نقد و تطبیق ترجمه الهی قمشه¬ای و محمدعلی رضایی اصفهانی از سوره یوسف با تکیه بر نظریة یوجین نایدا

الموضوعات :

سید مرتضی مهدیزاده ریابی ¹ , فاطمه صحرایی سرمزده ² , رسول balavi ³

1 - دانش آموحته دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین
2 - استادیار گروه زبان وادبیات دانشگاه فرهنگیان
3 - جامعه خلیج فارس

تاريخ الإرسال : 27 الأربعاء , ذو الحجة, 1445 تاريخ التأكيد : 26 الأحد , ربيع الأول, 1446 تاريخ الإصدار : 03 الأربعاء , ربيع الثاني, 1445

الکلمات المفتاحية: نقد ترجمه, قرآن کریم, سوره یوسف, الهی قمشه¬ای, رضایی اصفهانی, یوجین نایدا.,

ملخص المقالة :

نقد و تطبیق ترجمه الهی قمشه¬ای و محمدعلی رضایی اصفهانی از سوره یوسف با تکیه بر نظریة یوجین نایدا چکیده انتقال معنای دقیق متن در ترجمه متون دینی از اهمیت بالایی برخوردار است. یوجین نایدا، نظریه¬پرداز ترجمه متون دینی که سال¬ها عهده¬دار مسئولیت ترجمه کتاب مقدس انجیل بوده است، مطالبی را در مورد ترجمه متون دینی بیان کرده است که محدوده مترجم را در تغییر معنایی مشخص کرده است. قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان دارای نکات ادبی، بلاغی و هنری است که مترجم می¬بایست همة این نکات را رعایت کند. این جستار برآن است تا با روش توصیفی - تحلیلی ترجمه الهی قمشه¬ای و محمد علی رضایی اصفهانی از سوره یوسف را با تکیه بر نظریة یوجین نایدا نقد نموده و به تبیین جنبه¬های معنایی، ساختاری و زیبایی ترجمه¬های آنان پرداخته و جنبه¬های مثبت و منفی دو ترجمه را بیان کرده و در پایان مشخص سازد کدام ترجمه به متن مبدأ وفادار بوده است و کدام ترجمه از آزادی بیشتری برخوردار است. یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد که ترجمه الهی قمشه¬ای دارای وفاداری کمتری نسبت به متن اصلی بوده است؛ بنابراین از دیدگاه نایدا ترجمه پویا ارائه داده است در مقابل ترجمه رضایی اصفهانی در ترجمه قرآن از وفاداری بیشتری برخوردار بوده و آثار ساختاری و محتوایی متن مبدأ در این ترجمه به روشنی مشاهده می¬شود؛ از این رو این ترجمه بر اساس دیدگاه نایدا ترجمه صوری به شمار می¬آید. کلمات کلیدی: نقد ترجمه، قرآن کریم، سوره یوسف، الهی قمشه¬ای، رضایی اصفهانی، یوجین نایدا.

المصادر:

کتابنامه منابع عربی - آلوسي، شهاب الدین. (1983م). روح المعاني في تفسیر القرآن العظیم السبع المثاني. ج 10. بیروت: دار الفکر.
- .................................. (1983م). روح المعاني في تفسیر القرآن العظیم السبع المثاني. ج 13. بیروت: دار الفکر.
- أبوحیان (1991م). تفسیر البحر المحیط. دراسة وتحقیق و تعلیق الشیخ عادل أحمد عبد الموجود والشیخ علی محمد معوض. ج5. بیروت: درا الکتب العلمیة.
- الأصفهاني، راغب. (1991م). المفردات في غریب القرآن. ج2، دار التحریر.
- خلوصی، صفاء. (1982م). فن الترجمة في ضوء الدراسات المقارنة. الجمهوریة العراقیة: دار الرّشید.
- درویش، محیي الدین. (1992م). إعراب القرآن وبیانه. ج5. ح الطبعة الثالثة، مصر: دار الإرشاد للشؤون الجامعیّة.
- رازی، فخر. (1999م). التفسیر الکبیر. ج18. بیروت: دار إحیاء التراث العربي.
- زمخشري، جار اللّه. (1998م). الکشاف. ضبط مصطفی حسین أحمد. ج 2. القاهرة: دار الریان للتراث.
- مختار، أحمد .(2001م). دراسات اللغویة في القرآن الکریم. القاهرة: عالم الکتب.
- واحدی‌، علی بن احمد‌. (1411ق). ‌اسباب نزول القرآن. بیروت: دار الکتب العلمیة.
منابع فارسی - بهجت پور‌، عبدالکریم.‌ (1394)‌. شناخت نامه تنزیلی سوره های قرآن کریم. قم: موسسه تمهید.
- پوریزدان¬پناه کرمانی، آرزو و وصال میمندی. (1398). «نقد ترجمة عربی سمک عیّار بر اساس نظریة نایدا»، دو فصلنامة مطالعات تطبیقی فارسی - عربی، سال 4، شماره 6، صص 9-33
- حیدری، یدالله و سید رضا سلیمان¬زاده نجفی. (1398). «واکاوی جنبه¬های بلاغت حال مؤکد معنای عامل در ترجمه قرآن کریم با کاربست تئوری هم¬ارزی نایدا(مطالعه موردی ترجمه¬های فولادوند، خرمشاهی و حداد عادل)». دو فصلنامه مطالعات سبک¬شناختی قرآن کریم. سال دوم، شماره دوم، پیاپی 4. صص 26-45
- حقّانی، نادر.(1386). نظرها و نظریه¬های ترجمه. تهران: امیرکبیر.
- خرمشاهی‌، قوام الدین‌. (1377ش). دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی. تهران: دوستان.
- سجادی، سید ابوالفضل و محمود، شهبازی. (1391). زبان¬شناسی سوره یوسف. چاپ نخست، قم: طلیعه سبز.
- سعیدان، اسماعیل. (1388ش). اصول و روش کاربردی در ترجمه‌. تهران: رهنما.
- صفوی‌، سلمان.‌ (1396ش). دانشنامه معاصر قرآن کریم. قم: سلمان آزاد.
- صلح¬جو، علی. (1385). گفتمان و ترجمه. چاپ چهارم، تهران: نشر مرکز.
- فاست، پیتر (1397). ترجمه و زبان، تبیینی بر پایة نظریه¬های زبان¬شناسی. ترجمه راحله گندمکار، تهران: نشر علمی.
- فرحزاد، فرزانه و افسانه شاهرخ محمدی. (1394). فرهنگ جامع مطالعات ترجمه. تهران: نشر علمی.
- فیروزآبادی، سید سعید، ابراهیمی، زهرا ابراهیمی. (1395). «بررسی چند ترجمة سورة ناس به زبان آلمانی بر اساس نظریة یوجین نایدا». مطالعات تطبیقی، سال دهم، شماره 37، صص 31-55.
- کمالی، جواد. (1373). «حذف و اضافه در ترجمه». مترجم، سال سوم، شماره 11 و 12، صص16-31
- گنتزلر، ادوین. (1993م). نظریات ترجمه در عصر حاضر. تهران: هرمس.
- لطفی¬پور ساعدی، کاظم. (1391). درآمدی به اصول و روش¬های ترجمه. چاپ یازدهم، تهران: نشر دانشگاهی.
- ماندی، جرمی.‌ (1389). درآمدی بر مطالعات ترجمه: نظریه و کاربردها. تهران: علم.
- مزبان، علی¬حسن. (1394). درآمدی بر معناشناسی در زبان عربی. ترجمه فرشید ترکاشوند، تهران: سمت.
- معرفت، محمد هادی. (1383). تاریخ قرآن. تهران: سمت.
- میر عمادی، سید علی.‌ (1382). تئوری های ترجمه‌ و تفاوت ترجمة مکتوب و همزمان. تهران: انتشارات بهارستان.
- نایدا، یوجین چارلز تیبر. (1382). تشریح عملیاتی مفصل ترجمه کتاب مقدس به تمام زبان¬های جهان. ترجمه آناهیتا امیر شجاعی،گرگان: نوروزی.
منابع لاتین - Hatim, B & Mundy (2014). Translation: An advanced resourse book; London and New York: Routlledge
- Mossof, B (2014). Revising and editing for translator; 3rd Edition, Abingdon: Routlledge.
- Lyons, J. (1981). Language and Linguistics: An Introduction; Cambridge: Cambridge University Press.