خوانش ریخت‌شناسی نما‌های خشک در ساختمان‌های مسکونی (مطالعه موردی ساختمان‌های مسکونی در قسمت غربی منطقه شمیرانات شهر تهران)

الموضوعات :

علیرضا ناصری ¹ , لیلا زارع ²

1 - پژوهشگر دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه معماری دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 07 السبت , محرم, 1446 تاريخ التأكيد : 08 الجمعة , ربيع الثاني, 1446 تاريخ الإصدار : 01 السبت , رمضان, 1446

الکلمات المفتاحية: ریخت شناسی, ساختمان‌های مسکونی, مصالح نوین نما, نماهای خشک,

ملخص المقالة :

نما در ساختمان یکی از مهم¬ترین اجزا بنا است و فراوانی ساختمان‌های مسکونی نسبت به سایر کاربری‌ها چهره¬ی اصلی شهر را می‌سازند. استفاده روزمره مردم از ساختمان‌های مسکونی باعث می‌شود نما در این نوع بنا‌‌‌‌‌‌‌‌ها حائز اهمیت باشد؛ زیرا یک رابطه¬ی دو طرفه بین انسان و نما در ساختمان مسکونی ایجاد می‌شود و هر دو بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند. عمر نمای یک ساختمان به عواملی همچون مصالح، روش اجرا و شرایط نگهداری بستگی دارد. یکی از دغدغه‌های اهالی ساختمان‌های مسکونی عمر و دوام نمای آن است که سالانه هزینه¬های بالایی برای نگهداری آن صرف می¬شود. در سال¬های اخیر، مصالح جدیدی در نما به کار رفته¬است که در اجرا و مصالح با مصالح سنتی تمایز دارند. هدف پژوهش حاضر این است که مصالح سنتی نما و مصالح نوین از جهات مختلف با یکدیگر مقایسه شوند. روش پژوهش حاضر مقایسه‌‌ای-تطبیقی است که ابتدا پرسشنامه¬ای روایی با جامعه آماری 100 نفر تعبیه شد؛ تا نظرات افراد در خصوص نمای ساختمان¬ها و انواع مصالح سنجیده شود؛ که دریافت شد اکثر افراد علاقه به شناخت بیشتری درباره¬ی مصالح و روش اجرای نوین دارند تا دانش آنها نسبت به نما‌های جدید ارتقا یابد و بتوانند از این نوع مصالح استفاده کنند. در گام بعدی ساختمان‌های مسکونی در قسمت غربی منطقه شمیرانات شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت تا مشخص شود که ساختمان‌های در حال ساخت از چه نوع مصالحی برای نمای ساختمان استفاده می‌کنند. نتیجه¬ بدین شرح است که از 97عدد ساختمان در حال ساخت، در نمای 62 عدد از آنها مصالح نوین بکار رفته¬است. در مرحله¬ی بعدی پژوهش، مصالح نمای ساختمان¬های مسکونی شناسایی شد و دو مصالح سنتی سنگ تراوتن و آجر نما با مصالح نوین فایبرسمنت برد]1[، کرتین‌وال]2[ و سرامیک نما باهم مقایسه شد؛ که نتیجه حاکی از آن است که تکنیک اجرا خشک، مصرف آب کمتری نسبت به روش ملاتی دارد.

المصادر:

- ابافت یگانه، منصور (1387). ضررورت بازبینی یک مفهوم بازخوانی هویت در کاربرد مصالح ساختمانی در نماهای شهری تهران، فصلنامه مدیریت¬شهری، شماره 19.
- بهنوا، بابک و پورزرگر، محمدرضا (1400). نقش مصالح نوین ساختمانی بر پویایی نما 1399 -1359 در چهار دهه اخیر معماری ایران، فصلنامه علمی پژوهشی نقش¬جهان، دوره 11، شماره 3.
- پندار، هادی و سحر رستگار، ژاله (1400). تحلیل محتوا و بازنگری مصوبه طراحی، پایش و اجرای نماهای شهر تهران با تأکید بر مفاهیم رویه¬ای و محتوایی طراحی شهری، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت¬شهری، دوره 20، شماره 63.
- پهلوان، علیرضا و حبیب، فرح و زارع، لیلا (1398). ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﻧﻮﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ در سیمای ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪﻫﺎی ﻣﺴﻜﻮﻧﯽ اﻟﮕﻮﻫﺎ ﺗﻬﺮان از ﻣﻨﻈﺮی زﯾﺒﺎﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ، نشریه¬ی علمی باغ¬نظر، دوره 9، شماره 2.
- ده¬میری، محمدطه و بقایی، آژنگ و افهمی، رضا (1402). ارزیابی تطبيقي اثربخشي ضوابط طراحي و اجراي نما بر نماسازي ساختمان های مسكوني در شهر تهران و آسيب¬شناسی آن (نمونه مورد مطالعه: نمای ابنيه مسكوني محله ولنجک منطقه یک شهرداری تهران)، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی، شماره 70.
- رضایی، احمد و موغلی، مرضیه و عفیفی، محمدابراهیم (1402). درک عدم قطعیت¬های آینده¬ی وضعیت طرح¬های توسعه¬شهری در ایران در چارچوب برنامه¬ریزی سناریو (موردمطالعه: طرح جامع شهر نورآباد)، فصلنامه آینده پژوهی شهری، دوره 3، شماره 3.
- شیرازیان، محمدحسین و حسینی، سیدباقر و نوروزیان ملکی، سعید (1393). مطالعه¬ی تطبیقی جداره¬های خارجی (نما) در ساختمان¬های مسكونی تهران با روش تحلیل سلسله¬مراتبی، فصلنامه هویت¬شهر، دوره 8، شماره 18.
- طهموری، علی و منصوری، بهروز و عزیزی، شادی (1401). وجه نمادین فناوری در تولید میراث معماری معاصر، فصلنامه علمی پژوهشی نقش¬جهان، دوره 12، شماره 3.
- عالم¬راثی، معصومه و مطلبی، قاسم و فروتن، منوچهر و جلالیان، سارا (1401). شناسایی مؤلفه¬های معنای نماهای آپارتمان¬های مسکونی از دیدگاه شهروندان؛ مطالعه موردی: آپارتمان¬های شهر اردبیل، نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران، دوره 13، شماره 1.
- فردپور، سارا (1401). تقابل و تعامل اصالت معنایی و مصالح مدرن ساختمانی در آثار معماری امروز ایران، فصلنامه علمی پژوهشی نقش¬جهان، دوره 12، شماره 3.
- فلکیان، نرجس و صفری، حسین و کاظمی، علی (1400). ریخت¬شناسی معماری معنامحور با استفاده از روش چیدمان فضا مطالعه¬ی موردی: مسجد علی اصفهان، نشریه¬ی علمی باغ¬نظر، دوره 18، شماره 96.
- قربانیان، مهشید و بهزادفر، مصطفی و شریعت¬پور، فرشاد (1399). تکنیک¬های تحلیل نمای شهری با رویکرد توسعه تحلیل موضوع محور سیمای شهر بر اساس عوامل مؤثر بر جداره شهری از نگاه طراحی شهری، فصلنامه معماری و شهرسازی، دوره 12، شماره 27.
- کوچکیان، سارا و خلعتبری، رامتین (1396). انتخاب مصالح جداره بیرونی ساختمان مسکونی در اقلیم گرم و خشک ایران با استفاده از روش تحلیل سلسله¬مراتبی فازی (FAHP)، دوفصلنامه علمی پژوهشی مرمت و معماری ایران، دوره 8، شماره 15.
- نظری، احد و ترابی، محمدرضا (1401)، شناسایی عوامل موثر بر کیفیت طراحی نمای ساختمان¬ها و اولویت¬بندی آنها؛ با رویکرد فازی، نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران، دوره 13، شماره 2.
- یاران، علی و بهرو، حسین (1395). بررسی تاثیر فضای سبز بر میزان رضایتمندی ساکنان مجتمع¬های بلندمرتبه مسکونی، نمونه موردی: چند مجتمع مسکونی در شهر تهران، فصلنامه آرمانشهر، دوره 9، شماره 17.
-ArchDaily. (n.d.). Exploring Façade Cladding Systems in Modern Architecture. Retrieved from https://www.archdaily.com
-Architonic. (2015). Architecture Iran – innovative facades from https://www.architonic.com
-MDPI. (2023). The Evolution of the Architectural Façade since 1950: A Contemporary Categorization. Retrieved from https://www.mdpi.com
-Rethinking The Future. (n.d.). Why Facade design matters in 21st century. https://www.re-thinkingthefuture.com
-ThoughtCo. (n.d.). Architectural Styles, American Homes from 1600 to Today. Retrieved from https://www.thoughtco.com
-World Architecture. (n.d.). Limitations and Creativity in Designing Building Facades in Iran
- تحلیل داده¬های آماری مرکز تحقیقات راه مسکن شهرسازی https://www.bhrc.ac.ir/.
- سایت شرکت مهرازان نیل سازه، www.nilsazeh.com
- ساختمان آنلاین. سبک¬شناسی معماری معاصر ایران. دریافت شده از https://www.sakhtemanonline.com

