پیشران¬های اثرگذار بر آینده پژوهش علوم انسانی ایران در افق 1420
الموضوعات :
فاطمه علی نژاد چمازکتی
1
(مربی، مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، شیراز، ایران )
سعیده میرحق جو لنگرودی
2
( مربی، مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، شیراز، ایران )
الکلمات المفتاحية: آینده¬پژوهی, عوامل مؤثر, تحلیل اثرات متقاطع, نیروهای پیشران, علوم انسانی. ,
ملخص المقالة :
هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه روندهای مؤثر و نیروهاي پیشران در حوزه علوم انسانی ایران انجام شده و به لحاظ هدف کاربردی است. روش:در این پژوهش از روش¬های پانل خبرگان، تحلیل اثرات متقاطع و از ابزارهای مرور ادبیات، مصاحبه، پانل، ماتریس اثرات متقاطع و نرم¬افزار میک¬مک استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل مدیران، خبرگان، متخصصان و پژوهشگران در حوزه¬ علوم انسانی و آینده¬پژوهی است که به روش نمونه¬گیری گلوله برفی انتخاب شدند. ابزار پژوهش حاضر مصاحبه و پرسشنامه است. ابزار تحليل داده¬های پژوهش، نرم¬افزار میک-مک می¬باشد. یافته¬ها: بر اساس یافته‌های تحلیل ساختاری و تأیید خبرگان پژوهش پنج عامل تعاملات و شبکه‌سازی علمی بین‌المللی، ساختار سیاست‌گذاری و جهت‌دهی به پژوهش‌ها، اتخاذ رويکردهای ميان¬رشته‌اي، سطح توانمندی، مهارت و خلاقیت پژوهشگران و همگامی پژوهشگران با تحولات نوظهور و فناورانه، به‌عنوان نیروهای پیشران در ساخت بدیل‌های آینده برون¬دادهای علمی ایران در حوزه علوم انسانی شناخته شدند. نتیجه¬گیری: بهره¬گیری از این پنج پیشران اصلی و تأثیرگذار می¬تواند درک شفافی به مسئولین و سیاست‌گذاران این حوزه برای برنامه¬ریزی ارائه دهد.
حمدی¬پور، افشین، زوارقی، رسول، و ثبات حق، اعظم. (1401). «تحلیل الگوهای انتشاراتی حوزه¬های علوم انسانی و علوم اجتماعی 50 کشور پیشرو در مقایسه با کل تولیدات علمی آنها در وبگاه علوم». پژوهش¬نامه علم¬سنجی، دوره 8، شماره 1، 97-122.
خورشیدی، غلامحسین، و پیشگاهی، شیوا. (1391). «پیش¬نیازها و موانع تحقیق و توسعه علوم انسانی میان رشته-ای». مطالعات میان¬رشته¬ای علوم انسانی، دوره 4، شماره 2، 1-15.
زالی، نادر. (1392). آینده¬نگاری راهبردی در برنامه¬ریزی و توسعه منطقه¬ای. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
طاهری دمنه، محسن، ذاکری، علی، و اسدنیا، ابوالفضل. (1401). «فراتحلیل موضوعی و بررسی انتقادی پژوهش¬های میان¬ رشته¬ای در زمینه آینده‌پژوهی». مطالعات میان¬رشته¬ای در علوم انسانی، دوره 14، شماره 3، 49-86.
طایفه باقر، دلبر، اباذری، زهرا، مرادی، شیما، و باب الحوائجی، فهیمه. (1401). «مدل ارزیابی اثربخشی پژوهش-های علوم انسانی در ایران». پژوهش¬نامه علم¬سنجی، دوره 8، شماره 1، 1-34.
علی¬نژاد چمازکتی، فاطمه. (1401). آینده¬پژوهی برون¬دادهای علمی ایران مبتنی بر نمایه هنر و علوم انسانی. طرح پژوهشی، شیراز، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام.
قربانخانی، مهدی، و صالحی، کیوان. (1401). «تبیین کژکارکرد‌های بازدارنده مرجعیت علمی در علوم انسانی». مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، دوره 10، شماره 3، 35-70.
گرایی، احسان. (1395). آینده¬نگاری راهبردی آموزش علم اطلاعات و دانش¬شناسی در ایران با رویکرد برنامه¬ریزی سناریومبنا. رساله منتشر نشده دکترا، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و رانشناسی، گروه علم اطلاعات و دانش¬شناسی.
گودرزی، ریحانه، حسینی، رسول، و طبائیان، کمال. (1397). «چارچوبی برای توسعه کارآفرینی دانشگاهی در رشته¬های علوم انسانی در ایران». توسعه کارآفرینی، دوره 11، شماره 4، 661-679.
مدانلو جویباری، سپیده، طبری، مجتبی، یوسف¬زاده، مسعود، و باقرزاده، محمدرضا. (1400). «شناسایی و رتبه-بندی ابعاد توسعه نظام آموزش عالی ایران با رویکرد آینده¬پژوهی». مطالعات برنامه¬ریزی آموزشی، دوره 10، شماره 19، 28-24.
ناظمی جنابی، فاطمه، و فضلی، صفر. (1400). «تحلیل استنادی مقالات علمی-پژوهشی آینده¬پژوهی در ایران». آینده¬پژوهی انقلاب اسلامی، دوره 2، شماره 2، 35-55.
Barnett, R. (1990). The Idea of Higher Education. McGraw-Hill Education.
Bell, W. (2008). Foundations of Futures Studies: Human Science a New Era, NewBrunswic NewJersey: Transaction Publishers.
Emami Gharetappeh, E, Osareh, F., & Ebrahimy, S. (2023).Identification of the Driving Forces Affecting the Future of Research in the Field of Scientometrics in Iran based on the Characteristics of the Knowledge-Based Society. International Journal of Information Science and Management, 21(1), 363-376.
Evon, G. (2009). The Conservation of Knowledge and Technology, Academic Research Library, Asian Studies Review, 33, 1-9.
Godet, M., Durance, P., & Gerber, A. (2008). Strategic Foresight: Use and Misuse of Scenario Building. Work Paper Laboratoire d’Innovation de Prospective Stratégique et d’Organisation, Paris.
Marzban, E., & Mohammadi, M. (2020) From Solid Government to Self Governance: Future Scenarios for Electricity Distribution in Iran, Journal of Futures Studies, 24(3), 17–35.
Palumbo, L., Bussmann, J. D., & Kern, B. (2021). The Value of Subject Specialization and the Future of Science Liaison Librarianship. College & Research Libraries, 82(4), 584-608.
Ruth, K. (2004). Futures Thinking to Achieve Sustainable Development at Local Level in Ireland, The Journal of Futures Studies, 1(2), 35-42.
Saritas, O., Burmaoglu, S., & Ozdemir, D. (2022). The Evolution of Foresight: What Evidence is there in Scientific Publications?, Futures, 137, 102916.
Glenn J.C., & Gordon T.J. (2009). Introduction to the Futures Research Methods Series, The Millennium Project.
