طور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روش‌ها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهاي مورداستفاده جوامع انسانی انجام می‌شود. روش پژوهش حاضر ازنظر ماهیت علّی است. روش‌های علّی – مقایسه‌ای یا روش‌های پس رویدادی (بر مبنای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات گذشته صورت‌های مالی شرکت‌ها انجام می‌گیرد) و ازنظر روش تحلیل فرضیه‌ها همبستگی است به دلیل اینکه این پژوهش به دنبال یافتن رابطة بین چندین متغیر است.

جامعه آماری این پژوهش کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشند که از ابتدای سال 1393 لغایت تا پایان سال 1401 در بورس فعال بوده‌اند.

برای انتخاب نمونه آماری مناسب که یک نماینده مناسبی برای جامعه آماری موردنظر باشد از روش حذفی سیستماتیک استفاده‌شده است. برای این منظور 4 معیار در نظر گرفته‌شده است. معیارهای مذکور عبارت‌اند از:

1- سال مالی شرکت‌های مورد بررسی منتهی به پایان اسفندماه باشد.

2- جزء شرکت‌های سرمایه‌گذاری و واسطه‌گری مالی و بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباري نباشد.

3- شرکت موردنظر طی دوره پژوهش فعالیت مستمر داشته و سهام آن مورد معامله قرار گرفته باشد.

4- در دوره پژوهش تغییر سال مالی نداشته باشد.

پس از اعمال محدودیت‌های اعمال شده تعداد 167 شرکت و 1503 مشاهده (سال-شرکت) به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند.

 

 

جدول 1. فرآیند انتخاب نمونه و پراکندگی شرکت‌ها بر اساس صنعت
بخش (الف) فرآیند انتخاب نمونه
ردیف	محدودیت اعمال شده	مشاهده	شرکت
1 2 3 4 5	تعداد کل شرکت‌ها تا پایان سال 1401 شرکت‌هایی که تغییر سال مالی یا فعالیت داشته‌اند. شرکت‌هایی که طی دوره پژوهش دارای فعالیت نبوده یا ارز بورس خارج شده‌اند. شرکت‌های عضو گروه مالی، واسطه‌گری، بانک و بیمه شرکت‌هایی که پایان سال مالی آن‌ها منتهی به 29 اسفندماه نیست. نمونه نهایی	3941 (756) (954) (801) (1053) 1503	563 (84) (106) (89) (117) 167
بخش (ب) پراکندگی شرکت‌ها بر اساس نوع صنعت
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14	خودرو و ساخت قطعات فلزات اساسی و محصولات فلزی مواد و محصولات دارویی پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی، شیمیایی، لاستیک و پلاستیک محصولات کانی، غیرفلزی و سایر معادن مواد غذایی (شامل قند و شکر) سیمان، آهک و گچ ماشین‌آلات، تجهیزات و دستگاه‌های برقی کاشی و سرامیک محصولات کاغذی حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات رایانه زراعت و خدمات وابسته سایر جمع	27 20 20 18 17 15 15 14 6 4 3 2 2 4 167	16% 12% 12% 11% 10% 9% 9% 8% 4% 3% 2% 1% 1% 2% 100%

 

مدل‌های رگرسیونی تحقیق

جهت سنجش فرضیه‌های پژوهش مطابق با پژوهش حسین و بهویان (2023) از مدل رگرسیونی زیر استفاده شده است:

رابطه (1)

 

که در آن:

: تخصیص سرمایه شرکت‌ i در سال t؛

: وضعیت تأهل مدیریت عامل شرکت‌ i در سال t؛

: اندازه شرکت‌ i در سال t؛

: اهرم مالی شرکت‌ i در سال t؛

: نقدینگی شرکت‌ i در سال t؛

: تنوع درآمد شرکت ‌i در سال t؛

متغیرها و نحوه اندازه‌گیری‌ آن‌ها 

متغیر وابسته: تخصیص سرمایه شرکت

مطابق با پژوهش حسین و بهویان (2023) جهت سنجش تخصیص سرمایه شرکت از قدر مطلق باقیمانده معادله رگرسیونی زیر بدست می‌آید.