نص كامل:



طراحی و برنامه ریزی در معماری و شهرسازی سال دوم، شمارة اول، زمستان 1399، صص 84-99

ISSN: 3060-6608

 

 

 

 

 

تاریخ دریافت مقاله :        23/04/1403

 

تاریخ پذیرش مقاله :        20/07/1403

 

علیرضا ناصری¹

لیلا زارع² (نویسنده مسئول)

 

چکیده

 

 

نما در ساختمان یکی از مهم­ترین اجزا بنا است و فراوانی ساختمان‌های مسکونی نسبت به سایر کاربری‌ها چهره­ی اصلی شهر را می‌سازند. استفاده روزمره مردم از ساختمان‌های مسکونی باعث می‌شود نما در این نوع بنا‌‌‌‌‌‌‌‌ها حائز اهمیت باشد؛ زیرا یک رابطه­ی دو طرفه بین انسان و نما در ساختمان مسکونی ایجاد می‌شود و هر دو بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند. عمر نمای یک ساختمان به عواملی همچون مصالح، روش اجرا و شرایط نگهداری بستگی دارد. یکی از دغدغه‌های اهالی ساختمان‌های مسکونی عمر و دوام نمای آن است که سالانه هزینه­های بالایی برای نگهداری آن صرف می­شود. در سال­های اخیر، مصالح جدیدی در نما به کار رفته­است که در اجرا و مصالح با مصالح سنتی تمایز دارند. هدف پژوهش حاضر این است که مصالح سنتی نما و مصالح نوین از جهات مختلف با یکدیگر مقایسه شوند. روش پژوهش حاضر مقایسه‌‌ای-تطبیقی است که ابتدا پرسشنامه­ای روایی با جامعه آماری 100 نفر تعبیه شد؛ تا نظرات افراد در خصوص نمای ساختمان­ها و انواع مصالح سنجیده شود؛ که دریافت شد اکثر افراد علاقه به شناخت بیشتری درباره­ی مصالح و روش اجرای نوین دارند تا دانش آنها نسبت به نما‌های جدید ارتقا یابد و بتوانند از این نوع مصالح استفاده کنند. در گام بعدی ساختمان‌های مسکونی در قسمت غربی منطقه شمیرانات شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت تا مشخص شود که ساختمان‌های در حال ساخت از چه نوع مصالحی برای نمای ساختمان استفاده می‌کنند. نتیجه­ بدین شرح است که از 97عدد ساختمان در حال ساخت، در نمای 62 عدد از آنها مصالح نوین بکار رفته­است. در مرحله­ی بعدی پژوهش، مصالح نمای ساختمان­های مسکونی شناسایی شد و دو مصالح سنتی سنگ تراوتن و آجر نما با مصالح نوین فایبرسمنت برد]1[، کرتین‌وال]2[ و سرامیک نما باهم مقایسه شد؛ که نتیجه حاکی از آن است که تکنیک اجرا خشک، مصرف آب کمتری نسبت به روش ملاتی دارد.

 

کلمات کلیدی: ریخت شناسی، ساختمان‌های مسکونی، مصالح نوین نما، نماهای خش

 

 

 

 

---

[1]  : پژوهشگر دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. 

[2]  :استادیار مرکز تحقیقات اقتصاد خلاق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران. (پست الکترونیک: [e-mail])

 

1-مقدمه

تزئینات جداره‌ی بیرونی ساختمان‌ها، از دیرباز برای مردم اهمیت بسیاری داشته­است و به‌ عنوان عنصری حیاتی در هویت­بخشی به شهرها و ساختمان‌ها شناخته می­شود. این اهمیت نه تنها در گذشته بلکه در شهرهای معاصر نیز به‌ خوبی مشاهده می‌شود. شهر تهران، با تاریخچه‌ای غنی از جنبه­ی معماری، نمونه‌ای بارز از این قاعده است. در گذشته ساختمان‌های مسکونی تهران با استفاده از مصالح متنوعی مانند آجر، سنگ و چوب ساخته می‌شدند، که هرکدام ویژگی‌ها و زیبایی‌های خاص خود را داشتند؛ با این حال، با پیشرفت تکنولوژی و ظهور مصالح نوین، نماهای ساختمان‌ها نیز دچار تحول شده و روش‌های نصب و اجرای آنها  نیز تغییر یافته­است.

