مقایسة تطبیقی شیوه‌های اجرایی شهرداری‌ها در چگونگی بازآفرینی بافت‌های فرسودة شهری در ایران و اسپانیا (مورد مطالعاتی: شهرهای مشهد و بارسلونا)
الموضوعات :
1 - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
2 - استادیار گروه شهرسازی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
الکلمات المفتاحية: بازآفرینی شهری, بافت فرسوده, شهرسازی, بارسلونا و مشهد,
ملخص المقالة :
چکیده: امروزه طرح‌های مداخله به‌عنوان گامی در جهت مقابله و بهبود بافت‌های فرسوده مطرح گردیده است که از جمله این مداخلات، می‌توان به بازآفرینی شهری اشاره نمود. بازآفرینی از طریق بهبود حیات محیطی، اقتصادی و اجتماعی شهر حاصل می‌شود و طیف وسیعی از فعالیت‌ها را توصیف می‌کند که زندگی جدیدی به مناطق فرسوده شهری اعطا می‌کند و بدین اساس باعث تجدید حیات ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها و تاسیسات شهری محیط ساخته شده می‌گردد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و از روش تحلیل محتوا و نرم‌افزارهای آماری SPSSو MAXQDA18 استفاده شده است. در مقاله مورد نظر، به ارائه و تبيين سياست‌هاي برخورد با بافت‌هاي فرسوده در كشورهاي توسعه يافته نمونه موردی بارسلونا (اسپانیا) و در حال توسعه مشهد (ایران) خواهیم پرداخت تا بر اين اساس رويكردهاي برخورد با بافت‌هاي فرسوده و اثرات آن‌ها، اصول مشترك بين كشورها و شيوه‌هاي مناسب آن‌ها شناسايي شود. به نظر می‌رسد كه نوع مداخله در كشورهاي در حال توسعه و به تبع آن كشور ما (ایران) در اكثر موارد به صورت تقليد و الگوبرداري غيرخلاق از الگوهاي كشورهاي اروپايي و آمريكاي شمالي بوده است. نتايج حاصل از مقايسه نمونه‌هاي موردي طرح‌هاي توسعه و راهكارهاي مداخله در بافت‌هاي كهن شهري در كشورهاي توسعه يافته و کشور ايران نيز حاكي از وجود عدم افتراق بين اين شهرهاست. در این مقاله قصد داریم به بررسی تطبیقی روش‌های مداخله بازآفرینی در ایران و جهان پرداخته و در پایان پیشنهادها و راهکارهای شهرداری‌ها را منطبق بر اصول معماری و شهرسازی و همسو با بهبود وضعیت با کمترین خسارات ارائه کنیم.
1) آقامیری، سیدرضا؛ حسین زاده، مسلم؛ صداقت، مهدی. (1386). نظام اطلاعات مدیریت شهری (بررسی موردی: سامانه اطلاعات جغرافیایی شهر بابلسر شهرستان بابلسر). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی در جغرافیا، 7(5)، 24-215. https://jgs.khu.ac.ir/article-1-548-fa.html
2) ایزدی، محمدسعید؛ روستا، مجید؛ امیری، نگین. (1395). سیری بر تجربه شهرسازی اجتماعی (مشارکتی) در بازآفرینی محلات غیررسمی شهر مدلین در کشور کلمبیا. هفت شهر، 4(53)، 151-134.
3) اصغری، مرتضی؛ احمدی، فرشته؛ طغیانی، شیرین؛ استادی، مریم. ( 1397). تبیین راهبردهای رویکرد نوزایی شهری با تأکید بر مشارکت مردم (نمونه موردی: محدوده هاشمی نژاد مشهد). جغرافیا و توسعة فضای شهری، 5(2)، 60-43. https://doi.org/10.22067/gusd.v5i2.64636
4) امین زاده، بهناز؛ دادرس، راحله. (1390). بازآفرینی فرهنگ مدار در بافت تاریخی شهرقزوین با تاکید بر گردشگری شهری. مطالعات معماری ایران، 1(2)، 99-108.
https://jias.kashanu.ac.ir/article_111704.html
5) پوراحمد، احمد؛ حبیبی، کیومرث؛ کشاورز، مهناز. (1390). سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت های فرسوده شهری. مطالعات شهر ایرانی اسلامی،1(1)، 92-73.