رابطه (2)

 

 

که در آن SALESGR به عنوان رشد درآمد سالانه شرکت i در سال گذشته می‌باشد و NEG به عنوان یک متغیر ساختگی است که اگر رشد درآمد سالانه شرکت منفی باشد عدد یک و در غیر این صورت عدد صفر خواهد شد.

متغیر مستقل: وضعیت تأهل مدیریت عامل

به منظور اندازه‌گیری وضعیت تأهل مدیران مطابق با پژوهش حسین و بهویان (2023) به عنوان یک متغیر ساختگی است که اگر مدیریت عامل مجرد باشند عدد یک و در غیر این صورت عدد صفر خواهد گرفت.

متغیرهای کنترلی: اندازه شرکت، اهرم مالی، نقدینگی شرکت و تنوع‌گرایی شرکت

اندازه شرکت: لگاریتم طبیعی ارزش دفتری دارایی‌های شرکت

اهرم مالی شرکت: نسبت بدهی‌ها به حقوق صاحبان سهام شرکت

نقدینگی شرکت: لگاریتم طبیعی منابع نقدی شرکت

تنوع‌گرایی شرکت: متغیر مجازی که اگر شرکت تنوع درآمدی داشته باشد ارزش یک و در غیر این صورت صفر خواهد بود.

 

یافته‌های پژوهش

جدول ۲ ویژگی‌های آمار توصیفی داده‌ها را به تصویر می‌کشد. این ویژگی‌ها شامل اطلاعات آماری همانند میانگین، میانه، ماکزیمم، مینیمم، انحراف معیار و تعداد مشاهدات می­باشد که اطلاعات اولیه‌ای از چگونگی داده‌های مورد استفاده در مدل ارائه می‌دهد. اطلاعات مربوط به 167 شرکت طی سال‌های 1393 تا 1401 به شرح جدول ۲ است. در این جدول برخی از مفاهیم آمار توصیفی متغیرها شامل میانگین، میانه، حداقل، حداکثر مشاهده‌ها به ‌عنوان شاخص‌های مرکزی و انحراف معیار به ‌عنوان شاخص پراکندگی و ضریب کشیدگی، ضریب چولگی به ‌عنوان شاخص‌های توزیعی ارائه ‌شده است.

 

جدول 2. آمار توصیفی متغیرهای پژوهش
متغیر	نماد متغیر	میانگین	میانه	انحراف معیار	حداقل	حداکثر
تخصیص سرمایه	INV	155/0	087/0	166/0	047/0	202/0
اندازه شرکت	SIZE	130/14	810/13	778/1	869/9	189/19
اهرم مالی	LEV	275/0	242/0	290/0	294/0	848/1
نقدینگی شرکت	LIQ	042/0	031/0	035/0	00۱/0	319/0
منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

اصلی‌ترین شاخص مرکزی، میانگین است که بیانگر نقطه‌ی تعادل و مرکز ثقل توزیع است و شاخص خوبی برای نشان دادن مرکزیت داده‌ها است. برای مثال همان ‌طور که در این جدول ارائه ‌شده است مقادیر میانگین نسبت نقدینگی 5/4 درصد و میانه آن 1/3 درصد است. در مقام مقایسه، شاهد آن هستیم که نسبت‌های نقدینگی در کشور ایران نسبت به سایر کشورها در پژوهش‌های صورت گرفته بسیار پایین‌تر است، به طوری که در پژوهش لی و پاول (2011)، میانگین و میانه نسبت نقدینگی در کشور استرالیا به ترتیب 26 و 7 درصد و ازکان و ازکان (2004) در کشور آمریکا، این نسبت به ترتیب با میانگین 9/9 و میانه 9/5 درصد است. مقدار میانگین تخصیص سرمایه در شرکت‌های پذیرفته شده بورس تهران به میزان 15 درصد است که نشان ‌دهنده این مطلب است که گردش وجوه نقد برای سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌ها از ناکارآمدی بسیاری برخوردار است که این امر می‌تواند به سبب میل مدیران به منافع شخصی خود باشد و در پروژه‌هایی سرمایه‌گذاری نمایند که خالص ارزش فعلی آن‌ها مثبت نیست. متغیر اندازه شرکت با مقدار 77۸/1 از انحراف معیار و دامنه گسترده‌تری کمتری برخوردار است. همچنین انحراف معیار متغیرهای استفاده شده صفر نیست، لذا می‌توان متغیرهای مدنظر را در مدل وارد کرد. میانگین مشاهدات و میانه آن‌ها اختلاف اندکی دارند. نزدیک بودن مقادیر میانگین و میانه مشخص می‌کند که داده‌ها از توزیع نرمال برخوردارند.