پژوهش حاضر به بررسی نماهای خشک در ساختمان‌های مسکونی که در حال ساخت می­باشند و در منطقه غربی شمیرانات تهران واقع شده­اند، می‌پردازد. نماهای خشک به دلیل ویژگی‌های فنی و زیبایی‌شناسی خاص خود، به عنوان یکی از نوآوری‌های مهم در طراحی و ساخت نماهای ساختمان شناخته شده‌اند. پژوهش حاضر تلاش دارد تا با مقایسه بین مصالح سنتی نما و مصالح نوین، به درک بهتری از هر یک دست‌یابد. از جمله این مقایسه‌ها می‌توان به ارزیابی کارایی، دوام و مصرف آب این مصالح اشاره کرد.

با توجه به اهمیت موضوع و تغییرات روزافزون در صنعت ساختمان، پژوهش حاضر می‌تواند به عنوان راهنمایی برای معماران، مهندسان و سازندگان در انتخاب مصالح و روش‌های مناسب برای اجرای نماهای مسکونی مورد استفاده قرار گیرد. از این‌رو، مطالعه موردی ساختمان‌های مسکونی در منطقه غربی شمیرانات تهران می‌تواند تصویری جامع و دقیق از وضعیت کنونی و تحولات احتمالی در آینده ارائه دهد.

بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر استفاده از مصالح نوین در نماهای خشک بر زیبایی و کارایی ساختمان‌های مسکونی است که با تحلیل نمونه‌های موردی، راهکارهایی برای بهبود طراحی و ساخت نماها ارائه می­شود. به ‌این ‌ترتیب، مقاله­ی حاضر می‌تواند گامی مهم در جهت ارتقاء کیفیت معماری و افزایش بهره‌وری در صنعت ساختمان‌سازی باشد.

 

2-پرسش­ها و فرضیه پژوهش

برای دستیابی به هدف اصلی پژوهش لازم است به سوالات 1-ریخت شناسی در نماهای خشک ساختمان­های مسکونی در مقایسه با نماهای سنتی چه تاثیری بر انتخاب نما در بنای ساختمان دارد؟، 2- چگونه خوانش ریخت شناسی باعث شناسایی مولفه­های نماهای خشک و نماهای سنتی می­شود؟؛ پاسخ داده شود.

همچنین فرضیه­ی اصلی پژوهش حاضر این است که خوانش ریخت­شناسی نماهای مسکونی باعث شناخت بیشتر نیازهای مردم و تفکرات سازندگان در نمای ساختمان­ها می­شود و همچنین استفاده از تکنولوی جدید در ساختمان مخصوصاً در نما باعث بازخورد بهتر در ساختمان­های مسکونی می­شود.

 

3-پیشینه تحقیق

در سال‌های اخیر پژوهش‌های متعددی درباره­ی مصالح نوین نما انجام شده­است؛ که محققان بسیاری در زمینه­های شناسایی این مصالح، واکاوی در نماهای مسکونی و تاثیرات آن تحقیقاتی انجام داده­اند. اکثر پژوهش­های انجام­شده درباره­ی مطالعه­ی آسیب­شناسی نماها،اصالت مصالح مدرن، نقش مصالح نوین در پویایی نما و ضرورت بازخوانی هویت در نماها انجام شده­است؛ اما پژوهشی درباره­ی خوانش ریخت­شناسی نماهای خشک در ساختمان­های مسکونی انجام نشده­است. تعدادی از مهم­ترین پژوهش­های انجام­شده در این باره درجدول شماره 1 گردآوری شده­است.

 

جدول 1: پیشینه پژوهش

ردیف	عنوان	نویسنده	سال	بررسی ملاحظات انجام­شده	روش تحقیق
1	ارزیابی تطبيقي اثربخشي ضوابط طراحي و اجراي نما بر نماسازي ساختمان های مسكوني درشهر تهران  و آسيب شناسی آن (نمونه موردمطالعه: نمای ابنيه مسكوني محله ولنجک منطقه یک شهرداری تهران)	محمدطه سیف­الهی ده­میری، آژنگ بقایی و رضا افهمی	1402	در این پژوهش می­توان دریافت که ارائه صرف قوانین در طراحی نمی­تواند به تنهایی اثر بخش باشد؛ بلکه در کنار ابلاغ قوانین نیازسنجی جامعه اقدامات فرهنگی آموزش مدیران اجرایی آموزش همگانی و آگاهی رسانی نیاز است.	تطبیقي-تحلیلی
2	شناسایی مؤلفه­های معنای نماهای آپارتمان­های مسکونی ازدیدگاه شهروندان؛ مطالعه موردی: آپارتمان­های شهر اردبیل	معصومه عالم­راثی، قاسم مطلبی، منوچهر فروتن و سارا جلالیان	1401	در این پژوهش می­توان دریافت که نمای آپارتمان­ها در افزایش کیفیت­بصری شهر موثر است، شناسایی و استفاده از تئوری­های زمینه­ایی شهر باعث افزایش حس­تعلق در شهروندان می­شود و معماران برای دریافت­های ذهنی مردم نمی­بایست به دریافت­های ذهنی خودشان اکتفا کنند.	گرانـد تئـوری
3	تقابل و تعامل اصالت معنایی و مصالح مدرن ساختمانی در آثار معماری امروز ایران	سارا فردپور	1401	در این پژوهش می­توان دریافت که استفاده از تکنولوزی­های روز صنعت ساختمان با الگوگرفتن از تعلقات گذشته باعث هویت­بخشی در بنای جدید می­شود.	آمیخته
4	شناسایی عوامل موثر بر کیفیت طراحی نمای ساختمان­ها واولویت بندی آنها؛ با رویکرد فازی	احد نظری و محمدضا ترابی	1401	مهم­ترین نتیجه­گیری در این پژوهش این است که نمی­توان با یک روش خاص تمامی نماها را داوری کرد.	توصیفی
5	تکنیک­های تحلیل نمای شهری با رویکرد توسعه تحلیل موضوع محور سیمای شهر بر اساس عوامل مؤثر بر جداره شهری از نگاه طراحی شهری	مهشید قربانیان، مصطفی بهزادفر و فرشاد شریعت­پور	1399	هدف از این پژوهش، تبیین اهمیت مطالعات تحلیلی نما در طراحی­شهری و شناسایی عوامل موثر بر طراحی آنها و معرفی تکنیک­های تحلیل و مدل­سازی نما است؛ که نشان می­دهد روش چیدمان معکوس مناسب­ترین روش برای تحلیل نما می­باشد.	تحلیلی-کاربردی
6	انتخاب مصالح جداره بیرونی ساختمان مسکونی در اقلیم گرم و خشک ایران با استفاده از روش تحلیل سلسله­مراتبی فازی	سارا آکوچکیان و رامتین خلعتبری	1397	نتیجه­ی این پژوهش این است که نمی­توان یک الگوی خاص برای انتخاب مصالح نما در تمامی مناطق اقلیم گرم و خشک داشت؛ زیرا منطقه به منطقه نیازهای خاص خود را دارا می­باشد و متفاوت است.	تحلیل سلسله­مراتبی با رویکرد فازی
7	مطالعه ی تطبیقی جداره­های خارجی (نما) در ساختمان­های مسكونی تهران با روش تحلیل سلسله مراتبی	محمدحسین شیرازیان، سیدباقر حسینی و سعید نوروزیان ملکی	1393	در این پژوهش بر طبق بررسی­ها می­توان دریافت که برای شهر زلزله­خیز تهران مناسب­ترین شیوه سیستم ساندویچ پنل با بتن پاششی بر روی نما و بعد از آن سیستم تخته سیمانی به عنوان پیشنهاد دوم برای استفاده، توصیه می­شود.	دلفی
8	ضررورت بازبینی یک مفهوم بازخوانی هویت در کاربرد مصالح ساختمانی در نماهای شهری تهران	منصور ابافت یگانه	1387	این پژوهش با ارائه­ی یک سند جامع چشم­اندازی برای نماهای شهری تعیین کرده­ تا مانع استفاده نامناسب از هر نوع مصالح وارداتی که همگونی با اقلیم و فرهنگ ما ندارد، شود.	توصیفی-تحلیلی