6) جهان شاهي، محمدحسین. (1382). تحليل بافت هاي فرسوده و شكل ساز شهري و راهبردهاي آن. جستارهاي شهرسازي، 4(1)، 25.
7) حاتمی نژاد، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ نصرتی هشی، مرتضی. (1398). آینده پژوهی در بافت فرسوده شهری (مطالعه موردی: ناحیه یک منطقه 9 شهر تهران). اطلاعات جغرافیایی(سپهر)، 28(109)، 55-37.
https://doi.org/10.22131/sepehr.2019.35637
8) روشن علی، فاطمه؛ عندلیب، علیرضا. (1397). مسئله یابی بافت های ناکارآمد شهری مهم ترین مرحله مشارکت دهی ساکنان در موفقیت برنامه های نوسازی (نمونه موردی: محله شهید خوب بخت تهران). مدیریت شهری، 17(52)، 108-93.
9) سالدانیا، جانی. (1395). راهنمای کدگذاری برای پژوهشگران کیفی. تهران: ناشر شرکت انتشارات علمی و فرهنگی (آموزش انقلاب اسلامی).
10) سجادزاده، حسن؛ زلفی گل، سجاد. (1394). طراحی شهری در بازآفرینی محلات سنتی با رویکرد محرک توسعه (نمونه موردی: محله کلپا همدان). آمایش محیط، 8(31)، 171-147.
11) شاهینی فر، مصطفی؛ پاهکیده، اقبال؛ چاره جو، فرزین؛ خالدیان، ژیلا. (1399). سنجش میزان مشارکت های مردمی در نوسازی بافت های فرسوده شهری (نمونه موردی: بافت قدیم کرمانشاه). آمایش محیط، 13(48)، 153-172. https://journals.iau.ir/article_673961.html
12) شفیعی دستجردي، مسعود. (1392). نوسازی بافت های فرسوده و ضرورت تغییر نگرش در تهیه و اجرای طرح های جامع و تفصیلی (نمونه موردی: شهر اصفهان). باغ نظر، 10(24)، 104-91.
13) فرج پور، مریم؛ دودانگی، علیرضا؛ سلطان زاده، حسین. (1394). احیاء و ساماندهی بافت هاي فرسوده شهري در راستاي توانمند سازي زنان شهروند (مورد پژوهی: اقدامات شهرداري تهران). مدیریت شهري، 39(2)، 134 -109. https://www.sid.ir/paper/483033/fa
14) فیروزی، محمدجواد؛ امان پور، سعید؛ زارعی، جواد. (1400). تحلیل بسترهای نهادی تحقق مدیریت یکپارچه در بازآفرینی شهری پایدار بافت های فرسوده (منطقه موردی: شهر اهواز). پژوهش های جغرافیای انسانی، 51(4)، 909-891. 10.22059/jhgr.2018.231773.1007442
15) کاوسی، الهه؛ محمدی، جمال. (1400). تحرک و جابجایی هوشمند و پایداری اجتماعی، ارزیابی روابط متقابل (مطالعه موردی: شهر شیراز). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(61)، 294-279.
https://www.sid.ir/paper/964329/fa
16) معتمدی، محمد؛ رسولی، سیدحسن؛ نصیری، محمد. (1398). ارزیابی میزان رضایت شهروندان از عملکرد مدیریت شهری در حوزه ی خدمات شهری (مطالعه موردی: شهرفاروج). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 19(55)، 116-99. Doi: 10.29252/jgs.19.55.99
17) مقدم آریایی، علی؛ سعیدی رضوانی، نوید. (1396). بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت فرسوده شهری محله آبکوه مشهد. چهارمین کنفرانس بین المللی معماری و شهرسازی پایدار - دبی و مصدر، دبی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات.
18) میرابراهیمی، بهمن. (1400). بررسی زمینه های موثر در بازآفرینی بافت فرسوده شهری (مطالعه موردی: شهر شوشتر). جغرافیا و روابط انسانی، 4(13)، 330-311. Doi:10.22034/gahr.2021.296422.1586
19) میرمسعودی، سیدپویا؛ منصوری آرامکی، رضا. (1397). بررسی راهکارهای تحقق مدیریت یکپارچه شهری در تهران. مطالعات مدیریت شهری، 10(34)، 60-45.