جدول 3. آمار توصیفی متغیر موهومی
نام متغیر	تعداد مشاهده	میانگین کل	انحراف معیار	تعداد صفر	تعداد یک
وضعیت تأهل مدیریت	1530 (سال-شرکت) شامل 167 شرکت	624/0	423/0	994 (65 درصد)	536 (35 درصد)
تنوع‌گرایی درآمد	1530 (سال-شرکت) شامل 167 شرکت	712/0	304/0	459 (30 درصد)	1071 (70 درصد)
منبع: یافته‌های پژوهشگر (خروجی نرم‌افزار ایویوز نسخه ۱۳)

 

 

همان ‌طور که در جدول 3 نشان داده شده است، جمع کل شرکت-سال‌های بررسی شده برابر با 1530 است که از بین آن‌ها تعداد 536 شرکت-سال، یعنی 35 درصد شرکت‌ها، مدیران آن‌ها مجرد می‌باشند و 994 شرکت-سال، معادل 65 درصد مدیران شرکت‌ها دارای وضعیت تأهل هستند. همچنین، جمع کل شرکت-سال‌های بررسی شده برابر با 1530 است که از بین آن‌ها تعداد 459 شرکت-سال، یعنی 30 درصد شرکت‌ها، از عدم تنوع‌گرایی درآمدی برخوردارند و 1071 شرکت-سال، معادل 70 درصد دارای تنوع‌گرایی درآمد هستند.

آزمون مانایی متغیرهای پژوهش

یکی از عمده‌ترین مشکلات که در رگرسیون سری‌های زمانی ممکن است رخ دهد، پدیده رگرسیون ساختگی می‌باشد. رگرسیون ساختگی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن علیرغم وجود ضریب تعیین بالا، رابطه معناداری بین متغیرها وجود ندارد. به‌ منظور اطمینان از نتایج پژوهش و ساختگی نبودن روابط موجود در رگرسیون و معنادار بودن متغیرها، اقدام به انجام آزمون مانایی لوین، لین و چو و آیم، پسران و شین برای متغیرهای پژوهش شده است. واضح است در صورتی‌که بر پایه آزمون‌های فوق متغیرها ریشه واحد داشته باشند و نیاز به‌یک‌بار تفاضل گیری باشد، درجه انباشتگی یک ((1)I) می‌باشد. در صورتی‌که بر پایه آزمون‌های فوق متغیر مانا باشند آنگاه درجه انباشتگی آن متغیر صفر ((0)I) خواهد بود. جدول 4 نتایج آزمون مانایی متغیرها را نشان می‌دهد. نتایج نشان می‌دهد که مقدار این آماره برای هر یک از متغیرها معنادار بوده، لذا فرضیه صفر مبنی بر وجود ریشه واحد متغیرها رد می‌شود. به‌ بیان ‌دیگر، مانایی داده‌ها تأیید می‌گردد.

جدول ۴. آزمون مانایی متغیرهای پژوهش
متغیرهای پژوهش	تخصیص سرمایه	وضعیت تأهل	تنوع گرایی درآمدی	اندازه شرکت	اهرم مالی	نقدینگی
نماد متغیر	INV	SINGLE	Diversification	SIZE	LEV	LIQ
آماره IPS	41۰/1-	66۰/3-	15۰/1-	17۰/2-	11۰/2-	77۰/3-
سطح معناداری	00۰/0	00۰/0	00۰/0	00۰/0	00۰/0	00۰/0
نتیجه آزمون	(0) I	(0) I	(0) I	(0) I	(0) I	(0) I
آماره LLC	33۰/3-	01۰/4-	77۰/3-	52/4-	10۰/3-	94۰/2-
سطح معناداری	00۰/0	00۰/0	00۰/0	00۰/0	00۰/0	00۰/0
نتیجه آزمون	(0) I	(0) I	(0) I	(0) I	(0) I	(0) I

