همخوانی اصول و منازل سلوک دعای عرفه در مقایسه با سنّت عرفانی اسلام

الموضوعات :

یاسین فتح الهی ¹ , سینا فتح الهی ² , سوسن اسمعیلی اشرف آبادی ³

1 - دانش‌آموخته دانشگاه فرهنگیان اراک
2 - دانش‌آموخته زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه لرستان
3 - دبیر آموزش و پرورش در استان لرستان

تاريخ الإرسال : 13 الأربعاء , ربيع الثاني, 1446 تاريخ التأكيد : 02 السبت , شعبان, 1446 تاريخ الإصدار : 28 السبت , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: دعای عرفه, منازل عرفانی, جامعه گرایی, خداشناسی , محبّت الهی,

ملخص المقالة :

دعا در فرهنگ اسلامی، گفت وگوی لفظی و پیوند بندگان با خداوند است. دعای عرفه امام حسین(ع) نیایشی معتبر و مشتمل بر دو بخش است. بخش اول آن نقل عموم محدثان، امّا بخش دوم از صبغه عرفاني، جذاب و زيباتری برخوردار است. هدف این نوشتار بیان همخوانی مضامین ذوقی و عارفانه دعای عرفه با سنّت عارفان مسلمان و صیانت از شریعت و تأکید بر زیست در عرص اجتماع در راستای هدایت پیروان است. این نوشتار با روش توصیفی نشان می¬دهد که دعای عرفه بر اصول مورد وفاق عارفان مسلمان همچون بیان توحید و صفات حق، درک معرفت بی¬واسطه و محبّت الهی برای زدودن اغيار از دل سالك و نیل به زندگی سعادتمندانه انسان در جامعه مبتنی است. این نیایش عرفانی بر پذیرش مشتاقانۀ محنتِ محبّت، انس با مرگ و ایثار نفس، ترجیح رضای الهي، توکّل، خوف، رجا، فقر و فنای در محبوب به مثابه مقامات و منازل سلوک برای نیل به مقصود و قرب محبوب تأکید دارد.

المصادر:

