اهداف، پیامدها و نتایج راهبرد دموکراسی‌سازی در طرح خاورمیانه بزرگ آمریکا*
الموضوعات : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللیسهراب صلاحی 1 , خالد رحمانی 2 , مریم مرادی 3
1 - استادیار، گروه حقوق دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران. ایران،
2 - دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل،گروه علوم سیاسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.
3 - استادیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بین الملل قشم
الکلمات المفتاحية: دموکراسی‌سازی, خاورمیانه بزرگ, آمریکا, اهداف, پیامدها, نتایج, راهبرد,
ملخص المقالة :
مفروض دولت آمریکا که سیاست دموکراسی‌سازی را در خاورمیانه در پیش‌گرفته، این است که کشورهای خاورمیانه ازنظر ساختارهای سیاسی منطبق بر اصول دموکراتیک نیستند. آمریکا ساختار داخلی کشورهای منطقه را که از فقدان دموکراسی رنج می‌برند، خاستگاه تهدید علیه امنیت ملی خود وامنیت بین‌المللی تلقی کرده ومعتقد است در صورت تغییر ساختار دولت‌های خاورمیانه وایجاد دموکراسی در این کشورها می‌توان تهدیدهای ناشی از غیر دموکراتیک بودن دولت‌های منطقه را از بین ببرد. ازاین‌روخاورمیانه را آماج سیاست‌های لیبرالی ازجمله دموکراسی‌سازی قرار داده است. با توجه به این مهم، پرسش اصلی این نوشتار این است:«دموکراسی‌سازی در طرح خاورمیانه بزرگ چه اهداف، نتایج وپیامدهایی به همراه داشته است»؟ بنابراین سیاست دموکراسی‌سازی در خاورمیانه بعد از یازده سپتامبر 2001 اتخاذ شد وهدف آن ایجاد تغییرات ساختاری در کشورهای عربی خاورمیانه است. ترویج دموکراسی در خاورمیانه این فرصت را نصیب آمریکا می‌کند که امکان کنترل فرایند دموکراتیزه شدن وتعیین سرعت تحقق آن را در اختیار بگیرد. روش نوشتار توصیفی – تحلیلی وابزار گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای است.
آدمی، علی؛ کشاورز مقدم، الهام، (1394)، «جایگاه مجموعه امنیتی محور مقاومت درسیاست خارجی جمهوري اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام. سال 4، شماره 14، صص 1-19
برژینسکی، زبیگیو، (2007)، انتخاب سلطه یا رهبری. ترجمه: امیر حسین نوروزی، تهران: نشر نی
برنابلداجی، سیروس (1384)، استراتژی امنیت ملی امریکا. نفت وخاورمیانه، کتاب آمریکا، تهران: موسسه ابرار معاصر تهران.
پوستینچی، زهره؛ متقی، ابراهیم، (1390)، «زبان سیاسی مقاومت اسلامی در سیاست بین‌الملل»، فصلنامه پژوهش‌هاي روابط بین‌الملل. دوره 1، شماره 1، صص97-129
جرويس، رابرت (1389)، بن‌بست در دكترين پيشدستانه. ترجمه مهدي كاظمي، ماهنامه نگاه، سال پنجم
حافظ نیا، محمدرضا؛ احمدي‌پور، زهرا؛ بویه، چمران، (1391)، «انقلاب اسلامی وپیدایش ژئوپلیتیک جدید»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی. سال 2، شماره 5، صص،1-23
حسيني، حسن (1384)، نظم نوين جهاني در قرن 21، دموكراسي‌هاي غيرليبرال يا ليبرال. تهران: نشر بي‌نا
خادمیان، آزاد (1391)، «صلح دموکراتیک وچالش‌های امنیتی خاورمیانه»، پایان نامه کارشناسی علوم سیاسی، دانشگاه رازی
خلیلی، رضا وحامد مهربان اینچه برون (1400)، «سرمایه اجتماعی وخشونت کنشگرانه در خاورمیانه»، فصلنامه علمی وپژوهشی دانش سیاسی. دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 33
خورگامی، مهدی (1393)، «نقش ایالات متحده آمریکا در گذار به دموکراسی در عراق وافغانستان طی دوره 2008-2012»، پایان نامه کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای. دانشگاه ازاد تهران واحد مرکزی.
