روانشناسی اجتماعی ناآرامی‌های سال 1401 با تاکید بر نقش رسانه های خارجی فارسی زبان به ویژه شبکه ایران اینترنشنال
الموضوعات :
عیرضا سروستانی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرمشهر گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل)
فرزاد نویدی نیا
2
(استادیار و عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی ، واحد اندیمشک، دانشگاه آزاد اسلامی، اندیمشک، ایران)
فریدون اکبرزاده
3
(دکتر فریدون اکبرزاده گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
الکلمات المفتاحية: روان شناسی اجتماعی, اعتراض, ناآرامی, نظریه محرومیت نسبی,
ملخص المقالة :
در جهان معاصر جنبش های اعتراضی و اجتماعی همواره اهرمی مهم در دگرگونی های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بوده است. ریشۀ شکل گیری این اعتراضات را می توان در بحران هایی دید که نارضایتی ژرفی را در میان مردم از نهادهای سیاسی به بار می آورند. با گسترش نومیدی از بهبود وضعیت موجود، مردم نارضایتی خود را از دولت ها به شکل های مختلف نشان داده و بدین ترتیب جنبش های اعتراضی و اجتماعی آفریده می شوند. در این میان نقش رسانه ها به عنوان ابزاری فراگیر و قدرتمند در بازنمایی اخبار اعتراضات و ادامه دار شدن آنها کاملاً مشهود است. این تحقیق با هدف پاسخ دادن به این سوال که ماهیت روانشناسی اجتماعی اعتراضات سال 1401 در ایران چه بوده و رسانه های خارجی فارسی زبان ( مطالعه مورد شبکه ایران اینتر نشنال) در ایجاد ناآرامی ها چه نقشی ایفا نموده اند، طراحی و اجرا گردید. برای پاسخ به این سوال از نظریه محرومیت نسبی تد رابرت گر و نیز از روش توصیفی - تحلیلی استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد اعتراضات به عنوان یک پدیده اجتماعی و روانشناختی، که به طور گسترده‌ای در میان جوانان و به ویژه زنان مشاهده شد، نشان‌دهنده نارضایتی عمیق از شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور بود. این ناآرامی‌ها ریشه در احساس عدم امنیت، تبعیض و نابرابری اجتماعی داشت. دراین میان فعالیت و تحریکات رسانه های فارسی زبان خارجی، بخصوص شبکه ایران اینترنشنال، نقش مستقیم و محوری در تشدید نارضایتی ها، کنشگری سیاسی، گسترش ویروس تجمعات، امنیت زدایی ذهنی افکار عمومی، خرابکاری ها، خدشه دار نمودن وجهه نظام و مسئولین و سازمان های امنیتی و نظامی داشت. این شبکه اعتراضات 1401 را اعتراضاتی سراسری، دارای ایدئولوژی و هدفمند بازنمایی نمود.
آزغ، محمد.، اللهیاری، فریدون. و کجباف، علی اکبر. (1399). تبیین جامعه شناختى علل پیوستن طبقات اجتماعى به شورش بابک خرمدين برضد عباسیان (با تأکید بر نظريه محرومیت نسبى تد رابرت گر). مجله تاریخ و تمدن اسلامی. سال 16 شماره 31: 140-109.
اسملسر، نیل. (1380). تئورى رفتار جمعى، ترجمه رضا دژاکام، مؤسسه یافته‌های نوین با همکارى مؤسسه نشر دواوین، زمستان 1380، تهران.
بیانات آیت‌الله خامنه‌ای، دسترسی در: https://farsi.khamenei.ir
پور قهرمانی، بابک؛ و نوری‌زاده خامنه، زهرا. (1402). نقش فضای مجازی در تحقق اغتشاشات سال ۱۴۰۱. چهارمین کنفرانس ملی پدافند سایبری.
تاجیک، محمدرضا.، و خداخواه آذر، سمیه. (1395). رسانه های اجتماعی مجازی و عرصه سياست ایران، بررسی موردی انتخابات دهم ریاست جمهوری و کارناوال های شهری ایران. فصلنامه سياست، دوره 46، شمار ه 3: 572-553.
تقوی رمضانی، فاطمه. (1399). بازنمایی اعتراض های دی ماه 1399 ایران در رسانه بی بی سی فارسی. مدیریت رسانه. 8(47): 34-9.
رسوایی بزرگ برای 5 رسانه ضد انقلاب/ 17 هزار دروغ فقط در 25 روز! (1401). رسانه اینترنتی NOURNEWS. (قابل دریافت از https://nournews.ir/fa/news/110869/ 2022/10/10).
شریفی، رضا. (1388). بررسی ابعاد روان شناختی خشونت گرایی جمعیت اغتشاشگر و روش های تأثیرگذاری بر آن. مطالعات بسیج. 12(45): 39-6.
صادقیان، هاجر.، مسعودنیا، حسین.، نساج، حمید. و رهبرقاضی، محمود رضا. (1400). تبیین رابطه احساس محرومیت نسبی با رضایت مندی سیاسی(مورد مطالعه: جوانان 18 تا 35 ساله ساکن شهر اصفهان). دوفصلنامه علمی جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام. دوره 9، شماره 2، پیاپی 19: 228-196.
عبدالرحمانی، رضا.، حسین‌پور، جعفر.، و جباری، میثم. (1400). بررسی رابطه کاربری پیام‌های فضای مجازی با گرایش به اغتشاشات. فصلنامه علمی امنیت ملی. 11(40)40: 418-395.
Denisova, A. (2017). Democracy, protest and public sphere in Russia after the 2011–2012 anti-government protests: digital media at stake. Media, Culture & Society. 39(7): 976–994.
Faroog, Sadaf.(2017). Arab Spring and the Theory of Relative Deprivation. Political Science, Sociology.
Grasso, M. T., Yoxon, B., Karampampas, S., & Temple, L. (2019). Relative deprivation and inequalities in social and political activism. Acta Politica. 54: 398-429.
Sinha Palit, Parama. (2023). New Media and Public Diplomacy (Political Communication in India, the United States and China). 1st Edition. 194pp.
Taylor, S. E., Peplau, A. and Sears, D.)2006(. Social Psychology (12th Edition). New Jersey: Prentice Hall.
Zhai, Y. (2016). Remarkable economic growth, but so what? The impacts of modernization on Chinese citizens’ political satisfaction. International Political Science Review, 37(4): 533-549.