 

همان ‌طور که در جدول فوق قابل مشاهده است، هر یک از متغیرهای پژوهش در سطح درجه انباشتگی آن متغیر صفر (0)I است که حاکی از ساختگی نبودن روابط موجود در رگرسیون و معنادار بودن متغیرها می‌باشد. به طور نمونه متغیر عملکرد مسائل زیست محیطی، اجتماعی در آماره آیم، پسران و شین بدون تفاضل‌گیری متغیر معنادار می‌باشد و نشان‌دهنده ساختگی نبودن روابط موجود این متغیر در مدل است. همچنین در آماره لوین، لین و چو با توجه به عدد (0۰0/0) حاکی از تایید عدم ساختگی این متغیر در مدل پژوهش می‌باشد. بنابراین، با توجه به نتایج بدست آمده در جدول 4 کلیه متغیرهای پژوهش را می‌توان به صورت فوق تفسیر کرد که نتایج کلیه متغیرها در دو آماره مانایی آیم، پسران و شین و آماره مانایی لوین، لین و چو با توجه به سطح معناداری (0۰0/0) می‌توان اظهار داشت که متغیرهای این پژوهش در مدل حاضر از عدم ساختگی در مدل (به عبارت دیگر عدم رگرسیون ساختگی) برخوردار هستند.

آزمون‌های فروض مدل رگرسیون خطی

جدول 5 حاکی از مجموعه‌ای از فروض، تحت عنوان فروض کلاسیک وجود دارد که ابتدا بایستی به آزمون این فرضیه‌ها پرداخت. فرض همسانی واریانس باقی‌مانده‌ها از طریق آزمون بروش-پاگان-گادفری مورد بررسی قرار گرفت که نتایج در مدل پژوهش نشان می‌دهد که فرضیه صفر مبنی بر وجود همسانی واریانس در مدل پژوهش رد می‌شود. بنابراین، به‌منظور رفع ناهمسانی واریانس از رگرسیون حداقل مربعات تعمیم‌ یافته استفاده‌ شده است. همچنین برای بررسی استقلال باقیمانده‌ها از آزمون خودهمبستگی سریالی بروش-گادفری استفاده ‌شده است. نتایج حاصل از آزمون در جدول 5 نشان می‌دهد که با توجه به اینکه در سطح اطمینان 95 درصد مقدار احتمال برای مدل پژوهش بالای 5 درصد می‌باشد، می‌توان فرض صفر را تأیید کرد. به‌ عبارت ‌دیگر، فرض عدم وجود خودهمبستگی جزء خطا در مدل پژوهش برقرار است. از سویی جهت بررسی عدم وجود هم خطی از معیار عامل تورم واریانس استفاده شد. شاخص تورم واریانس کمتر از 10، نشان‌ دهنده عدم وجود هم خطی می‌باشد. نتایج حاصل از این آزمون که در جدول (5) نشان می‌دهد که در مدل پژوهش، میزان تورم واریانس متغیرهای مستقل و کنترلی در حد مجاز خود قرار داشته و از این بابت مشکلی وجود ندارد. همچنین جهت نرمال بودن جمله خطا از آماره آزمون جارکو-برا استفاده ‌شده است. با توجه به نتایج به‌ دست‌ آمده، فرضیه صفر مبنی بر نرمال بودن جمله خطا در مدل پژوهش رد می‌شود. زمانی که نمونه به ‌اندازه کافی بزرگ باشد، انحراف از فرض نرمال بودن به‌ طور معمول بی‌اهمیت و پیامدهای آن ناچیز است. در شرایط مذکور، با توجه به قضیه حد مرکزی می‌توان دریافت که حتی اگر باقیمانده‌ها نرمال نباشند، آماره‌های آزمون به ‌طور مجانبی از توزیع نرمال پیروی می‌کنند، بدون تورش هستند و از کارایی برخوردارند. با توجه به این مطلب می‌توان فرض نرمال بودن جمله خطا را نادیده گرفت.