4-روش تحقیق

روش تحقیق در این پژوهش از نوع آمیخته، ترکیبی از کمی و کیفی می­باشد. در قسمت بررسی متون گذشته و شناخت مولفه­های تاثیرگذار بر ریخت­شناسی نما از روش کیفی و سپس در تحلیل و ارزش­گذاری هر یک از مولفه­ها از رویکرد کمی استفاده شده­است. همچنين با توجه به چارچوب نظری پژوهش كه ریخت­شناسی نماهای خشک در ساختمان­های مسکونی است، مرور مبانی پايه امری ضروری برای شناخت ماهيت اين نوع فضاهاست؛ در نتيجه با توجه به سنت كيفی تحقيق، پارادایم تفسيری و روش نمونه موردی استفاده شده است. ابزار اين روش، مرور اسناد، تصاوير، پرسشنامه و مشاهده مستقیم است كه نمونه­های مدنظر پژوهش ساختمان‌های مسکونی در قسمت غربی منطقه شمیرانات شهر تهران می­باشد. در نتیجه روش تحقیق، از نوع توصیفی- تحلیلی و اکتشافی است؛ که ابتدا با نظرسنجی­ای روایی با جامعه­ی آماری 100 نفر، نظرهای مردم در مورد مصالح سنتی و نوین پرسیده شده­است تا دیدگاه آنها نسبت به این نوع نما سنجیده شود و در گام بعدی مصالح نوین و سنتی باهم مقایسه شدند. ویژگی­های جمعیتی افراد شرکت­کننده در نظرسنجی نیز در جدول 2، گردآوری شده­است.

جدول 2: ویژگی­های جمعیتی افراد شرکت­کننده در نظرسنجی

تعداد جامعه آماری	جنسیت		میزان تحصیلات
100	آقا	خانم	سیکل	دیپلم	فوق دیپلم	کارشناسی	کارشناسی ارشد	دکتری
	61	39	5	44	15	15	18	3

 

که بر طبق این نظرسنجی تعداد زیادی از افراد جامعه، آگاهی­ای کلی از این نوع مصالح داشتند؛ که بر طبق آمارگیری صورت­گرفته 41 نفر آگاهی متوسط و 38 نفر آگاهی زیاد و فقط 3 نفر از مصالح نوین نما بی­اطلاع بودند. نتایج این پرسشنامه در جدول 3، گردآوری شده­است. در گام بعدی ساختمان‌های مسکونی در قسمت غربی منطقه شمیرانات شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت تا مشخص شود که ساختمان‌های در حال ساخت از چه نوع مصالحی برای نمای ساختمان استفاده می‌کنند و در مرحله­ی بعدی پژوهش، مصالح نمای ساختمان­های مسکونی شناسایی شد و دو مصالح سنتی سنگ تراوتن و آجر نما با مصالح نوین فایبرسمنت برد، کرتین‌وال و سرامیک نما باهم مقایسه شد. در نهایت چارت مبانی­نظری پژوهش در شکل 1، جمع­آوری شده­است.

 

شکل 1: چارت مبانی­نظری

 

جدول 3: میزان آگاهی افراد از مصالح نوین نما

میزان آگاهی افراد از مصالح نوین نما	زیاد	متوسط	کم	بدون اطلاع
	38	41	18	3

 

 

 

5-چارچوب نظری پژوهش

چارچوب نظری پژوهش حاضر دارای سه بخش اصلی می­باشد؛ 1-ساختمان مسکونی، که در این بخش به تعریف ساختمان­های مسکونی و پیشینه­ی نمای ساختمان­های مسکونی پرداخته می­شود؛ 2-نمای خشک، که در این بخش به تعریف نمای ساختمان، نمای مدرن و زیبایی­شناسی، مفاهیم اساسی در نماسازی مدرن و نماهای خشک پرداخته می­­شود و 3-ریخت­شناسی، که در این بخش به تعریف ریخت­شناسی و ریخت­شناسی در نما پرداخته می­شود.

5-1-ساختمان مسکونی

5-1-1-تعریف ساختمان مسکونی

سکونت از گذشته تا به امروز مسئله­ی مهمی برای انسان‌ها بوده­است و به دلیل نیاز‌های متفاوت ساختمان‌های مسکونی دارای تنوع بسیاری در مصالح، فرم و روش اجرا‌ است. در گذشته برای ساخت ساختمان­ها از مصالحی همچون آجر، سنگ و چوب استفاده می‌شد ولی امروز با استفاده از مصالح نوین و روش اجرای متفاوت چهره­ی خاصی به نوع ساختمان‌ها داده شده­است. یکی از دغدغه‌های مهم در ساختمان‌های مسکونی عمر مصالح بکاررفته در نما و تعمیر و نگهداری آن است. جداره­ی بیرونی ساختمان علاوه بر زیبایی می­بایست مقاوم در برابر عوامل جوی و تاثیرات محیطی نیز باشد.

5-1-2-پیشینه­ی نمای ساختمان­های مسکونی

توجه به نمای ساختمان‌های مسکونی توسط طراحان و معماران به مرور زمان و با توجه به تحولات مختلف، به خصوص در قرن بیستم، افزایش یافته­است. در ابتدای قرن بیستم، معماری ساختمان­های مسکونی آمریکا از سبک‌های پیچیده ویکتوریایی به سمت طراحی‌های ساده‌تر و اقتصادی‌تر تغییر یافت که با رشد طبقه­ی متوسط همخوانی داشت. در این دوران، سبک‌ها متفاوتی رایج شد‌ند که در شکل 2 تصویر که اغلب نما‌هایی با ویژگی‌های متمایز داشتند؛ تا هویت و جذابیت بصری خاصی را بوجود اورند(ThoughtCo, n.d).

