مروری بر گیاه دارویی گل گاوزبان ایرانی (.Echium amoenum Fisch & C.A. Mey)
الموضوعات : اکوفیزیولوژی و فیتوشیمی گیاهان دارویی و معطرنورالدین حسین پورآزاد 1 , حامد آراستگی مرنی 2 , شیما بورنگ 3
1 - استادیار، گروه علوم گیاهی و گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی مشگین‌شهر، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی مشگین‌شهر، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
3 - دانشجوی دکترای بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
الکلمات المفتاحية: آنتی‌اکسیدان, ژرم‌پلاسم, آلفالینولنیک, گامالینولنیک,
ملخص المقالة :
تیره گاو زبان (Boraginaceae) دارای حدود 2000 گونه گیاهی است که در 100 جنس قرار داده شده‌اند. گیاهان این تیره در تمام مناطق معتدله و گرم به ویژه منطقه مدیترانه و مناطق آفریقای شمالی و جنوبی، اروپا، جزایر قناری و شرق آسیا می‌رویند. کشور ایران از جمله منابع مهم ذخایر ژرم پلاسم نوعی از گیاهان این خانواده به نام گل گاو زبان ایرانی می‌باشد. این گیاه با نام علمی Echium amoenum در مناطق کوهستانی و تا ارتفاع 2500 متر از سطح دریا رویش دارد. به منظور دسترسی کامل و یک جا به اطلاعات این گیاهان، نیاز ضروری است که اطلاعات لازم در قالب مقالات مروری در اختیار زارعین و محققین قرار داده شود. گل گاو زبان ایرانی حاوی ترکیبات زیست فعالی است که دارای اثرات سلامتی بخش ضد اکسیدانی، ضدباکتریایی، ضدویروسی، ضددیابتی، ضدالتهابی، مسکنی و تنظیم کننده سیستم ایمنی می باشد. در طب سنتی از گلبرگ‌های این گیاه به عنوان مدر، مسکن، معرق و کاهنده فشار خون استفاده می‌شود، این گیاه دارای بذور غنی از اسیدهای چرب ضروری آلفا لینولنیک و گامالینولنیک بوده که از جمله اسیدهای چرب ضروری مورد نیاز در ساختار پروستاگلاندین‌های دخیل در سنتز دیواره میلین عصبی بوده و به همین جهت در تهیه مکمل‌های دارویی برای پیشگیری از بیماری‌های عصبی همچون ام اس (M.S) به‌کار می‌رود. این گیاه به جهت بومی بودن و سازگاری به اکثر اقلیم‌های کشور از جمله پتانسیل‌های بالقوه در توسعه بخش گیاهان دارویی بوده که با توسعه کشت، تأمین طیف وسیعی از مواد موثره داروهای عرضه شده در داروخانه‌های کشور امکان پذیر بوده و خودکفایی در بخش دارویی را تسهیل خواهد نمود.
Abbaszadeh, S., Rajabian, T. and Taghizadeh, M. 2012. Identification and determination of phytosterols in oily seeds in two populations of borage species (Echium spp.). Iranian Journal of Medinal and Aromatic Plants, 28(4): 741-755. (In persian)
Akbarinia, A., Karamati, T.M. and Tavatari, H. 2007. Effect of irrigation intervals on flower yield of Echium Amoenum Mey & Fisch. Pajouhesh-va-Sazandegi, 20(3): 122-128. (In persian)
Amiri, M.B., Rezvani, M.P. and Jahan, M. 2016. Study the morphological characteristics affecting yield of Echium amoenum under different organic and chemical fertilizers and plant densities. Iranian Journal of Horticultural Science, 47(1): 55-69. (In persian)
Amiri, M.B., Rezvani, M.P. and Jahan, M. 2018. Evaluation of the germination and growth characteristics of Echium amoenum Fisch. & Mey. Seedlings which obtained from mother rootstocks treated with biological and chemical fertilizers in different planting dates and methods. Iranian Journal of Seed Science and Technology, 7(1): 181-199. (In persian)
Asadi-Samani, M., Bahmani, M. and Rafieian-Kopaei, M. 2014. The chemical composition, botanical characteristic and biological activities of Borago officinalis: a review. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine, 7(1): 522-528.