 

جدول ۵. فروض مدل رگرسیون خطی
مدل/فروض رگرسیون خطی	آزمون همسانی واریانس باقی‌مانده‌ها		عدم وجود خودهمبستگی جزء خطا	عدم وجود هم خطی بین جملات توضیحی		نرمال بودن جمله خطا
مدل پژوهش	احتمال	آماره F	احتمال	آماره F	عامل تورم واریانس	احتمال	آماره F
	009/0	608/10	220/0	709/3	کمتر از 5	001/0	288/10

 

آزمون F لیمر و هاسمن

قبل از تخمین مدل لازم است که روش تخمین (تلفیقی یا تابلویی) مشخص شود. برای این منظور از آزمون چاو استفاده‌شده است. طبق جدول 6، احتمال F لیمر مدل پژوهش کمتر از 5 درصد می‌باشد؛ بنابراین برای تخمین تمام مدل‌ها از روش تابلویی استفاده می‌شود. با توجه به اینکه نتایج آزمون هاسمن برای مدل پژوهش کمتر از 5 درصد می‌باشد، لذا جهت تخمین مدل از روش اثرهای ثابت استفاده‌ شده است.

 

جدول ۶. آزمون چاو و هاسمن
آزمون F لیمر						آزمون هاسمن
مدل	آماره	درجه آزادی	سطح خطا	روش پذیرفته‌شده	مدل		آماره	درجه آزادی	سطح خطا	روش پذیرفته‌شده
	883/6	324/166	001/0	داده‌های تلفیقی			245/10	6	004/0	روش اثرات ثابت

 

نتایج به‌ دست ‌آمده از فرضیه‌های پژوهش

با توجه به بخش آماره‌های موزون برآورد مدل در جدول ۷ مشخص می‌شود که آماره F و سطح معناداری آن بیانگر معنادار بودن رگرسیون است (مقدار آماره F بزرگ‌تر از مقدار بحرانی و معناداری آن زیر سطح خطای 05/0 است). همچنین ضریب تعیین ‌مدل پژوهش مقدار قابل ‌توجه 61 درصد است که حاکی از قدرت مدل است.

 

 

جهت آزمون فرضیه پژوهش پژوهش با توجه به سطح معناداری متغیر وضعیت تأهل مدیریت که سطح معناداری آن (01۴/0) است و با توجه به سطح معناداری مورد قبول 95 درصد می‌توان اظهار داشت که فرضیه پژوهش مورد قبول بوده و وضعیت تأهل مدیریت بر تخصیص سرمایه شرکت تأثیرگذار است. همان‌ طور که در جدول فوق قابل مشاهده است ستون ضریب متغیر وضعیت تأهل مدیریت از نظر آماری بیانگر آن است که اگر یک واحد وضعیت تأهل مدیریت تغییر کند، به میزان (095/0) واحد تخصیص سرمایه شرکت افزایش می‌یابد، چرا که مقدار ضریب بدست آمده متغیر مثبت است، لذا باعث افزایش در تصمیم‌های سرمایه‌گذاری شرکت می‌شود.

همچنین سایر متغیرهای کنترلی پژوهش ازجمله اندازه شرکت، اهرم مالی، نقدینگی، تنوع درآمدی شرکت با توجه به سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 که نشان‌ دهنده آن است که در سطح معناداری 95/0 مورد قبول بوده و بنابراین ارتباط بین متغیرهای کنترلی پژوهش و تخصیص سرمایه شرکت مورد تأیید قرار گرفت.

 