 

شکل 2: سیرتحول نمای ساختمان­های مسکونی

پس از جنگ جهانی دوم، تقاضا برای مسکن ارزان‌قیمت باعث محبوبیت سبک‌هایی که اغلب با نمای‌های ساده اما کاربردی شناخته می‌شدند رایج شد که در شکل 2 تصویر هریک از سبک­های مطرح­شده نمایش داده شده­است.(ThoughtCo, n.d)  می‌توان نتیجه گرفت که این قبیل سبک‌ها آغازگر روش‌های نوین اجرا و نما‌های خشک امروزی بودند.

از اواخر قرن بیستم به بعد، نماهای ساختمان نقش مهمی در بهره‌وری انرژی، پایداری و نوآوری زیبایی‌شناختی ایفا کردند. طراحی نمای مدرن اغلب از مواد و فناوری‌های پیشرفته برای کاهش مصرف انرژی، افزایش دوام و ایجاد هویت‌های بصری منحصر به فرد برای ساختمان‌ها استفاده می‌کند(ArchDaily, n.d.; MDPI, 2023) .

به طور کلی، تکامل نمای ساختمان‌های مسکونی نشان‌دهنده­ی روندهای گسترده‌تر در طراحی معماری، پیشرفت‌های فناوری و ارزش‌های فرهنگی است که نمای ساختمان‌ها را به جنبه‌ای حیاتی از معماری تبدیل کرده­است (Rethinking The Future, n.d).

نمای ساختمان‌های مسکونی در ایران در اوایل قرن بیستم و با تأسیس دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۹ آغاز شد. در این دوران، معماران ایرانی که تحصیل‌کرده­ی اروپا بودند، نقش مهمی در ترویج اصول و مفاهیم معماری مدرن داشتند. این تغییرات همراه با شروع ساخت­وساز شهرک‌ها و انبوه‌سازی مسکونی در بین سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳5۰ خورشیدی، باعث گسترش استفاده از مصالح جدید مانند آجر، تیرآهن و بتن شدند. در این دوره، نمای ساختمان‌ها به عنوان عنصری حیاتی در طراحی معماری مطرح شد و استفاده از مصالح مدرن و ترکیب آن‌ها با عناصر معماری ایرانی متداول گردید.

جداره­ی بیرونی ساختمان‌ها گویی سیمای شهر و ساختمان­ها را می‌سازند و این نما‌ها باعث تشکیل چهره­ی شهر‌ها و جهت‌گیری هویت­شهری می‌شود. ریخت‌شناسی نماهای خشک در معماری ساختمان‌های مسکونی به عنوان یک رویکرد تحلیلی و تطبیقی، به بررسی اجزای بیرونی ساختمان‌ها از منظر مصالح و روش‌های اجرایی می‌پردازد. 

در این پژوهش، ریخت‌شناسی به عنوان ابزاری برای مقایسه و ارزیابی عملکرد نماهای خشک در مقابل نماهای سنتی بکار گرفته شده­است. معیارهایی مانند مقاومت فشاری، مقاومت خمشی، جذب آب، رطوبت و مقاومت در برابر حریق برای ارزیابی این مصالح استفاده شده‌اند.

5-2-نمای خشک

5-2-1-نمای ساختمان

منابع گوناگون تعاریف متفاوتی را درباره مفهوم نما عنوان کرده‌اند، در فرهنگ فارسی معین به مفهوم عام نما اشاره شده است؛ در این فرهنگ، نما به معنای صورت ظاهر و منظره خارجی بنا و عمارت معنی شده­است (قربانیان و همکاران، 1399، 101). همچنین برآیندی از خصوصیات اجتماعی، اقتصادی و تاریخی بستر خاستگاه آن اســت. نما حلقه­ی ارتباطی کالبد عمومی شهر با ساختمان‌های آن می‌باشد که اهمیت آن را دو چندان می‌کند. از آنجا که نما فصل مشترک معماري و شهرسازي است (یاران و بهرو، 1395، 156)، ماهیت ساختار بدنه شهری از طریق نمای ساختمان‌های مجاور هم­پیش و هم­بیش از مولفه­های دیگر درک می­شود (پندار و رستگار ژاله، 1400، 25) نما‌‌ها برای ساختمان مسکونی بسیار حاِئز اهمیت است و جداره بیرونی این بناها به دلیل فراوانی در شهر بخش اصلی چهره شهر را نمایش می‌دهد. مصالح تشکیل­دهنده آن در طول زمان تغییرات زیادی داشته و از اجزای مختلف تشکیل شده و همچنین روش‌های خاصی در چند سال اخیر برای اجرا نما استفاده می‌گردد که برخلاف مصالح گذشته بدون نیاز به ملات است.

5-2-2-نما مدرن و زیبا‌شناسی 

مفهوم نما‌سازی مدرن و زیباشناسی نماهای مدرن به ترکیبی از علم، هنر و فناوری اشاره دارد که به ایجاد فضاهای زیبا و کاربردی می‌انجامد. طراحی نمای مدرن به دلیل پیشرفت‌های فناوری و تغییرات در نیازها و ترجیحات اجتماعی، به شیوه‌های متنوع و نوآورانه‌ای انجام می‌شود. نماسازی مدرن شامل استفاده از اصول و تکنیک‌هایی است که نماهای ساختمان‌ها را از نظر زیبایی‌شناختی و عملکردی بهبود می‌بخشد. نماهای مدرن تأکید بر سادگی، عملکرد و استفاده از فناوری‌های پیشرفته دارند. (فردپور، 1401، 9)

نماسازی مدرن دارای مفاهیمی اساسی مانند سادگی، استفاده از نوآوری، ترکیب فرم و عملکرد و تعامل با محیط اطراف می­باشد؛ که در شکل 3، به طور کامل توضیح داده شده­است.

 

شکل 3: مفاهیم اساسی در نماسازی مدرن

5-2-3-نماهای خشک 

یکی از مهم‌ترین مسائل در صنعت نمای خشک، کاهش وزن سازه‌ها و افزایش سرعت اجرا است. این عوامل منجر به تغییرات عمده‌ای در طراحی و اجرای نماهای ساختمان شده‌اند. مصالح جدید با استفاده از روش‌های خشک و با سازه‌های مجزا برای جداره بیرونی بنا، به کار گرفته می‌شوند.

تکنولوژی در زمینه ساختمان‌سازی با سرعت زیادی رو به پیشرفت است. همین دلیل باعث شد تغییراتی در نما ساختمان‌‌ها ایجاد گردد. مصالح جدیدی مانند فایبرسمنت­برد، کرتین­وال، سرامیک خشک و مصالح سنتی مانند سنگ تراورتن و آجرنسوز نما که با روش خشک یا ملاتی و با سازه‌ای مجزا جداره بیرونی بنا را می‌سازد؛ در جدول 4 به مزایا و معایب هرکدام پرداخته شده­است.