Ashouri, S., Nourhosseini, N.S.A., Safarzadeh, V.M.N., Aminpanah, H. and Sharifi, P. 2013. Evaluation of the effect of planting arrangement and plant density on the yield of Iranian borage (Echium amoenum L.) in three years of harvest. Environmental Stresses in Crop Sciences, 5(3): 261-276.
Azadbakht, M., Nematzadeh, G.H., Hosseinpour Azad, N. and Shokri, E. 2012. Quantitative and Qualitative Investigation on Pyrrolyzidine Alkaloids in Roots, Leaves, Petals and Seeds of Iranian Echium Amoenum Fisch. & Mey. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 21(1): 131-137. (In persian)
Azizi, H., Gafari, S., Ghods, R., Shojaeii, A., Salmanian, M. and Ghafarzadeh, J. 2018. A review study on pharmacological activities, chemical constituents, and traditional uses of Echium amoenum. Pharmacognosy Reviews, 12(24):208-217.
Boppre, M., Colegate, S.M. and Edgar, J.A. 2005. Pyrrolizidine alkaloids of Echium vulgare honey found in pure pollen. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53(3): 594-600.
Cheraghi, J., Kimyagar, M. and Pilevarian, A.A. 2016. The Effects of Hydro alcoholic Borage Extract on Serum Lipid Profile in Mice and Comparison with Lovastatin. Scientific journal of Ilam University of medical sciences, 24(3): 1-9.
Daneshfar, E., Nourzad, S. and Zande Talejerdi, A. 2010. Measurement of phenolic compounds, extractable tannins and anthocyanins in Echium amoenum. Medicinal plant national congress, Sari, Iran. (In persian)
Dominguez, D.M., Reina, M., Santos-Guerra, A., Santana, O., Agulló, T., López-Balboa, C. and Gonzalez-Coloma, A. 2008. Pyrrolizidine alkaloids from Canarian endemic plants and their biological effects. Biochemical Systematics and Ecology, 36(3): 153-166.
Esfahani, M.N. and Ahmadi A. 2010. Field observations on the reaction of medicinal plants to root-knot nematodes in Isfahan, Iran. International Journal of Nematology, 20(1): 107-112.
Feras, Q.A.,Yahya, R.T., Eyad, S.I., Amjad, M.Q., Khaled, T., Jason, P.B., Arlene, S.,Yuka, N., David, J.K. and Nicholas, H.O. 2008. Pyrrolizidine alkaloids from Echium glomeratum (Boraginaceae). Phytochemistry, 69(12): 2341-2346.
Fernandez, P. and Cabral, J.M.S. 2007. Phytosterols: Applications and recovery methods. Bioresource Technology, 98: 2335-2350.
Gomez, M.V.M., José, R.A., Angel, B.B . and Eduardo, C.A. 2000. Study of the establishment of the endangered Echium acanthocarpum (Boraginaceae) in the Canary Islands. Biological Conservation, 94(2): 183-190.
Hosseinpour azad, N. and Nematzadeh, G.H. 2012. Introducing of tissue culture protocol in Iranian ox tongue flower (Echium amoenum Fisch & Mey.). Advances in environmental biology, 6(7): 2141- 2142.
Hosseinpour azad, N., Nematzadeh, G.H., Azadbakht, M., Kazemitabar, S.K. and Shokri, E. 2012a. The investigation of Gla diversity in diffrent organs of Iranian Echium Amoenum collected from 16 ecotypes trough Tlc. Plants and Ecosystem, 8(32): 115-124. (In persian)
Hosseinpour azad, N., Nematzadeh, G.H., Azadbakht, M., Kazemitabar, S.K., Shokri, E. 2012b. Investigation on fatty acid content diversity in two different ecotypes of Echium amoenum Fisch & Mey. Iranian Journal of Medinal and Aromatic Plants, 27(4): 587-595. (In persian)
Khorsandi Aghaeey, M., Ghasemnezhad, A., Mousavi, S.J. and Babakhanzadeh, A. 2019. Karyotype Analysis In Some Accessions Of Iranian Borage (Echium Amoenum). Journal of Plant Physiology and Breeding, 9(2): 57-66.