بحث و نتیجه‌گیری

توضیح جایگزین برای تصمیم تخصیص سرمایه غیربهینه بر این فرض استوار است که ریسک‌گریزی مدیر عامل مستقیماً با کارایی تخصیص سرمایه در اشکال سرمایه‌گذاری بیش از حد و سرمایه‌گذاری کم ‌مرتبط است. همچنین، وضعیت تأهل مدیر‌عامل بر ریسک‌گریزی مدیر عامل تأثیر می‌گذارد. بر این اساس، مطابق با نظریه ریسک‌گریزی، وضعیت تأهل مدیرعامل بر کارایی تخصیص سرمایه تأثیر دارد. به ویژه، انتظار می‌رود که مدیران عامل مجرد ریسک‌گریز باشند و به طور سیستماتیک ارزش پروژه‌های سرمایه‌گذاری خود را بیش از حد برآورد کنند. بنابراین، چنین مدیران عاملی حتی اگر به سهامداران وفادار باشند، سرمایه‌گذاری بیش از حد انجام می‌دهند. علاوه ‌بر ‌این، همین نوع از مدیران عامل، اوراق بهادار خود را کمتر از ارزش‌گذاری شده در بازار می‌دانند و در صورت کافی نبودن تأمین مالی داخلی، تمایلی به انتشار اوراق جدید برای تأمین مالی پروژه‌های با ارزش فعلی خالص مثبت ندارند. بر این اساس، چنین مدیران عاملی سرمایه‌گذاری خود را محدود می‌کنند. به‌طور‌کلی، انتظار می‌رود شرکت‌هایی که توسط مدیران عامل منفرد رهبری می‌شوند، ناکارآمدی تخصیص سرمایه بالایی داشته باشند که ناشی از سرمایه‌گذاری بیش از حد و سرمایه‌گذاری کمتر از حد است. لذا بر پایه این استدلال، هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین وضعیت تأهل مدیریت عامل و کارایی تخصیص سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادر‌تهران با استفاده از یک نمونه متشکل از 167 شرکت طی سال‌های 1393 تا 1401 است. ازآنجایی‌که ‌در فرضیه پژوهش مدعی شده که بین وضعیت تأهل مدیران و تخصیص سرمایه شرکت رابطه معناداری وجود دارد. نتایج به‌دست‌آمده از آزمون رگرسیون رابطه بین وضعیت تأهل مدیران و تخصیص سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را تأیید می­کند. نتایج بدست آمده را می‌توان اینگونه مورد استدلال قرار داد که‌ مدیران مجرد نسبت به مدیران متأهل از ریسک‌پذیری بیشتری برخوردارند. همچنین بر اساس برخی از مطالعات صورت گرفته همچون هگده و میشرا (2019) و هیلاری و همکاران (2017) مدیرانی که دارای وضعیت تأهل هستند و استخدام شرکت‌ها می‌باشند نیز بر ریسک‌گریزی فردی آن‌ها تاثیرگذار است. اولاً، افراد متأهل بر ثبات و امنیت شغلی تأکید می‌کنند که به‌طور غیرمستقیم ترجیح بیولوژیکی را برای ریسک‌گریزی القا می‌کند. این افراد تعهد اقتصادی و اجتماعی بیشتری دارند و باعث می‌شود از اقداماتی که ممکن است رفاه زندگی خانوادگی آن‌ها را به خطر بیندازد اجتناب کنند. ‌کار و خانواده یکدیگر را برای مدیران دارای تعهد نقش زناشویی تسهیل می‌کنند و در نتیجه فشار آن‌ها را کاهش می‌دهند و تعهد شغلی را تقویت می‌کنند. ثانیاً، وضعیت تأهل تأثیر بیولوژیکی مستقیمی بر ترجیح ریسک فردی دارد. مردان متأهل به احتمال زیاد سطح تستوسترون پایین‌تری دارند که ارتباط مثبتی با رفتار ریسک‌پذیر دارد. در نهایت، تعهد هنجاری به زندگی زناشویی به عنوان یک کاتالیزور برای ترویج ارزش‌های اجتماعی و خیر عمومی عمل می‌کند ‌و افراد متأهل را به رفتار مسئولانه در ریسک‌پذیری سوق می‌دهد. بنابراین، مدیران عامل متأهل طرفدار اجتماعی هستند و با مسئولیت اجتماعی بهتری در ارتباط هستند. نتایج بدست آمده را می‌توان با پژوهش‌های حسین و بهویان (2023)، هگده و میشرا (2019) و هیلاری و همکاران (2017) همسو دانست. به طورنمونه حسین و بهویان (2023) بر این باورند که وضعیت تأهل مدیران می‌تواند در ریسک‌پذیری یا ریسک‌گریزی آن‌ها تاثیرگذار باشد. بنابراین هرچه مدیران مجرد استخدام شرکت‌ها باشند، ریسک‌پذیر و در نهایت در پروژه‌هایی شرکت خواهند کرد که از ریسک و بازده بالاتری برخوردار باشند و این امر در نهایت باعث تخصیص سرمایه شرکت به سمت و سوی پروژه‌های شرکت‌ها می‌شود. با توجه به نتایج حاصل از پژوهش به نظر می‌رسد وضعیت تأهل مدیران می‌تواند بر رفتارهای ریسک‌پذیرانه و ریسک‌گریزانه آن‌ها در تصمیم‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری و تخصیص سرمایه تاثیرگذار باشد؛ به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌شود جهت بررسی رفتار مدیران و میزان تخصیص سرمایه آن‌ها به پروژه‌ها به دو عامل وضعیت تأهل مدیران در یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی و میزان سرمایه‌گذاری آن‌ها در پروژه‌های مختلف دقت به عمل آورند. از جمله محدودیت‌های پژوهش حاضر را می‌توان به این اشاره کرد که ‌ویژگی‌های مشاهده نشده مدیریت ممکن است تفسیر نتایج آماری را به چالش بکشد و به دلیل فقدان داده‌ها امکان سنجش سایر ویژگی‌های مدیریت مانند فرزند داشتن آن‌ها، سوابق خانوادگی و مذهب و سایر موارد را کنترل نمود که این امر ممکن است با وضعیت تأهل مدیریت و کارایی تخصیص سرمایه مرتبط باشد.