جدول 4: معرفی مصالح نوین و سنتی نمای ساختمانی

شماره ردیف	نوع مصالح	تصویر	روش اجرا	مزایا	معایب
1	فایبر سمنت برد		خشک	1- مقاومت در برابر آب و رطوبت، 2- سرعت بالا در اجرا، 3- وزن کم و دانسیته مناسب، 4- فابلیت ترمیم و رنگ­پذیری بالا، 5- مقاومت در برابر حریق، 6- نگهداری آسان	1-شکننده بودن صفحات در هنگام نصب 2- محدودیت در ابعداد 3-ضربه­پذیری ضعیف
2	سرامیک خشک		خشک	1-مقاومت مکانیکی بالا، 2-سبک بودن قطعات سرامیک و سهولت در حمل و نقل، 3- نصب آسان و سرعت بالا در اجرا، 4- کاهش مصرف آب و عدم استفاده از ملات، 5- تنوع در طرح و رنگ	1-محدودیت در ابعاد 2-شکندگی  3-نیاز به نیروی متخصص نصب
شماره ردیف	نوع مصالح	تصویر	روش اجرا	مزایا	معایب
3	کرتین وال		خشک	1- مقاوم در برابر آب، رطوبت و اشعه UV، 2- کاهش وزن و نیروهای القایی به سازه اصلی ساختمان، 3-دقت بالا در نصب، 4-تنوع در طراحی، 5-عایق صوتی مناسب	1-شکنندگی  2-ابعاد محدود 3-جابجایی مشکل  4-وزن بالا 5-ضعف در برابر ضربه­ی شدید
4	سنگ تراورتن		ملاتی	1-سهولت در نصب  2-تنوع در طرح 3-مقاوم در برابر آتش 4-مقاوم در برابر نفوذ آب 5-زیبایی طبیعی	1-محدودیت در اجرا 2-مصرف آب زیاد 3-وزن بالا
5	آجر نسوز نما		ملاتی	1-سهولت در نصب  2-تنوع در طرح 3-مقاوم در برابر آتش 4- حمل راحت	1-مصرف آب زیاد در هنگام اجرا 2-ضعف در برابر نفوذ رطوبت 3- وزن زیاد

 

5-3-ریخت­شناسی

واژه­ی ریخت­شناسی از دیدگاه پژوهشگران غربی و ایرانی تعابیر متفاوتی دارد که در شکل 4، جمع­آوری شده­است.

 

شکل 4: نظر نظریه­پردازان غربی و ایرانی درباره­ی ریخت­شناسی

 همان‌طور که در شکل بالا تفسیر شد؛ هر پژوهشگر دیدگاه خاص خود را در مورد ریخت‌شناسی دارد‌ ولی پژوهش حاضر به بررسی جداره بیرونی ساختمان‌های مسکونی از لحاظ مصالح تشکیل­دهنده­ی آنها پرداخته شده­است که مصالح نوین با مصالح سنتی نما مورد مقایسه قرار می‌گیرند. به طور کلی این خوانش برای تحلیل نمای ساختمان‌های مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

6-بحث و یافته­ها

بر طبق نظرسنجی صورت­گرفته می­توان دریافت که مصالح نما نقش مهم و حیاتی­ای در انتخاب و خرید ساختمان برای اقشار مختلف جامعه با سطح سوادی مختلف دارد؛ نتیجه­ی پرسشنامه درباره­ی مصالح دلخواه افراد در شکل 5، جمع­آوری شده­است؛ که بر طبق پرسشنامه 57 نفر ترجیح می­دهند که از مصالح نوین در نمای ساختمان­های مسکونی استفاده کنند. همچنین اولویت نمای ساختمان از نظر شرکت­کنندگان به این صورت است که سبکی و زیبایی برای آنها از هر امر دیگری مهم­تر می­باشد؛ که نتایجه­ی این قسمت از پرسشنامه نیز در شکل 6، جمع­آوری شده­است.

          

   شکل 5: نما دلخواه ساختمان مسکونی از نظر شرکت­کنندگان                      شکل 6: اولویت مهم­ترین عامل برای نمای ساختمان

 

اهمیت نما در خرید و اجاره­ی ساختمان­های مسکونی نیز امر مهم و حائز اهمیتی می­باشد. در این بخش اهمیت این امر از نظر شرکت­کنندگان در پرسشنامه در شکل 7 و 8 بررسی می­شود. که طبق نتایج بدست آمده تا 50%  نما ساختمان در خرید یا اجاره واحد مسکونی بر جامعه آماری نظرسنجی مذکور تاثیر دارد.

     

         شکل 7: میزان اهمیت نما در خرید واحد مسکونی                                شکل 8: میزان اهمیت نما در اجاره واحد مسکونی

 

همچنین از جامعه آماری در مورد اینکه کدام نوع نما نیاز به مراقبت کمتری دارد، سوالاتی پرسیده شد؛ که نتایج در شکل 9، ارائه شده­است. بر طبق نتایج بدست آمده از افراد شرکت­کننده، مصالح سنتی رسیدگی کمتری نسبت به سایر نماها دارند.

نتیجه­ی نهایی نظرسنجی این است که افراد علاقه به مصالح نوین دارند ولی نیاز به آموزش و آگاهی بیشتری دارند تا بتوانند از آن در ساختمان‌های مسکونی استفاده کنند؛ زیرا نماهای نوین هم سبک هستند، هم زیبایی دارند و در طراحی نیز دارای محدودیت نسبت به مصالح سنتی نیستند؛ که این امر می­تواند فرصتی برای تغییر چهره­ی ساختمان‌های مسکونی باشد ولی افراد اعتقاد دارند نما‌های سنتی نیاز به مراقبت کمتری نسبت به مصالح نوین دارند.

شهر تهران به عنوان پایتخت ایران و یک کلانشهر دارای مناطق مختلفی است. شمیرانات منطقه­ی خوش آب وهوایی در تهران است که دارای مناطق مختلفی است. در پژوهش حاضر، منطقه­ی شمیرانات شهر تهران به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده و قسمت غربی مورد بررسی قرار گرقته­است، که شامل منطقه تجریش، زعفرانیه، باغ فردوس، محمودیه و فرشته است. این منطقه از مناطق تاثیرگذار تهران است و بافت مسکونی متنوعی دارد که شامل آپارتمان­ها، برج‌های بلندمرتبه و منازل ویلایی می‌باشد.

طبق بررسی­های انجام­شده در منقطه­ی غربی شمیرانات (زعفرانیه، محمودیه، فرشته، ولنجک، فرمانیه و جماران) 97 ساختمان  با کاربری مسکونی در زمان نگارش پژوهش حاضر، در حال ساخت است که طبق شکل 9  تقسیم می­شود.

