مقایسه اثربخشی درمان شناختی _رفتاری و تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه ای بر نشخوار فکری و انعطاف پذیری افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه
الموضوعات : فصلنامه مهارت های روانشناسی تربیتیفریحا دوستی 1 , سیده منور یزدی 2 , مروارید احدی 3 , سیمین حسینیان 4
1 - دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، واحد بین المللی کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران
2 - استاد گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهراء(س)، تهران، ایران
3 - روانپزشک، مرکز تحقیقات سایکوز، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران
4 - استاد گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: درمان شناختی _رفتاری, تحریک الکتریکی فراجمجمه ای, نشخوار فکری, انعطاف پذیری شناختی, اختلال استرس پس از سانحه.,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان شناختی_رفتاری و تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه‌ای بر نشخوار فکری و انعطاف پذیری شناختی در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه انجام شد. پژوهش از نوع کاربردی و یک طرح نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه، سنین 20 تا 45سال مراجعه کننده به مراکز و کلینیک‌‌های روانشناختی و روانپزشکی در جزیره کیش در سال 1403 بود. تعداد افراد نمونه در پژوهش حاضر 45 نفر بود (N=15 در هر گروه) که به شیوه هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه اختلال استرس پس از آسیب فوآ و همکاران (۱۹۹۳) و پرسشنامه سبک پاسخ دهی نشخوار نولن هوکسیما و مورو (1991) بود. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز تحلیل واریانس چند متغیره و آزمون تی زوجی بود. نتایج پژوهش نشان داد بین میزان اثر بخشی درمان شناختی-رفتاری و تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه‌ای بر نشخوار فکری و انعطاف پذیری شناختی در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه تفاوت در سطح 01/0 وجود دارد. می‌توان نتیجه گرفت درمان شناختی_رفتاری به نسبت تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه ای بر نشخوار فکری و انعطاف پذیری شناختی در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه موثرتر می‌باشد.
انصاری، بهجت.، تسبیح سازان، سیدرضا.، خادمی، علی.، رضایی، خالد. (1400). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر نگرانی، نشخوار فکری، و کنترل آسم در بیماران مبتلا به آسم. مجله پرستاری و مامایی. ۱۹ (۴) :۲۸۷-۲۹۸ URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-۱-۴۲۵۳-fa.html
بیات مختاری، لیلا، آقایوسفی، علیرضا، زارع، حسین، و نجاتی، وحید. (1396). تاثیر تحریک مستقیم الکتریکی مغز از روی جمجمه (TDCS) و آموزش آگاهی واج شناختی بر بهبود عملکرد بعد دیداری حافظه کاری کودکان نارساخوان. عصب روانشناسی، 3(2 (پیاپی 8) )، 50-67. https://dorl.net/dor/20.1001.1.24765023.1396.3.8.3.0
جاوید نمین حسین، قمری محمد. (1398). اثربخشی درمان شناختی و رفتاری گروهی بر کاهش اضطراب جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه. پرستار و پزشک در رزم. ۷(۲۳): ۳۲-۲۶. URL: http://npwjm.ajaums.ac.ir/article-۱-۷۱۳-fa.html
دوستی، پیمان.، خلعتبری، جواد.، باصری، احمد. پروین گنابادی، بهران. (1400). مقایسۀ اثربخشی مدل بومی‌شده پذیرش و تعهد درمانی متمرکز بر شفقت با مدل غیربومی این درمان بر علائم اختلال استرس پس از سانحه در زنان. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی, 22(1)، 30-42. https://doi.org/10.30486/jsrp.2019.1866742.1804
رضایی، مهدی.، احمدی زاده، محمدجواد. (1401). مقایسه اثربخشی تحریک الکتریکی جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) با حساسیت‌زدایی حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) بر اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) مزمن. طب نظامی, 23(7), 573-583. doi: 10.30491/JMM.23.7.573
روح الامینی، شکوفه، سلیمانی، مهران، و واقف، لادن. (1397). اثربخشی تحریک الکتریکی مستقیم فرا جمجمه ای مغز (tDCS) بر توجه-انتخابی و انعطاف پذیری شناختی دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص خواندن. ناتوانی های یادگیری، 8(1 (پیاپی 28) )، 23-41. doi: 10.22098/jld.2018.707