 

فهرست منابع

اعتمادی، حسین و فتحی، زهرا (1394). مقایسه توانایی تبیین ارزش بازار شرکت با استفاده از دو متغیر سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات و ارزش افزوده اقتصادی. حسابداری مالی و حسابرسی، 16(4)، 45-67. dor: 20.1001.1.23830379.1391.4.16.3.9

علیزاده، محسن، رضایی، غلامرضا، و تقی‌زاده، رضا (1403). کیفیت حسابرسی و کارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار. پیشرفت‌های حسابداری، 16(1)، 2۷5-۲۹8. doi: 10.22099/jaa.2024.48500.2372

فیض آبادی، فرشته (1402). تأثیر حقوق سهام‌داران اصلی بر کارایی تخصیص سرمایه داخلی، نقش رقابت و تأمین مالی خارجی. حسابداری مالی و حسابرسی، ‌60(15)، 233-254. doi: 10.30495/faar.2023.707974

عشایری، آسوامین (۱۴۰۰). بررسی تاثیر مدیریت هزینه ها و تخصیص مطلوب منابع بر بهبود عملکرد مالی در شرکت‌های وابسته به دولت. فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، ۱۷(۵) https://civilica.com/doc/1352176

وکیلی فرد، حمیدرضا و شیرازیان، زهرا (1393). تاثیر افق سرمایه‌گذاری روی تخصیص دارایی بین استراتژی‌های رشدی و ارزشی در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از تجزیه‌و‌تحلیل موجک. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، ۵(21)، 131-148. dor: 20.1001.1.22519165.1393.5.21.8.5

یادگاری، نازنین و لعل‌بار، علی (1402). بررسی تأثیر هوش هیجانی مدیران بر ریسک نقدینگی. پژوهش‌های مالی و رفتاری در حسابداری، 3(1)، 129-115. doi: 10.30486/fbra.2023.1985653.1194

Alizadeh, M., Rezaei, G. & Taghizadeh, R. (2024). Audit quality and labour investment efficiency. Journal of Accounting Advances, 16(1), 275-298. doi: 10.22099/jaa.2024.48500.2372 [In Persian]

Al-Hiyari, A., Kolsi, M. C. C. C., Lutfi, A., & Alrawad, M. (2024). Board of director characteristics and corporate labour investment efficiency: empirical evidence from European-listed firms. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 25(2), 367-388. doi: 10.1108/CG-09-2023-0394

Ashayeri, A. (2021). Investigating the impact of cost management and optimal resource allocation on improving financial performance in government-affiliated companies. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 7(17), 86-115. https://majournal.ir/index.php/ma/article/view/953 [In Persian]

Bhandari, A., & Javakhadze, D. (2017). Corporate social responsibility and capital allocation efficiency. Journal of Corporate Finance, 43, 354-377. doi: 10.1016/j.jcorpfin.2017.01.012