Mehrabani, M., Ghassemi, N., Ghannadi ,E.S.A. and Shams-Ardakani, M. 2005. Main phenolic compound of petals of Echium amoenum Fisch. and Mey. a famous medicinal plant of Iran. DARU Journal of Pharmaceutical Sciences, 13(2): 65-69.
Munns, R. 2005. Genes and salt tolerance: bringing them together. New phytologist. 167(3): 645-63.
Noorhosseini-Niyaki, S.A. and Ashoori-Latmahalleh, D. 2013. Strategies toward sustainable development of Echium amoenum in Iran. Journal of Novel Applied Sciences, 2(8): 206-210.
Patocka, J. and Navratilova, Z. 2019. Bioactivity of Echium Amoenum: A Mini Review. Biomedical Journal of Scientific & Technical Research. 20 (2): 14910-14914.
Pilerood, S. and Prakash, J. 2014. Evaluation of nutritional composition and antioxidant activity of Borage (Echium amoenum) and Valerian (Valerianofficinalis). Journal of Food Science and Technology, 51(5): 845-854. Rabiei, Z. and Setorki, M. 2018. Effect of hydroalcoholic Echium amoenum extract on scopolamine-induced learning and memory impairment in rats. Pharmaceutical Biology, 56 (1): 672-677.
Ramazani, A., Gajar Sepanlo, M., Naghdi Badi, H. 2012. Evaluation of germination potential of borage seeds (Echium amoenum Fisch. & Mey) in saline conditions. Watershed Management Research Journal, 91: 87-80. (In persian)
Safaeian, L., Haghjoo Javanmard, S., Ghanadian, M. and Seifabadi, S. 2015. Cytoprotective and antioxidant effects of Echium amoenum anthocyanin-rich extract in human endothelial cells (HUVECs). Avicenna Journal of Phytomedicine, 5(2): 157-166 Sajirani, E.B., Hadian, J., Abdossi, V. and Larijani, K. 2014. Evaluation content of flavonoids and anthocyanins in Iranian borage (Echium amoenum fisch & Mey) subjected in eshkevari accessions affected by different habitats in North of Iran. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences, 4(2): 364-8.
Sayyah, M., Boostani, H., Pakseresht, S. and Malaieri, A. 2009. Efficacy of aqueous extract of Echium amoenum in treatment of obsessive-compulsive disorder. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 33: 1513-1516.
Shafaghi, B., Naderi, N., Tahmasb, L. and Kamalinejad, M. 2010. Anxiolytic effect of Echium amoenum L. in mice. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 1(1): 37-41. (In persian)
Shahinrokhsar, p., Amanzadeh, B., Mostafavi, M. and Abbasi, N. 2017. Supplementary Irrigation Management of Echium Amoenum Fisch in Low Land of Gilan Plain. Water Management in Agriculture, 4(2): 63-70. (In persian)
Shokri, A., Kazemi Tabar, S.K., Zolala, J., Nematzadeh, G.H. and Hosseinpour azad, N. 1390. Cloning and characterization of delta sex deschurase gene (d6d) in Echium amoenum. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 19(2): 205-217. (In persian)
Silva, O.N., Lobato, A.K.S., Ávila, F.W., Costa, R.C.L., Neto, C.O., Santos, Filho, B.G. and Andrade, I.P. 2012. Silicon-induced increase in chlorophyll is modulated by the leaf water potential in two water-deficient tomato cultivars. Plant, Soil and Environment, 58(11): 481-486.
_||_