فرایند کشش جبرانی در گویش بروجردی در چارچوب نظریۀ بهینگی

الموضوعات :

شیوا پیریایی ¹

1 - دستیار گروه زبانشناسی، دانشنامه زبانها و گویشهای ایرانی، دایره المعارف بزرگ اسلامی

تاريخ الإرسال : 05 الخميس , محرم, 1446 تاريخ التأكيد : 25 الأربعاء , محرم, 1446 تاريخ الإصدار : 04 الأربعاء , جمادى الأولى, 1446

الکلمات المفتاحية: کشش جبرانی, نظریه مورایی, نظریه بهینگی, گویش بروجردی,

ملخص المقالة :

 

پژوهش حاضر دربارۀ "فرایند کشش جبرانی در گویش بروجردی" و روش انجام آن به­صورت توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش با به‌کارگیری دو نظریۀ "بهینگی و مورایی" فرایند کشش جبرانی^[1] واکه در گویش بروجردی مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید دو نوع کشش جبرانی در این گویش وجود دارد: نخست کشش جبرانی واکه که ناشی از حذف همخوان­های چاکنایی /h/ و/ʔ/ است و دیگری کشش جبرانی واکه ناشی از حذف واکه. این دو همخوان چاکنایی تنها همخوان‌های گویش بروجردی هستند که وزن هجایی دارند. حذف این دو همخوان یا واکه سبب می­شود مورای آنها به واکۀ کوتاه پیش از آنها منتقل گردد و از‌آنجایی­‌که واکه­های کوتاه تک‌‌مورایی هستند، پس از جذب مورای آزاد­شدۀ همخوان­های چاکنایی و واکۀ محذوف، به واکه­های دو­مورایی تبدیل گردند و فرایند کشش جبرانی بر روی آنها اعمال شود. نتیجۀ پژوهش حاضر مشخص نمود این فرایند در گویش بروجردی، علاوه­بر سه بافت واجی که "بیک مور" معرفی کرده ‌است، در بافت دیگری نیز در واژه‌های سه‌هجایی رخ می‌دهد.

---

[1] - Compensatory lengthening

المصادر:

بیجن خان، محمود (1388). واج شناسی: نظریۀ بهینگی، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
جم، بشیر (1388). فرایندهای واجی زبان فارسی و تبیین کاربردهای آن در زبان فارسی، رسالۀ دکتری زبانشناسی همگانی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
دبیر¬مقدم، محمد (1383). «نظریۀ بهینگی»، مجلۀ زبان و ادب، شمارۀ 20، صص 40-51.
دبیرمقدم،محمد (1386). زبانشناسی نظری، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
راسخ¬مهند، محمد (1383). «معرفی نظریۀ بهینگی و بررسی تکیه در فارسی»، مجلۀ زبانشناسی، سال 19، شمارۀ اول، صص 42-66.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (1385). واج¬شناسی: رویکردهای قاعده¬بنیاد، تهران: انتشارات سمت.
Anonby, Eric John(2003). Update on Luri: How many languages?, Journal of the Royal Asiatic Society (Third Series), Volume 13, Issue 02, pp. 171-197
Bickmore, Lee S. (1995). Accounting for Compensatory Lengthening in the CV and Moraic Frameworks. In Durand, pp. 48-119
Fery, Caroline, and van de Vijer, Ruben (2003). The Syllable in Optimality Theory, Cambridge University Press, p.220.
Kenstowicz,Michael(1994): Phonology in Generative Grammar, Blackwell publishers, Massachussets, p.254.
Mc Carthy, John & Prince, Alan (1986). Prosodic Morphology, Rutgers University Center for Cognitive Science.
Prince, Alan, and Smolensky, Paul (1993). Optimality Theory: Constraint Interaction in Generative Grammar, MIT Press.