 

شکل 9: فراوانی نوع نما‌های ساختمان‌های در حال ساخت  در منطقه­ی غربی شمیرانات تهران

 

همچنین فراوانی نوع مصالح مصرفی در ساختمان­های در حال ساخت را می­توان به صورت زیر در جدول 5، تقسیم­بندی کرد. از جدول زیر می­توان نتیجه گرفت که در منطقه مورد نظر گرایش به اجرای نما با با مصالح جدید و روش خشک نسبت به مصالح سنتی بیشتر است و این نتیجه نشان می­دهد که میل به این نوع نماها و در حال افزایش است.

 

جدول 5: فراوانی نوع مصالح مصرفی در ساختمان‌های در حال ساخت

شماره ردیف	نوع ساختمان	تعداد	روش اجرا	تصویر
1	نمای سنتی با یک نوع مصالح	15	ملاتی
2	نمای سنتی با مصالح ترکیبی	20	ملاتی
3	نمای نوین با یک نوع مصالح	14	خشک
4	نمای نوین با مصالح ترکیبی	48	خشک
5	مجموع	97

 

سپس مقدار فراوانی استفاده از مصالح نما بر طبق تحقیقات میدانی در شکل 10، جمع­آوری و دسته­بندی شده­است؛ که تحقیقات میدانی نمایانگر آن است که نمای کرتین­وال بیشترین فراوانی را درساختمان‌های در حال ساخت در این منطقه دارد.

 

شکل 10: فراوانی مصالح به کار رفته در ساختمان‌های در حال ساخت غرب منطقه شمیرانات شهر تهران   

 

هر کدام از مصالح نما اعم از سنگ تراورتن، آجر نسوز، فایبرسمنت­برد، سرامیک خشک و کرتین­وال مقاومت متفاوتی در برابر حریق دارند که در جدول 6، جمع­آوری و تحلیل شده­است.

 

جدول 6: مقاومت در برابر حریق هریک از مصالح نما

ردیف	نوع مصالح	روش اجرا	مقاومت در برابر حریق	توضیحات
1	سنگ تراورتن نما	ملاتی	بسیار زیاد	در دمایی که سنگ دچار ترک می شود سازه دچار از هم گسیختگی می شود
2	آجر نسوز نما	ملاتی	980  درجه سانتیگراد	در این دما حدود 1 ساعت تا 4 ساعت تحمل دارد.
3	فایبرسمنت برد	خشک	900 درجه سانتی گراد	تا چهار ساعت می تواند مقاومت کند. این مصالح دارای گرید A است و خود سوز نیست
4	سرامیک خشک	خشک	1204 درجه سانتی گراد
5	کرتین وال	خشک	1650 درجه سانتی گراد

                         

7-نتیجه­گیری

در این پژوهش سعی شد مقایسه‌ای بین مصالح نوین که با روش خشک اجرا می‌گردد با مصالح سنتی که با روش ملاتی اجرا می‌شود، انجام شود؛ که ابتدا طبق پرسشنامه‌ای که از 100 نفر انجام شد، استفاده­کنندگان از ساختمان‌های مسکونی علاقه­مند بودند تا شناخت بیشتری نسبت به روش اجرای نوین و مصالح جدید داشته­باشند. نکته­ی بعدی که مورد توجه قرار گرفت این بود که از نظر جامعه­ی آماری، سبک­بودن برای نمای کاربری مسکونی مهم بوده است که این نوع مصالح با روش خشک، نسبت به روش ملاتی سبک­تر است. طبق نتایج نظر‌سنجی، افراد اعتقاد دارند که مصالح سنتی نیاز به مراقبت کمتری نسبت به مصالح نوین دارند.

در مرحله بعدی منطقه غربی شمیرانات شهر تهران بررسی شد؛ که طبق آن 97 ساختمان با کاربری مسکونی در حال ساخت است که 62 عدد ساختمان با مصالح نوین و روش اجرا خشک در حال ساخت است و 35 عدد ساختمان با مصالح سنتی و روش ملاتی اجرا می‌گردد. طبق نتایج تحقیقات میدانی کرتین­وال بیشترین فراوانی را بین مصالح اجرا شده در نما دارد. این منطقه جزء مناطق مهم شهر تهران است، رقابت در ساخت مسکن و استفاده از تکنولوژی روز برای سازندگان این منطقه مهم است؛ به همین دلیل طبق نتایج بدست آمده در این منطقه میل به استفاده از مصالح نوین با روش خشک، بیشتر از مصالح سنتی می­باشد.

در قسمت دوم پس از بررسی 5 مصالح که به دو روش ذکر شده اجرا می­گردد، این نتیجه حاصل شد که سنگ تراورتن نما مقاومت بالایی در برابر حریق دارد و فایبرسمت‌برد مقاومت کمتری در برابر دما دارد؛ ولی این نکته قابل ذکر است که دمای 900 درجه سلسیوس دمای مناسبی طبق استاندارد ملی ساختمان برای مصالح نما است و خصوصیت دیگر این مصالح این است که باعث انتقال آتش به سایر اجرا ساختمان نمی­شود.

وزن مخصوص فایبرسمنت­برد از سایر مصالح مورد آزمایش کمتر و کرتین­وال و سنگ تراورتن از بقیه مصالح وزن مخصوص بالاتری دارد، پس نمایی که با فایبرسمنت ساخته شود از سایر نماها سبک­تر است؛ که تحلیل این امر در شکل 11، صورت گرفته­است.

 

شکل 11: مقایسه مشخصات وزن مخصوص مصالح نما

 

همچنین لازم به ذکر است که مقاومت فشاری آجر نسوز نما از سایر نمونه­ها بیشتر و سنگ تراورتن از مابقی نمونه­ها کمتر است و مقاومت خمشی فایبرسمنت‌برد از 4 مصالح موردنظر بیشتر و سیستم کرتین­وال دارای کمترین مقاومت خمشی می­باشد. مقایسه­ی مقاومت خمشی و فشاری مصالح نما در شکل 12، صورت گرفته­است.

 

شکل 12: مقایسه مقاومت خمشی و فشاری مصالح نما

 

سیستم کرتین‌وال کمترین جذب رطوبت و جذب آب را دارد و آجر نما نسوز بیشترین جذب آب و رطوبت را دارا می باشد؛ که مقایسه­ی این امر در شکل 13، صورت گرفته­است.

 

 

شکل 13: مقایسه مشخصات جذب رطوبت و آب 

 

به دلیل اینکه کشور ایران در منطقه خشک قرار دارد مدیریت بهینه مصرف اب یه راهکار مناسب برای صرفه جویی این نعمت الهی است که روش اجرا خشک مصرف آب حدود 2 لیتر دارد و همین امر می­تواند باعث کاهش مصرف آب در فرآیند ساخت بنا شود. مقایسه­ی مصرف آب در روش ملاتی و خشک نیز در جدول 7 و شکل 14 صورت گرفته­است.