- ابن ابي الحديد، عزالدين ابوحامد(1965) شرح نهج البلاغه، بیروت؛ دار احياء التراث.
- ابن شهرآشوب المازندراني، محمد، (1406ق) مناقب آل أبي طالب(ع)، قم؛ مؤسسۀ العلامۀ المهدي(عج).
- ابن طاوس الحلّي، علي بن موسی(1367) إقبال الأعمال، طهران؛ دار الكتب الاسلاميۀ.
- ابن‌العربي، محيي‌الدين (بی¬تا) الفتوحات المكية، بيروت؛ دار صادر.
- ابن‌الفارض، عمربن الحسين (1410) ديوان، شرح و مقدمه مهدي‌ محمد ناصرالدين، بيروت؛ دارالكتب العلمية.
- جعفري، محمد تقي (1361) نيايش حسين عليه السلام در صحراي عرفات، تهران؛ انتشارات ولي عصر(عج).
- حاجی خانی، علی و همکاران(1397) بررسی و تحلیل آموزه¬های عرفانی دعای عرفه امام حسین(ع)، پژوهشنامه معارف حسینی، شماره 11.
- حافظ شيرازي، شمس الدين محمد (1368) ديوان، تصحيح قزويني و غني، تهران؛ انتشارات اقبال.
- خویی، ابوالقاسم(1409) معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواۀ، ج3، قم؛ نشر دفتر آیت الله خویی.
- دعاي عرفه امام حسين(ع)، (1363) ترجمه آيت الله مشكيني، تهران؛ نشر نهضت زنان مسلمان.
- سعدی شیرازی، مصلح الدین(1371) گلستان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران؛ نشر صفی علیشاه.
- سنائي غزنوي، ابوالمجدمجدود بن آدم (1369) حديقۀ الحقيقۀ و شريعۀ الطريقۀ، تصحيح مدرس رضوي، تهران؛ انتشارات دانشگاه تهران.
- شجاعي، محمد (1372) مقالات، تهران؛ انتشارات سروش.
- عطار نیشابوری، فريدالدين محمد (1370) تذكرة‌الاولياء، تصحيح دكتر محمد استعلامي، تهران؛ انتشارات زوّار.
- . . . . . . . . . . (1372) مظهر العجايب ومظهر الاسرار،تصحيح احمد خوشنويس تهران؛ كتابخانه سنائي.
- . . . . . . . . . . (1373) مصيبت نامه، تصحيح نوراني وصال، تهران؛ انتشارات زواز.
- . . . . . . . . . . (1366) منطق الطير(مقامات الطيور)، تصحيح صادق گوهرين، تهران؛ انتشارات علمي و فرهنگي.
- عین القضات همدانی، عبداله بن محمد، (1373) تمهيدات، تصحيح عفيف عيسران، تهران؛ انتشارات منوچهري.
- الغزالي، ابوحامد محمد (بي¬تا) احياء علوم الدين، بیروت؛ انتشارات دار احياء التراث العربي.
- فاضلی، قادر(1380) خدا در عرفان عرفه، نشریه ترویجی میقات حج، شماره 38
- فتح الهي، علي (1380) بررسي تأثير روايات شيعي و نهج البلاغه و تطبيق آن با مفاهيم عرفاني، تهران؛ انتشارات مدحت.
- فرغانی، سعدالین سعید(1399) مشارق الدراری، تعلیقات جلال الدین آشتیانی، قم؛ بوستان کتاب.
- فروغي بسطامي، ميرزاعباس، (1368) ديوان، تصحيح م.درويش، تهران؛ انتشارات جاويدان.
- قشيري، ابوالقاسم عبدالكريم بن هوازن(1418) الرسالۀ القشيريۀ، بیروت؛ نشردار الكتب العلميه.
- كاشاني، عزّالدين محمود(1372) مصباح الهدايۀ ومفتاح الكفايۀ، تصحيح جلال الدين همايي، تهران؛ مؤسسه نشر هما.
-الكلاباذي، ابوبكرمحمد، (1422) التَّعرف لمذهب أهل التصوف، تقدیم الدکتور یوحنّا الحیسب، بیروت؛ دار صادر.
- كلاباذي، ابوبكرمحمد، (1422ه التَّعرف لمذهب أهل التصوف، ترجمه علی فتح الهي و همکاران، خرم¬آباد؛ انتشارات دانشگاه لرستان؛ 1402
- الکلینی الرازی، ابو جعفرمحمد بن يعقوب(1407) اصول كافي، تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران؛ دار الكتب الإسلاميۀ.
- المجلسي، محمدباقر، (1403ق) بحار الأنوار الجامعه لدُرر أخبار الأئمۀ الأطهار، بيروت؛ مؤسسه الوفاء.
- مدرسی، محمدتقي(1375) زندگي و سيماي حضرت امام حسين سيد الشهدا(ع)، ترجمه محمد صادق شريعت، قم؛ انتشارات انصار الحسین(ع).
- المکّی، ابوطالب محمد بن علی، (1997) قُوت القلوب، صححه باسل عیون السود، بیروت؛ دارالکتب العلميۀ.
- مولوی بلخي، جلال الدين، (1362) مثنوي معنوي، تصحيح رينولد.ا.نيكلسن، به اهتمام نصراللّه پورجوادي، تهران؛ انتشارات امير كبير.
- نهج البلاغه، (1368)ترجمه جعفر شهيدي، تهران؛ انتشارات انقلاب اسلامي.
- الهجويري الجلابي، ابوعلي بن عثمان (1371) كشف المحجوب، تصحيح ژوكوفسكي، تهران؛ انتشارات طهوری.
- همايي، جلال الدين (1374) مولوي نامه(مولوي چه مي¬گويد؟)، تهران: مؤسسه نشر هما.