تحلیل و دسته بندی بنمایه های نفرین و دعا در فرهنگ و ادب عامه تالشی شمالی

الموضوعات :

افشین خانبابازاده ¹ , مهناز نظامی عنبران ²

1 - زبان های باستانی ایران - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجه - دانشگاه تبریز
2 - زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه شهید مدنی آذربایجان،تبریز،ایران

تاريخ الإرسال : 19 الأحد , جمادى الأولى, 1445 تاريخ التأكيد : 07 الخميس , ربيع الثاني, 1446 تاريخ الإصدار : 19 الأربعاء , رمضان, 1446

الکلمات المفتاحية: کلمات کلیدی: نفرین, دعا, زبان تالشی شمالی, مضمون, ادبیات شفاهی, ,

ملخص المقالة :

نفرین‎ها و دعا‎های مردم هر سرزمینی، نمادی از آداب و روحیّات اجتماعی و درگیری زشتی‎ها و زیبایی‎های زندگی آن مردم در گذر زمان هستند. بررسی نفرین‎ها و دعا‎های موجود در هر یک از گویش‎های ایرانی اهمیت ویژه‎ای دارد، زیرا با بررسی این گونه‎ها می‎توان به فرهنگ و ساختارهای جامعه مورد پژوهش پی برد، و به درک بهتری از جامعه و روابط میان افراد آن جامعه رسید. در این پژوهش نفرین‎ها و دعا‎های عامّۀ زبان تالشی شمالی به صورت میدانی جمع آوری شدند و معلوم شد که گویشوران تالشی، اگر در شرایطی چون ظلم و ستم و کارهای دور از انتظار قرارگیرند لب به نفرین می‎گشایند، و اگر در شرایط ابراز محبت، پاسخ به اعمال نیک دیگران باشند آنگاه احساسات خود را با جملات دعایی نشان می‎دهند، بر این اساس نفرین‎ها در مضمون‎های چون: درخواست مرگ، درخواست بیماری، درخواست کاهش رزق و روزی و درخواست عاقبت بد مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. دعاها نیز در موقعیت‎های خاص خود چون: دعای موقع سفر، کار، عیادت، اموات، تسلیت و تشکر و قدرشناسی، تقسیم بندی شدند و نمونه‎های مربوط به هر کدام آورده شد، بعد آوانویسی و ترجمه‎شان نیز ذکر شد.

المصادر:

انجوی شیرازی، ابوالقاسم (1371)، گذری و نظری در فرهنگ مردم، تهران: اسپرک.
انوری، حسن (1382)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
پورداود، ابراهیم (1377)، گات‎ها، تهران: اساطیر.
پیش‎قدم، رضا و فاطمه وحیدی‎نیا (1394)، «کاربردهای دعا در فیلم‎های فارسی و انگلیسی در پرتو الگوی هایمز»، جستارهای زبانی، شمـ 7: 53-72.
ثروتیان، بهروز (1380)، فرهنگ اصطلاحات و تعریفات نفایس‎الفنون، تهران: فردوس.
دریایی، تورج (1383)، «کتیبه‎ پهلوی سلوک»، فرهنگ، شمـ 49-50: 49
دهرامی، مهدی و مجتبی فهیمی‎پور (1396)، «آفرین و نفرین در آثار ایرانی باستان و میانه»، مطالعات ایرانی، سال 16، شمـ 31: 77
دهرامی، مهدی و محمدرضا عمران‎پور (1392)، «نقد و بررسی عاطفه در اشعار نیمایوشیج»، پژوهشنامۀ ادب غنایی، سال 11، شمـ 20: 63
ذوالفقاری، حسن (1401)، زبان و ادبیات عامه ایران، تهران: سمت.
رضایتی کیشه¬خاله، محرم (1397)، همواج ویژۀ الفبا و دستور خط تالشی، رشت: فرهنگ ایلیا.
رهنمایی، محمدتقی (1380)، «تالش، تالش است»، تحقیقات تالش، سال اول، شمـ 1: 93-97.
سبزعلیپور، جهاندوست (1395)، راهنمای گویش‎شناسی، رشت: فرهنگ ایلیا.
سیاح، احمد (1364)، فرهنگ سیاح، تهران: اسلام.
صبوحی خامنه، لیلا (1389)، بررسی کنش‎های گفتاری دعا و نفرین در زبان فارسی، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، گروه زبان‎شناسی.
عسکرنژاد، منیر (1348)، «تحلیل نمادهای ماه در باورهای عامیانۀ ملل مختلف»، مجلۀ دانشکدۀ ادیبات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شمـ 41: 324-309.
کلینی، محمد بن یعقوب (1385)، اصول کافی، مترجم: صادق حسن‎زاده، تهران: انتشارات قائم آل محمد.
هدایت، صادق (1378)، فرهنگ عامیانۀ ایران، تهران: چشمه.