دهشيار، حسين (1384)، «ماهيت بين المللي خاورميانه بزرگتر»، نامه، ديماه، شماره 45
دهشيار، حسين (1382)، سياست خارجي امريكا در آسيا. تهران: نشر موسسه فرهنگي ابرار معاصر
رحیمی، حمیده، (1390)، «سیاست خارجی آمریکا درخاورمیانه پس‌از حادثه‌ی 11سپتامبر با تاکید بر سیاست دموکراسی‌سازی»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دررشته روابط بین‌الملل، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)
رودمعجنی، محمد عالم (1395)، «بررسی نقش فرقه‌گرایی در ناکامی دموکراسی‌سازی طی فرآیند بهار عربی (مطالعه موردی: بحرین، یمن وسوریه)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
زائري، مرضيه، (1391)، «دموكراسي خواهي آمريكا در خاورميانه از شعار تا عمل»، پايگاه اطلاع‌رساني معاونت سياسي سازمان عقيدتي سياسي ارتش.
سريع‌القلم، محمود (1381)، «مباني نظري سياست خارجي دولت بوش»، فصلنامه مطالعات منطقه‌اي. جلد سيزدهم
سیمبر، رضا (139)، «سیاست خارجی آمریکا وتحریم‌های جدید علیه جمهوری‌اسلامی ایران». فصلنامه علمی وپژوهشی دانش سیاسی. دوره6، شماره 2 ، شماره پیاپی12
شریعت، فرشاد (1392)، «دموکراسی، بحران معنویت ورویکرد دینی»، فصلنامه علمی وپژوهشی دانش سیاسی. دوره9، شماره 1 ، شماره پیاپی 17
شمس‌الدینی، سعید؛ سیدخدایار مرتضوی ومهرداد نوابخش (1400)، «پیوند پلورالیسم وفدرالیسم با تأکید بردموکراسی انجمنی (مطالعه موردی: عراق جدید)»، فصلنامه علمی وپژوهشی دانش سیاسی، دوره 17، شماره 1 ، شماره پیاپی 33
طباطبایی، سیدمحمد؛ یوسف سیفی (1391)، «استراتژی کلان آمریکا در خاورمیانه: میدانی برای تعامل قدرت سخت وقدرت نرم»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل. دوره‌ی 5، شماره 19، شماره پیاپی 18، صص 153- 186
قوام، عبدالعلی، (1393)، جهانی شدن وجهان سوم. دفتر مطالعات سیاسی، تهران
كلبعلي، فرزاد، (1390)، «سياست خارجي آمريكا درخاورميانه وجنبش‌هاي مردمي جديد»، پژوهشكده تحقيقات راهبردي. تير ماه،
کریمی، پریسا (1395)، «آینده‌ی دموکراسی در خاورمیانه عربی در پرتوتحولات خاورمیانه عربی»، پایان‌نامه جهت اخذ درجه دکتری دررشته روابط بین‌الملل، دانشگاه علامه طباطبایی
متقی، ابراهیم (1387)، «بررسی الگووفرایند تقابل گرایی آمریکا علیه ایران در سال‌های (2008 ـ 1979)»، فصلنامه راهبرد. شماره 47
وعیدی، جواد (1383)، فرود غرور، همشهری دیپلماتیك، شماره 15.
هاتفی، غلامرضا (1391)، «دموکراسی‌های تحمیلی درخاورمیانه»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان
هرمزی، شانی (1387)، «اسلام والزامات سیاست خارجی آمریکا»، ترجمه محمود واعظی وشانی هرمزی، استراتژی آمریکا درقبال جهان اسلام، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک
Ajimi, S. (2012). Tunesian Political Response to the Suspension of Syria from the Arab League. November. 13, 2011. Available at: http://www.tunisia-live.net
Brown, N. J. (2013). Egypts Failed Transition, Journal Of Democracy, Volume 24, No.4, October 2013, P.49.
Clark, W. (2007, 29 June). Philanthropic Imperialism: The National Endowment for Democracy. International Endowment for Democracy (NED): http://www.iefd.org/articles/philosophical_imperialism.php#1
C.W.walldorf. Just Politics: Human Rights and the Foreign policy of Great Powers,(Ithaca,NY,Cornell Yniversity Press.2008).
Jim Garrison, American as Empire; Global Leader or Rogue Power? (Sanfrancisco: Berret-Kohler Publishers, Inc., 2004)
Shehata,( 2012), Islamist Politics in the Middle East: Movements and Change
William, (2015 )Military Response to The Arab Uprisings and The Future of Civil-Military Relations in The Middle East