زارع، سمیه.، زارع، حسین.، علیپور, احمد.، فرزاد, ولی الله. (1400). اثربخشی توان بخشی شناختی در ارتقای کارکردهای شناختی مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه : مرور نظام مند. عصب روانشناسی, 7(2)، 93-110. https://doi.org/10.30473/clpsy.2021.57579.1590
زرانی، فریبا.، اسمعیلی صلاح‌الدین، قشنگ نیره.، آقامحمدی، سوده.، خزائی، محمود. (1399). پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی: تحول، نقد، چشم‌انداز. تحقیقات علوم رفتاری. ۱۴ (۱) :۱۲۵-۱۳۶. URL: http://rbs.mui.ac.ir/article-1-457-fa.html
سبحانی تبار، شعیب. حمیدی، فریده.، طهماسبی‌پور، نجف. (1399). اثربخشی روان درمانگری نمایشی در کاهش مشکلات عصب‌روان‌شناختی دانش‌آموزان مبتلا به استرس پس از سانحه. عصب روانشناسی, 6(1), 121-146. doi: 10.30473/clpsy.2020.49484.1482
سعیدی، مریم. فیروزآبادی، سیدمحمد. (1398). اثر تحریک الکتریکی فراجمجمه‌ای جریان مستقیم روی فعالیت‌های قشرمغز: مدل محاسباتی نورون-آستروسیت. نشریه‌ی علمی مهندسی پزشکی زیستی, 13(4), 303-314. doi: 10.22041/ijbme.2019.106436.1469
شاره، حسین.، بیانی، محمد. (1401). مقایسه اثربخشی تحریک الکتریکی فراجمجمه‌ای (TDCS) و درمان شناختی رفتاری(CBT) بر ولع مصرف، خلق وخو و وابستگی به سیگار. مجله اصول بهداشت روانی ، 12(20)، 89-101. doi: 10.22038/jfmh.2022.37864.2612
ورمقانی، حمیرا.، فتحی آشتیانی، علی.، پورشریفی، حمید. (1397). بررسی ویژگی های روانسنجی نسخه فارسی فهرست اختلال استرس پس از ضربه منطبق با ویراست پنجم نظام تشخیصی و آماری اختلالات روانی. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی, 9(3), 131-142. doi: 10.22059/japr.2018.69707
معنوی پور داود، شاه حسینی آرزو. (1394). بررسی شاخص‌های روانسنجی مقیاس نشخوار فکری -تأمل. مجله علوم اعصاب شفای خاتم. ۴ (۱) :۷-۱۶URL: http://shefayekhatam.ir/article-۱-۸۷۶-fa.html
Adler, N. E., Tomiyama, A. J., Kemeny, M., Wolkowitz, O. M., & Epel, E. (2021). Physical activity moderates effects of stressor-induced rumination on cortisol reactivity. Psychosomatic medicine, 73(7), 604–611. https://doi.org/10.1097/PSY.0b013e318229e1e0
Ansari B, Tasbihsazan S R, Khademi A L, Rezaei K. (2021). evaluation of the effectiveness of cognitive-behavioral therapy on worry, rumination, and asthma control in patients with asthma. nursing and midwifery journal; 19 (4) :287-298 URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-4253-fa.html [Text in Persian]
bayat mokhtari, L., Aghayousefi, A., Zare, H., & Nejati, V. (2017). The Considering of the Impact of Transcranial Direct Current Stimulation (tDCS) and Phonological Awareness Training on Improvement of the Visual Aspect Function of the Working Memory in Children with Dyslexia. Neuropsychology, 3(8), 51-68. https://dorl.net/dor/20.1001.1.24765023.1396.3.8.3.0 [Text in Persian]
Beasant B, Lee G, Vaughan V, et al. (2022). Health literacy and cardiovascular disease prevention: a systematic scoping review protocol. BMJ Open;12:e054977. doi:10.1136/ bmjopen-2021-054977
Bikson, M., Esmaeilpour, Z., Adair, D., Kronberg, G., Tyler, W. J., Antal, A., Datta, A., Sabel, B. A., Nitsche, M. A., Loo, C., Edwards, D., Ekhtiari, H., Knotkova, H., Woods, A. J., Hampstead, B. M., Badran, B. W., & Peterchev, A. V. (2020). Transcranial electrical stimulation nomenclature. Brain stimulation, 12(6), 1349–1366. https://doi.org/10.1016/j.brs.2020.07.010
Brinks, J., Fowler, A., Franklin, B. A., & Dulai, J. (2022). Lifestyle Modification in Secondary Prevention: Beyond Pharmacotherapy. American journal of lifestyle medicine, 11(2), 137–152. https://doi.org/10.1177/1559827616651402
Brown, J. C., Gerhardt, T. E., & Kwon, E. (2023). Risk Factors for Coronary Artery Disease. In StatPearls. StatPearls Publishing.
