طراحی الگوی برنامه درسی مبتنی برآینده پژوهی بر اساس احصاء نیازهای آموزشی، فرهنگی و اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه اول

الموضوعات :

نسرین مصلحی ¹ (دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران)
فرهاد شفیع پور مطلق ² (دانشیار گروه مدیریت آموزشی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران)
پریوش محمدی قشلاق ³ (دانشیار گروه مدیریت آموزشی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران)
جواد حاتمی ⁴ (استاد گروه برنامه ریزی درسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 18 الإثنين , ذو الحجة, 1445 تاريخ التأكيد : 22 الإثنين , صفر, 1446 تاريخ الإصدار : 26 الجمعة , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: برنامه درسی آینده پژوه, , نیازهای آموزشی, نیازهای فرهنگی و اجتماعی.,

ملخص المقالة :

هدف: برنامه درسی هر کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا برنامه درسی جهت دهنده ارزش‌ها و اهداف آموزشی و پرورشی دانش‌آموزان و به طور کل مسیر حرکت علمی آن کشور را تعیین می‌کند. بنابراین هدف این پژوهش طراحی الگوی برنامه درسی مبتنی برآینده پژوهی بر اساس احصاء نیازهای آموزشی، فرهنگی و اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه اول است.

روش: روش تحقیق حاضر از نوع کیفی- سنتز پژوهی است. محیط پژوهش شامل کلیه مقالات منتشر شده داخلی (1402-1390)و خارجی( 2023-2010) بوده است. شیوه نمونه گیری به شیوه هدفمند تا حد اشباع داده ها به تعداد 62 مقاله بوده است. خوانش متن به عنوان ابزار انتخاب شد. برای تأمین روایی و پایایی از چهار شیوه قابلیت اعتبار، انتقال‌پذیری، تأیید پذیری، اطمینان‌پذیری استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها به صورت دسته بندی مفاهیم باز، مفاهیم سازمان دهنده و مفاهیم فراگیر صورت پذیرفت.

یافته‌ها:  نتایج نشان داد، الگوی برنامه درسی آینده پژوهی مبتنی بر عناصر چهارگانه اهداف، روش، محتوا و ارزشیابی و احصاء نیازهای آموزشی، نیازهای اجتماعی و نیازهای فرهنگی مشتمل بر  344 مفاهیم باز، و 45  مفاهیم سازمان دهنده بود.

نتیجه‌گیری: می‌توان نتیجه گرفت که الگوی برنامه درسی مبتنی بر آینده پژوهی می‌تواند برای برنامه ریزان نظام آموزش و پرورش در جهت توسعه کیفیت برنامه درسی مؤثر باشد.

المصادر:

ابراهیمی مرمتی، فاطمه، سلیمی، لادن. (1398). جایگاه آینده پژوهی و آینده نگری در برنامه درسی تعلیم و تربیت، دو فصلنامه پژوهش‌های نوین علوم انسانی، 9(3): 18-6.
اخلاقی،آزیتا، صالح، بهرام، نویدادهم، مهدی. (1399). آینده‌ پژوهی اجرای اهداف سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در افق1404، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 10(34): 80-56.
بهشتی، حنانه، جعفری کلیبر، فاطمه. (1398). برنامه‌ریزی درسی و مدارس فردا ضرورتی برای نسل فردا، اولین کنفرانس ملی مدارس فردا، اردبیل، 1398.
تقوایی یزدی، مریم، هژبر لطبف آبادی، تکتم. (1402). طراحی برنامه‌ی درسی مقطع ابتدایی مبتنی بر آینده‌پژوهی در آموزش و پرورش استان مازندران»، مجله مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 5(52): 12-1.
تقوایی یزدی، مریم. (1399). تأثیر دانش آینده‌پژوهی بر برنامه آموزشی و برنامه درسی مدارس کارآفرین در استان مازندران به منظور ارائه مدل، مطالعات برنامه ریزی آموزشی، 9(18): 38-23.
توانا، محمدعلی، آریس داودی، توانا. (1391). سیاست چندفرهنگی و تعلیم و تربیت ارزش ها: آموزش ارزش های اسلامی در دنیای چندفرهنگی، مجله معرفت، 8(179): 17-1.
خلیفه، رضا و خلیفه، مصطفی. (1397). رویکرد آینده پژوهی و نقش و اهداف آن در برنامه درسی تعلیم و تربیت نوین، فصلنامه آموزش پژوهی، 4(15): 43-31 .
دوستی، زهره‌، خمیس آبادی، مرجان، میدانی، محمود. (1394). آینده پژوهی در محتوای برنامه درسی، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم تربیتی
شرفی، ناهید، شاه طالبی حسین آبادی، بدری، اعتباریان خوراسگانی، اکبر. (1401). ارائه الگوی مدرسه آینده با تأکید بر مؤلفه های فرهنگی، فصلنامه مدیریت فرهنگی، 16(57): 35-23.
صحبت لو،علی،نادری، مهدی(1400) .تأملی آینده پژوهانه بر تربیت حرفه اي در نظام آموزشی ایران، فصلنامه آموزش پژوهی، 7(25): 22-1.
علیزاده، مهری، جهانیان، رمضان. (1393).آینده پژوهی در آموزش و پرورش، مجله پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 3(22): 47-59.
کشاورزی، مهدی، یارمحمدیان، محمدحسین، نادی، محمدعلی.(1396). محتوای برنامه درسی مبتنی بر توسعه آینده پژوهی در آموزش عالی ایران، مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، (2(2): 138-119.
محمدی بلبان آباد، علی، سیفی، محمد، ناطقی، فائزه. (1397). آینده پژوهی تربیت اجتماعی حوزه زیست محیطی در نظام آموزشی دوره ابتدایی ایران در افق1404. ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، 1(3): 252-228.
مصطفی زاده،اسماعیل، کشتی آراء، نرگس، قلی زاده،آذر. (1398). ضرورت های آموزش چندفرهنگی و واکاوی عناصر و مؤلفه های تعلیم وتربیت چندفرهنگی، فصلنامه پژوهشی در برنامه ریزی درسی، 16(33): 35-20.
همتی، علیرضا، گودرزی، محمدعلی، حاجیانی، ابراهیم. (1394). ضرورت آینده پژوهی در نظام های آموزش و پرورش، نشریه آینده پژوهی در مدیریت(پژوهش های مدیریت)، 26(103): 67-59.
یوسفی همدانی،الهام؛ نصر اصفهانی، احمدرضا، عابدینی، یاسمین، طاهری دمنه، محسن. (1402). سناریوهای بدیل برنامه درسی دوره ابتدایی در افق 1415: رویکرد آینده نگارانه، مطالعات برنامه درسی، 18(71): 28-1.
Dator, J. (2019). Alternative futures at the Manoa School. Journal of Futures Studies, 14(2), 1–18.
Elbanna, S., & Armstrong, L. (2024). Exploring the integration of ChatGPT in education: adapting for the future. Management & Sustainability: An Arab Review, 3(1), 16-29.
Isidori, E., Alonzi, R., Leonova, I., De Martino, M., Poplavskaya, N., & Sandor, I. (2023). Futures Education and Creativity: From Theory to Practice. Educatia 21, (25), 28-37.
Liang, S. K. (2013). A Conceptual Structure of Futures Studies for Higher Education: A Chinese Perspective. World Future Review, 5(1), 29-37.
Mariya, S. (2021). Futurism and Digitalism in the World of Education. Central Asian journal of social sciences and history, 2(12), 78-84.
Maroofi, Y., & Karami, Z. (2015). Providence and futures study: A approach to curriculum development. International Online Journal of Educational Sciences, 7(3), 11-30.
Noman Malik, M., Hayat Khan, H., Gholamzadeh Chofreh, A., Ariani Goni, F., Klemeš, J.J., & Alotaibi, Y. (2019). Investigating Students’ Sustainability Awareness and the Curriculum of Technology Education in Pakistan. Journal sustainability, 20 (1): 315-331.
Namasivayam, S., Al-Obaidi, A. S. M., & Fouladi, M. H. (2023). A conceptual curriculum design approach for educating engineers of and for the future. Indonesian Journal of Science and Technology, 8(3), 381-396.
Ornstein, A, Hunkinks, F. (2018). Curriculum: foundations, principles, and issues. Seventh edition. Harlow, England: Pearson Education Limited.
Phillips, P., & Ng-A-Fook, N. (2024). An Unsettling Artificial Intelligence: Algorithms, Curriculum, and Futurities. Journal of the American Association for the Advancement of Curriculum Studies (JAAACS), 16(1), 33-44.
Pountney, R., & McPhail, G. (2019). Crossing boundaries: Exploring the theory, practice and possibility of a ‘Future 3’curriculum. British educational research journal, 45(3), 483-501.
Watson, W. R., Watson, S. L., & Reigeluth, C. M. (2015). Education 3.0: Breaking the mold with technology. Interactive Learning Environments, 23(3), 332-343.
Yusuf, F. A. (2023). Futuristic curriculum concept for generation alpha in Indonesia: A case study. Educational Administration: Theory and Practice, 29(2), 130-149.