واکاوی اصول معناپردازی در یادمان‌های شهدای شهر تهران

الموضوعات : معمار شهر

فاطمه بوجاری ¹ , محمود تیموری ² , مهدی حمزه نژاد ³ , عبدالله ابراهیمی ⁴

1 -
2 - استاد یار، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
3 - استادیار، گروه معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
4 - Department of Architecture, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran

تاريخ الإرسال : 05 الجمعة , صفر, 1446 تاريخ التأكيد : 30 الثلاثاء , صفر, 1446 تاريخ الإصدار : 16 الخميس , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: معنا, معناپردازی, یادمان شهدا, شهر تهران.,

ملخص المقالة :

یادمان‌ های شهدا یاد‌آور هویت و اقتدار ملی هستند و طراحان آن به باززنده‌سازی تاریخ و فرهنگ کشور و بزرگداشت یاد شهیدان می‌پردازند. این مفاهیم در وجوه ساختاری و فرمی یادمان‌ها، همراه با نشانه و معنا نمایان می‌گردد و عدم توجه، معناپردازی و ادراک معانی را برای مخاطب دشوار و کارکرد و هویت آثار را مختل می‌نماید. هدف پژوهش واکاوی اصول معناپردازی در آثار معماری و سوال پژوهش چیستی اصول معناپردازی در یادمان‌های شهدای شهر تهران است.نتایج از روش کیفی-کمی، جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای-میدانی و با ابزار مصاحبه به‌دست‌آمده و جامعه آماری دو دسته 30نفره از خبرگان و سه یادمان با نمونه‌گیری غیراحتمالی و شیوه تحلیل، کدگذاری باز، محوری و گزینشی بوده و نتایج مصاحبه با ماتریس بی‌مقیاسی و فازی و رتبه‌بندی داده‌ها حاصل شده که نشان می‌دهد اصول معناپردازی در فرم و کارکرد این آثار هویدا و اعتقادات، باورها و ارزش‌های طراح از طریق فرم، مصالح، رنگ، تناسبات و ابعاد، نورپردازی و به طور کلی عناصر ساختاری و کالبدی متجلی می‌شود. این اصول شامل نماد، معانی صریح، بینامتنی و ضمنی و نیز نشانه‌های تداعی‌گرایانه و ادراکی است که در مواجهه با بنا به ادراکات و تفاسیر مخاطب منجر می‌گردد. مولفه‌های معناپردازی در سه دسته کالبدی، معنایی و عملکردی طبقه‌بندی گردیده که مولفه‌های کالبدی دارای بالاترین رتبه بوده و درمیان عوامل کالبدی، نقش تناسبات و توجه به عمودی بودن، برخورداری از فرم انتزاعی و کیفیت چندحسی و نوع قرارگیری در مکان حائز بیشترین اهمیت در معناپردازی به صورت ضمنی و عینی در مخاطب اثر معماری است.

المصادر:

احمدی. ادیب. آزاد احمدی. محمد.1402.بررسی تطبیقی معماری دوره پهلوی اول و دوم از منظر نشانه شناسی و معناشناسی. (مطالعات موردی موزه ایران باستان و موزه هنرهای معاصر). مجله هنر و متمدن شرق. سال11. شماره39. 5-22.#
-اعتمادی پور. مرضیه.1400. تحلیل معنا در معماری مسکن سنتی ایرانی با تاکید بر نقش نشانه ها (نمونه موردی: مسکن سنتی اقلیم گرم و خشک). فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی. شماره33. سال 9. 95-108.#
-ایرجی. جواد. نوروزی برازجانی. ویدا.1399. معنا در معماری معاصر ایران؛ بعد از انقلاب اسلامی. انتشارات دانشگاه پارس. چاپ اول.#
- پروین.حسین. فرنوش. فهیمه.1395. یادمان شهدای گمنام. بررسی دو رویکرد منظر ه پردازی در ایران و عراق. فصلنامه منظر. شماره 34. 94-107.#
-ترکمن. زهرا. انصاری. مجتبی. کیانی. مصطفی.1400. نقش مولفه معنا در در تداعی آثار معماری به عنوان سمبل شهری از طریق آزمون معنایی نمونه موردی: یادمان‌های معاصر ایران(پهلوی دوم تاکنون). فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای. سال11. شماره4. 739-751.#
-حمه جانی، یوسف.1397. معناکاوی در معماری از منظر نشانه شناسی فرهنگی مطالعه موردی: ساختارهای معماری هورامان#
تخت کردستان ایران. پایان نامه دکتری منتشرنشده. دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، ایران#
-خواجه سعید.فرناز. بلیلان اصل. لیدا. ستارزاده. داریوش.1400. گونه شناسی منظر یادمانی معاصر با رویکرد نشانه شناختی پیرس. نشریه منظر. دوره13. شماره56. 44-57. #
-دهخدا، علی اکبر. 1339. لغت نامه دهخدا. تهران 1 انتشارات دانشگاه تهران.#
-رئیسی. محمدمنان. نقره کار.عبدالحمید. 1397. معناشناسی در آثار معماری از منظر اسلامی. فصلنامه نقش جهان. دوره8. شماره4. 260-266.#
-رئیسی. محمدمنا.1395. از معنا تا معناپردازی در معماری اسلامی. انتشارات : قطب علمی معماری اسلامی. چاپ اول.#
- سخاوت‌دوست.نوشین. البرزی. فریبا.1396. تاملی بر فرآیند معناپردازی مجموعه تاریخی سعدالسلطنه قزوین و خوانش هویت کنونی آن از منظر پدیدارشناسی. فصلنامه باغ نظر. سال15. شماره59. 29-42.#
-سعیدی. آذین.1401. معناپردازی در معماری. اندیشه معماری داخلی. سال2. شماره2. 47-68.#
- شولتز، کریستین نوربرگ.1391. معنا در معماری غرب.ترجمه قیومی بیدهندی، مهرداد، فرهنگستان هنر
-صدری کیا. سمیه. بمانیان. محمدرضا. پورمند. حسن علی.1398. مطالعه تطبیقی کارکردهای تمثیل با رویکرد بیان معنا در معماری ایرانی. فصلنامه آرمان شهر. شماره29. 81-98.#
-فردپور.سارا. دولت آبادی. فریبرز. مهدوی نژاد. محمدجواد.1401. معاصرسازی مفهوم اصالت معنایی در معماری نمای شهری تهران (مطالعه موردی: نماهای دوره پهلوی اول و دوم). هویت شهر. شماره50 سال16. 5-16.#
- فرزین.احمدعلی. براتی. ناصر.1395. مردم‌پسندی در یادمان‌های شهید؛ارزیابی موفقیت اجتماعی طرح‌های بنیاد شهید. فصلنامه منظر. شماره34. 118- 124.#
-طوفان. سحر. معماری. حسن. ستارزاده. داریوش. فرامرزی. مهسا.1400. تأثیر مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده ابعاد ادراکی مخاطب بر کیفیت معنایی معماری یادمان‌های معاصر. دوفصلنامۀ اندیشۀ معماری، نشریۀ علمی، سال ششم، شمارة دوازدهم.17-39.#
- گلزار. محمدرضا. خمسه عشری. علی اکبر.1395. منظر یادمانی جنگ. از واق عنمایی تا استعاره. فصلنامه منظر. شماره34. 68- 81.#
-El-Sharif, Ahmad.2022. A Spatial-Semiotic Narrative of the Martyr"s Memorial Site in Amman. International Journal of Linguistics 14(2):75-110.#
-El-Sharif, Ahmad. (2021). Idealising Martyrdom And Jordanian Militarismnin The Martyr‟s Memorial In Amman: A Social Semiotic Approach. Social Semiotics. https://doi.org/10.1080/ 10350330. 2021. 1913012.115-132.#
- Masoudi Asl, Behzad, Ali Farzin, Ahmad, Barati, Nasser.2016. Public Preferences in Design of Martyrs' Memorials Reviewing Social Success of Projects by Bonyad-e-Shahid Organization, manzar, No.34. 98- 105. #
-Torres-Martínez, S. (2018). Constructions as triads of form, function, and agency: An Agentive Cognitive Construction Grammar study of English modals. Cognitive Semantics, 4(1), 1-38.#
-Sumartojo, S. (2016). Commemorative Atmospheres: Memorial Sites, Collective Events and the Experience of National Identity. Transactions of the Institute of British Geographersm, 41(4), 541-53#