 

جدول 7: مقایسه مصرف آب در روش ملاتی و خشک

شماره ردیف	نوع مصالح	مقدار مصرف آب در یک متر مکعب
1	ملات ماسه سیمان  1به 5 ( روش ملاتی)	156 لیتر
2	اتصال از طریق پیچ (روش خشک)	2 لیتر

 

 

شکل 14: مقدار مصرف آب در روش ملاتی و خشک

به طور کلی در این پژوهش تلاش شد مصالح نما از نظر ریخت­شناسی در منطقه مذکور بررسی شود و مقایسه­ای بین خصوصیات مهم مصالح و روش نوین نما با مصالح و روش سنتی آن انجام پذیرد و پیشنهاد می­گردد طبق نتایج بدست آمده انتخاب درست نوع مصالح نوین و روش اجرای خشک در نمای ساحتمان‌های مسکونی در زمینه‌‌های مختلف مناسب ساخت­وساز می­باشد.

 

8-­پی­نوشت

]1[ Faiber cement board               ]2[ Curtain wall                        ]3[ Arts & Crafts

]4[ Bungalow                                 ]5[ Spanish Mission               ]6[ Colonial Revival 

]7[ Minimal Traditional               ]6[ Ranch                                  ]7[ Cape Cod

 

 

9-ماخذ

- ابافت یگانه، منصور (1387). ضررورت بازبینی یک مفهوم بازخوانی هویت در کاربرد مصالح ساختمانی در نماهای شهری تهران، فصلنامه مدیریت­شهری، شماره 19.

- بهنوا، بابک و پورزرگر، محمدرضا (1400). نقش مصالح نوین ساختمانی بر پویایی نما  1399 -1359 در چهار دهه اخیر معماری ایران،  فصلنامه علمی پژوهشی نقش­جهان، دوره 11، شماره 3.

- پندار، هادی و سحر رستگار، ژاله (1400). تحلیل محتوا و بازنگری مصوبه طراحی، پایش و اجرای نماهای شهر تهران با تأکید بر مفاهیم رویه­ای و محتوایی طراحی شهری، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت­شهری، دوره 20، شماره 63.

- پهلوان، علیرضا و حبیب، فرح و زارع، لیلا (1398). ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﻧﻮﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ در سیمای ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪﻫﺎی ﻣﺴﻜﻮﻧﯽ اﻟﮕﻮﻫﺎ ﺗﻬﺮان از ﻣﻨﻈﺮی زﯾﺒﺎﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ، نشریه­ی علمی باغ­نظر، دوره 9، شماره 2.

- ده­میری، محمدطه و بقایی، آژنگ و افهمی، رضا (1402). ارزیابی تطبيقي اثربخشي ضوابط طراحي و اجراي نما بر نماسازي ساختمان های مسكوني در شهر تهران و آسيب­شناسی آن (نمونه مورد مطالعه: نمای ابنيه مسكوني محله ولنجک منطقه یک شهرداری تهران)، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی، شماره 70.

- رضایی، احمد و موغلی، مرضیه و عفیفی، محمدابراهیم (1402). درک عدم قطعیت­های آینده­ی وضعیت طرح­های توسعه­شهری در ایران در چارچوب برنامه­ریزی سناریو (موردمطالعه: طرح جامع شهر نورآباد)، فصلنامه آینده پژوهی شهری، دوره 3، شماره 3.

- شیرازیان، محمدحسین و حسینی، سیدباقر و نوروزیان ملکی، سعید (1393). مطالعه­ی تطبیقی جداره­های خارجی (نما) در ساختمان­های مسكونی تهران با روش تحلیل سلسله­مراتبی، فصلنامه هویت­شهر، دوره 8، شماره 18.

- طهموری، علی و منصوری، بهروز و عزیزی، شادی (1401). وجه نمادین فناوری در تولید میراث معماری معاصر، فصلنامه علمی پژوهشی نقش­جهان، دوره 12، شماره 3. 

- عالم­راثی، معصومه و مطلبی، قاسم و فروتن، منوچهر و جلالیان، سارا (1401). شناسایی مؤلفه­های معنای نماهای آپارتمان­های مسکونی از دیدگاه شهروندان؛ مطالعه موردی: آپارتمان­های شهر اردبیل، نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران، دوره 13، شماره 1.

- فردپور، سارا (1401). تقابل و تعامل اصالت معنایی و مصالح مدرن ساختمانی در آثار معماری امروز ایران، فصلنامه علمی پژوهشی نقش­جهان، دوره 12، شماره 3.

- فلکیان، نرجس و صفری، حسین و کاظمی، علی (1400). ریخت­شناسی معماری معنامحور با استفاده از روش چیدمان فضا مطالعه­ی موردی: مسجد علی اصفهان، نشریه­ی علمی باغ­نظر، دوره 18، شماره 96.  

- قربانیان، مهشید و بهزادفر، مصطفی و شریعت­پور، فرشاد (1399). تکنیک­های تحلیل نمای شهری با رویکرد توسعه تحلیل موضوع محور سیمای شهر بر اساس عوامل مؤثر بر جداره شهری از نگاه طراحی شهری، فصلنامه معماری و شهرسازی، دوره 12، شماره 27.

- کوچکیان، سارا و خلعتبری، رامتین (1396). انتخاب مصالح جداره بیرونی ساختمان مسکونی در اقلیم گرم و خشک ایران با استفاده از روش تحلیل سلسله­مراتبی فازی (FAHP)، دوفصلنامه علمی پژوهشی مرمت و معماری ایران، دوره 8، شماره 15.

- نظری، احد و ترابی، محمدرضا (1401)، شناسایی عوامل موثر بر کیفیت طراحی نمای ساختمان­ها و اولویت­بندی آنها؛ با رویکرد فازی، نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران، دوره 13، شماره 2.

- یاران، علی و بهرو، حسین (1395). بررسی تاثیر فضای سبز بر میزان رضایتمندی ساکنان مجتمع­های بلندمرتبه مسکونی، نمونه موردی: چند مجتمع مسکونی در شهر تهران، فصلنامه آرمانشهر، دوره 9، شماره 17.

-ArchDaily. (n.d.). Exploring Façade Cladding Systems in Modern Architecture. Retrieved from https://www.archdaily.com

-Architonic. (2015). Architecture Iran – innovative facades from https://www.architonic.com

-MDPI. (2023). The Evolution of the Architectural Façade since 1950: A Contemporary Categorization. Retrieved from https://www.mdpi.com

-Rethinking The Future. (n.d.). Why Facade design matters in 21st century. https://www.re-thinkingthefuture.com

-ThoughtCo. (n.d.). Architectural Styles, American Homes from 1600 to Today. Retrieved from https://www.thoughtco.com

-World Architecture. (n.d.). Limitations and Creativity in Designing Building Facades in Iran

- تحلیل داده­های آماری مرکز تحقیقات راه مسکن شهرسازی https://www.bhrc.ac.ir/.

- سایت شرکت مهرازان نیل سازه،  www.nilsazeh.com

- ساختمان آنلاین. سبک­شناسی معماری معاصر ایران. دریافت شده از https://www.sakhtemanonline.com