Burnham, T. C., Chapman, J. F., Gray, P. B., McIntyre, M. H., Lipson, S. F., & Ellison, P. T. (2003). Men in committed, romantic relationships have lower testosterone. Hormones and behavior, 44(2), 119-122. doi: 10.1016/S0018-506X(03)00125-9

Cho, C., Mooney, T., Choi, D., & Via, M. T. (2023). Do married CEOs Foster more efficient innovation?. Review of Financial Economics, 41(3), 242-268. doi: 10.1002/rfe.1174

Etemadi, H., & Fathi, Z. (2013). Compared to explain the company's market value using the two variables net operating profit after tax and value-added economic. Financial Accounting and Auditing Research,16(4),45-67. dor: 20.1001.1.23830379.1391.4.16.3.9 [In Persian]

Feizabadi, F. (2023). Strong shareholder rights, internal capital allocation efficiency, and the moderating role of market competition and external financing needs. Financial Accounting and Auditing Research, 60(15), 233-254. doi: 10.30495/faar.2023.707974 [In Persian]

Garrison, M. (2005). Marriage: essential or expendable?. Legal Studies Paper, (43). doi: 10.2139/ssrn.829825

Hegde, S. P., & Mishra, D. R. (2019). Married CEOs and corporate social responsibility. Journal of Corporate Finance, 58, 226-246. doi: 10.1016/j.jcorpfin.2019.05.003

Hilary, G., Huang, S., & Xu, Y. (2017). Marital status and earnings management. European Accounting Review, 26(1), 153-158. doi: 10.1080/09638180.2016.1266958

Hossain, M. N., & Bhuyan, M. N. H. (2023). CEO marital status and capital allocation efficiency. International Journal of Managerial Finance, 19(5), 1098-1123. doi: 10.1108/IJMF-10-2021-0531

Inostroza, M. A., Velásquez, J. S., & Ortúzar, S. (2023). Gender and decision-making styles in male and female managers of Chilean SMEs. Academia Revista Latinoamericana de Administración, 36(3), 289-334. doi: 10.1108/ARLA-05-2022-0115

Lara, J. M. G., Osma, B. G., & Penalva, F. (2016). Accounting conservatism and firm investment efficiency. Journal of Accounting and Economics, 61(1), 221-238. doi: 10.1016/j.jacceco.2015.07.003

Lee, E., & Powell, R. (2011). Excess cash holdings and shareholder value. Accounting & Finance, 51(2), 549-574. doi: 10.1111/j.1467-629X.2010.00359.x

Malmendier, U., & Tate, G. (2005). CEO overconfidence and corporate investment. The Journal of Finance, 60(6), 2661-2700. doi: 10.1111/j.1540-6261.2005.00813.x

Myers, S.C. (1984). The capital structure puzzle. The Journal of Finance, 39, 574-592. doi: 10.3386/w1393

Myers, S. C., & Majluf, N. S. (1984). Corporate financing and investment decisions when firms have information that investors do not have. Journal of Financial Economics, 13(2), 187-221. doi: 10.1016/0304-405X(84)90023-0

Ozkan, A., & Ozkan, N. (2004). Corporate cash holdings: An empirical investigation of UK companies. Journal of Banking & Finance, 28(9), 2103-2134. doi: 10.1016/j.jbankfin.2003.08.003

Rabin, M. (2013). Risk aversion and expected-utility theory: A calibration theorem. Handbook of the fundamentals of financial decision making: Part I (pp. 241-252). doi: 10.1142/9789814417358_0013

Vakilifard, H., & Shirazian, Z. (2014). Investment horizon effect on asset allocation between value and growth strategies in Tehran Stock Exchange by wavelet analysis. Financial Engineering and Portfolio Management, 21(5), 131-148. dor: 20.1001.1.22519165.1393.5.21.8.5 [In Persian]

Yadegari, N., & Lalbar, A. (2023). Investigating the effect of managers' emotional intelligence on liquidity risk. Financial and Behavioral Researches in Accounting, 1(3), 115-129. doi: 10.30486/fbra.2023.1985653.1194

 

---