Bryant R. A. (2020). Post-traumatic stress disorder: a state-of-the-art review of evidence and challenges. World psychiatry : official journal of the World Psychiatric Association (WPA), 18(3), 259–269.
Cann A, Calhoun LG, Tedeschi RG, et al. (2021) Assessing posttraumatic cognitive processes: the event related rumination inventory. Anxiety, Stress, & Coping 24: 137–156.
Chan M. W. C., Ho S. M. Y., Tedeschi R. G., Leung C. W. L. (2021). The valence of attentional bias and cancer-related rumination in posttraumatic stress and posttraumatic growth among women with breast cancer. Psycho Oncol. 20, 544–552. https://doi.org/10.1002/pon.1761
Cortina-Borja, M., Smith, A. D., Combarros, O., & Lehmann, D. J. (2020). The synergy factor: a statistic to measure interactions in complex diseases. BMC research notes, 2, 105. https://doi.org/10.1186/1756-0500-2-105
Dosti, P., Khalatbari, J., Basri, A. Parveen Gonabadi, b. (2019). Comparing the effectiveness of the localized model of acceptance and commitment therapy focused on compassion with the non-native model of this therapy on the symptoms of post-traumatic stress disorder in women. Knowledge and Research in Applied Psychology, 22(1), 30-42. https://doi.org/10.30486/jsrp.2019.1866742.1804 [Text in Persian]
Galaz Prieto, F., Samavaki, M., & Pursiainen, S. (2024). Lattice layout and optimizer effect analysis for generating optimal transcranial electrical stimulation (tES) montages through the metaheuristic L1L1 method. Frontiers in human neuroscience, 18, 1202274. https://doi.org/10.3389/fnhum.2024.1202274
Helgeson VS, Reynolds KA, Tomich PL. (2022). A meta-analytic review of benefit finding and growth. Journal of Consulting and Clinical Psychology 74: 797–816. DOI: 10.1037/0022-006X.74.5.797
Iqbal, M. W., Draganova, I., Morel, P. C. H., & Morris, S. T. (2022). Factors Affecting Grazing and Rumination Behaviours of Dairy Cows in a Pasture-Based System in New Zealand. Animals : an open access journal from MDPI, 12(23), 3323. https://doi.org/10.3390/ani12233323
Javed Namin, H. Qamuri, M. (2018). The effectiveness of group cognitive-behavioral therapy on reduction of anxiety of disabled veterans with post-traumatic stress disorder (PTSD). NPWJM 2019; 7 (23) :26-32
URL: http://npwjm.ajaums.ac.ir/article-1-713-fa.html
Kisling, L. A., & M Das, J. (2023). Prevention Strategies. In StatPearls. StatPearls Publishing.
Manavipour D, Shahhosieni A. (2016). Investigation of Psychometric Properties of Rumination-Reflection Scale. Shefaye Khatam 4 (1) :7-16
URL: http://shefayekhatam.ir/article-1-876-fa.html[Text in Persian]
Mandell, D., Siegle, G. J., Shutt, L., Feldmiller, J., & Thase, M. E. (2023). Neural substrates of trait ruminations in depression. Journal of abnormal psychology, 123(1), 35–48. https://doi.org/10.1037/a0035834
Michl L. C., McLaughlin K. A., Shepherd K., Nolen-Hoeksema S. (2023). Rumination as a mechanism linking stressful life events to symptoms of depression and anxiety: longitudinal evidence in early adolescents and adults. J. Abnorm. Psychol. 122, 339–352. https://doi.org/10.1037/a0031994
Morris BA, Shakespeare Finch J. (2021) Rumination, post‐traumatic growth, and distress: Structural equation modelling with cancer survivors. Psychooncology 20: 1176–1183. DOI: 10.1002/pon.1827
Nolen-Hoeksema S., Morrow J. (1993). Effects of rumination and distraction on naturally occurring depressed mood. Cogn. Emot. 7, 561–570. 10.1080/02699939308409206
Olvera Lopez, E., Ballard, B. D., & Jan, A. (2023). Cardiovascular Disease. In StatPearls. StatPearls Publishing.