20) نصیری هنده خاله، اسماعیل؛ سالاری نیا، مرضیه. (1396). تحلیل عوامل موثر در بازآفرینی بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله 20 منطقه 17شهر تهران). جغرافیایی سرزمین، 14(55)، 135-148.
https://journals.srbiau.ac.ir/article_12181.html
21) هاشم زاده قلعه جوق، فرشید؛ ابی زاده، سامان؛ صفرعلیزاده، اسماعیل. (1399). شناسایی و اولویت بندی مهمترین عوامل مؤثر در پیشبرد برنامه های مدیریت شهری در حوزه بافت فرسوده (مطالعه موردی: شهرماکو). پژوهش و برنامه ریزی شهری، 11(40)، 154-137.
https://jupm.marvdasht.iau.ir/article_3637.html
22) یزدانی، سعید؛ فتاحی زاده، فهیمه؛ شیخ الاسلامی، علیرضا؛ اعتماد، گیتی. (1400). بازآفرینی شهری پایدار در بافت های تاریخی با رویکرد یکپارچه (مطالعه موردی: محله دروازه ری و محدوده بازار قم). تحقیقات جغرافیایی، 36(4)، 446-437.
23) Alpopi, C. and Manole, C., (2018). Integrated Urban Regeneration Solution for Cities Revitalize, Procedia Economics and Finance, Vol 63, No 3, pp 178- 185.
24) Carra, M., Rossetti, S., & Caselli, B. (2022). Can Urban Regeneration improve Walkability? A space-time assessment for the Tintoretto area in Brescia. Transportation Research Procedia, 60, 394-401. doi:10.1016/j.trpro.2021.12.051
25) Chakrabarty, B. K. (2001), Urban management: Concepts, principles, techniques and education, Cities Journal, Vol 18, No 5, pp 331-345.
26) Charmaz, K. (2006). Constructing grounded theory: A practical guide through qualitative analysis. Sage,145.
27) Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2005). Mixed methods research: Developments, debates, and dilemmas. Research in organizations: Foundations and methods of inquiry, 315-326.
28) Dunleavy, Daniel. "The English School: a new triad." International Politics 56, no. 1 (2023): 103-120.
29) Ferretti, V. and Grosso, R., (2019). Designing successful urban regeneration strategies through a behavior- al decision aiding approach, https://doi.org/ 10.1016 /j. cities.
30) Furlan, R., Petruccioli, A., Major, M. D., Zaina, S., Zaina, S., Al Saeed, M., & Saleh, D. (2019), The urban regeneration of west-bay, business district of Doha (State of Qatar): A transit-oriented development enhancing livability. Journal of Urban Management, Vol 8, No 1, pp 126-144.
31) Hopkins. C. Benjamin. C. and Carter. A. (1997). Regeneration - Some Legal and Practical Issues BURA.London,24.
32) Jimenez, A, Padura, A and Marta Molina-Huelva.(2016),Towards a feasible strategy in Mediterranean building renovation through a multidisciplinary approach. Sustainable Cities and Society, Vol 32, No 2, pp 532-546.
33) Kim, J. Y., (2015), Urban Regeneration Utilizing Art: A Case Study of the Samlye Art Village, Korea, International Journal of Multimedia and Ubiquitous Engineering, Vol 10, No 11, pp 337-342.
34) Miller, P. D. (2015). American power and liberal order: A conservative internationalist grand strategy. Georgetown University Press,136.
35) Roberts, P., Sykes, H. (2000). Urban Regeneration: Handbook. London: Sage Publications,43.
36) Strippoli, V. (2020), Project role for climate change in the urban regeneration. Reinventing cities winning projects in Milan and Rome. TeMA-Journal of Land Use, Mobility and Environment, Vol 13, No 3, pp 375-388.
37) wad, J., & Jung, C. (2022). Extracting the Planning Elements for Sustainable Urban Regeneration in Dubai with AHP (Analytic Hierarchy Process). Society, 76. doi:10.1016/j.scs.2021.103496
38) Wang, Y., & Fukuda, H. (2019), Sustainable urban regeneration for shrinking cities: A case from Japan. Sustainability, Vol 11, No 5, pp 1-17.