Papageorgiou, C., & Wells, A. (2023). An Empirical Test of a Clinical Metacognitive Model of Rumination and Depression. Cognitive Therapy and Research, 27(3), 261–273. https://doi.org/10.1023/A:1023962332399
Pisner, D.A. Shumake, J.1, Beevers, C.G., Schnyer, D.M. (2018). A Reproducible Neurobiology of Depressive Rumination,. J. Abnorm Psychol. 124, 463–475
Rezaei, M., & Ahmadizadeh, M. J. (2022). Comparing the Effectiveness of Transcranial Direct Current Stimulation (tDCS) with Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) on Post-traumatic Stress Disorder (PTSD). Journal of Military Medicine, 23(7), 573-583. doi: 10.30491/JMM.23.7.573 [Text in Persian]
Rooholamini, S., Soleymani, M., & Vaghef, L. (2020). Effectiveness of Transcranial Direct Current Stimulation (TDCS) onExecutive Functions(selective attention and flexibility) in Students with Dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 8(1), 23-41. doi: 10.22098/jld.2018.707 [Text in Persian]
Saidi, M., & Firoozabadi, S. M. (2019). Effects of Transcranial Direct Current Stimulation (tDCS) on Cortical Activity: Neuron-Astrocyte Computational Modeling Study. Iranian Journal of Biomedical Engineering, 13(4), 303-314. doi: 10.22041/ijbme.2019.106436.1469[Text in Persian]
Shareh, H., & Bayani, M. (2022). Comparing the Effectiveness of Transcranial Direct Current Stimulation(TDCS) and Cognitive Behavioral Therapy (CBT) on Craving, Mood and Smoking Addiction. Journal of Fundamentals of Mental Health, (), -. doi: 10.22038/jfmh.2022.37864.2612 [Text in Persian]
Sobhani Tabar, S., Hamidi, F., & Tahmasebipour, N. (2020). Effectiveness of Psychodrama in Reducing the Psychological Nervous Problems of Students with Post-Traumatic Stress Disorder. Neuropsychology, 6(20), 121-146. doi: 10.30473/clpsy.2020.49484.1482[Text in Persian]
Taguchi, K., Numata, N., Takanashi, R., Takemura, R., Yoshida, T., Kutsuzawa, K., Yoshimura, K., & Shimizu, E. (2021). Integrated cognitive behavioral therapy for chronic pain: An open-labeled prospective single-arm trial. Medicine, 100(6), e23859. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000023859
Takano, Z., Machida, N., Ayaka, U., Okajima. (2023). Effect of cognitive behavioral therapy for insomnia in workers: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, Sleep Medicine Reviews, 71(20), 101839.
Taku K., Calhoun L. G., Cann A., Tedeschi R. G. (2018). The role of rumination in the coexistence of distress and posttraumatic growth among bereaved Japanese university students. Death Studies 32, 428–444. https://doi.org/10.1080/07481180801974745
Tedeschi RG, Calhoun LG. (2018). Posttraumatic growth: conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry 15: 1–18. DOI: 10.1207/s15327965pli1501_01
Varmaghani, H., Fathi ashtiani, A., & Poursharifi, H. (2018). Psychometric Properties of the Persian Version of the Posttraumatic Stress Disorder Checklist for DSM-5 (PCL-5). Journal of Applied Psychological Research, 9(3), 131-142. doi: 10.22059/japr.2018.69707[Text in Persian]
Ward A., Lyubomirsky S., Sousa L., Nolen-Hoeksema S. (2023). Can’t quite commit: rumination and uncertainty. Personal, Soc. Psychol. Bull. 29, 96–107. https://doi.org/10.1177/0146167202238375
Woods, A. J., Antal, A., Bikson, M., Boggio, P. S., Brunoni, A. R., Celnik, P., Cohen, L. G., Fregni, F., Herrmann, C. S., Kappenman, E. S., Knotkova, H., Liebetanz, D., Miniussi, C., Miranda, P. C., Paulus, W., Priori, A., Reato, D., Stagg, C., Wenderoth, N., & Nitsche, M. A. (2022). A technical guide to tDCS, and related non-invasive brain stimulation tools. Clinical neurophysiology : official journal of the International Federation of Clinical Neurophysiology, 127(2), 1031–1048. https://doi.org/10.1016/j.clinph.2022.11.012
Zare, S., zare, H., alipour, A., & Farzad, V. A. (2021). The Effectiveness of Cognitive Rehabilitation in Promoting Cognitive Functions in Patients with Post-Traumatic Stress Disorder: A Systematic Review. Neuropsychology, 7(25), 93-110. doi: 10.30473/clpsy.2021.57579.1590 [Text in Persian]
