نظریه تشخص هوش مصنوعی
الموضوعات : Private lawوحیدرضا مهدوی امیری 1 , محمدعلی خیراللهی 2 , مهدی محمدیان امیری 3 , سید محمد حسینی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
2 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
3 - استادیار فقه و مبان حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
4 - استادیار حقوق عمومی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
الکلمات المفتاحية: شخصیت, هوش مصنوعی, شخص حقیقی, شخص حقوقی,
ملخص المقالة :
در فقه و حقوق، «شخصیت» یکی از مباحث مهم تلقی شده و بسیاری از تعاملات میان افراد با یکدیگر و حتی روابط بین فرد و خالق، به فرض وجود و اثبات آن است و به بلندای تاریخ حیات بشر برای تنظیم و تنسیق روابط، تشخص هایی اعطاء یا احراز شده، به طوریکه برای معابد و مساجد و پل ها و حتی برخی عناوین کلی و صد البته انسان ها شخصیت قائل گردیده اند. شخصیت به صلاحیتی اطلاق می شود که شخص بتواند با اتکاء به آن، واجد حق گردد و یا طرف تکلیف قرار گیرد. در قانون مدنی شخص حقیقی و حقوقی تعریف شده است، اما امروزه با موجود نوپایی مواجه هستیم باعنوان هوش مصنوعی! عملکرد دو سویه هوش مصنوعی ، نگارندگان را بر آن داشت تا این پدیده را از نظر شخصیت مورد تحلیل قرار دهند. این پژوهش از نوع مورد کاوی بوده و با ابزار فقه و حقوق به صورت تحلیل محتوا به این تحقیق پرداخته است . نتیجه تحقیق آن است که هوش مصنوعی در مواردی دارای شخصیت وابسته و در مواردی مستقل بوده و می تواند شخصیت مجازی (الکترونیکی) داشته باشد.
منابع فارسی
کتاب :
1) ابوالحمد، عبدالحمید(1355)، حقوق اداری، ج1، چ1، تهران، انتشارات طوس
2) امامی، سید حسن (1368)، حقوق مدنی، ج 4، چ 5، تهران، کتاب فروشی اسلامیه
3) جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1376)، ترمینولوژی حقوق، چ8، تهران ، گنج دانش
4) جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1381)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج1، چ2، تهران ، گنج دانش
5) حائری شاهباغ، سید علی(1378)، شرح قانون مدنی ، چ3 ، تهران ، گنج دانش
6) خردمندی، سعید(1382)، وکالت در حقوق تجارت و تطبیق آن با فقه ، قم ، بوستان کتاب
7) زینالی، توحید(1393)، قانون تجارت ، چ1 ،تهران ، چراغ دانش
8) ساکت، محمدحسین(1386)، شخصیت و اهلیت در حقوق مدنی ، چ1 ، بیجا ، مجمع علمی و فرهنگی مجد
9) شامبیاتی، هوشنگ (1376)، حقوق جزای عمومی ، چ1 ،تهران ، میزان
10) شهیدی، مهدی(1380)، تشکیل قرارداد ها و تعهدات ،ج1، چ2 ،تهران ، مجد
11) صانعی، پرویز(1372)، حقوق جزای عمومی ،ج2، چ5 ،تهران ، گنج دانش
12) صفار، محمدجواد(1373)، شخصیت حقوقی ،تهران ، دانا
13) صفایی، سیدحسین؛قاسمزاده، سیدمرتضی(1383)، حقوق مدنی اشخاص و محجورین ،ج1، چ2 ،تهران ، سمت
14) محقق حلی (1374)، شرایع الاسلام ،مترجم ابوالقاسم بن احمد یزدی ، ج1و 2، چ6، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران
15) محقق داماد ، سید مصطفی (1401) ، قواعد فقه ، ج1 ،قم ، مرکز نشر علوم اسلامی
16) محمدی، ابوالحسن (1385)،قواعد فقه ، تهران نشر میزان
17) میرزایی، علیرضا(1390)، محشی قانون مدنی ، چ7 ،تهران ، انتشارات بهنامی
18) محقق داماد ، سید مصطفی (1386) ، قواعد فقه ، ج4 ، چ7،(بخش جزایی) ،قم ، مرکز نشر علوم اسلامی
مقاله :
1) حاج محمدی، زهرا(1392)، مبانی نظری پذیرش مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون مجازات اسلامی 1392، ماهنامه مدرسه حقوق ، سال7، ش84
2) مرتضوی، سیدضیاء(1391)، نظریه شخصیت حقوقی- نقطه عطفی در فقه آیت الله طباطبائی یزدی، مجله فقه و اصول، ش 3
3) مرتضوی، سیدضیاء(1393)، مبانی و ادله اعتبار شرعی شخصیت حقوقی ،مجله فقه و اصول ،ش2
منابع عربی :
1) قرآن کریم ، کلام الله مجید ، ترجمه مهدی الهی قمشه ای
2) ابن حجر هیتمی ، احمد بن محمد (بیتا)، الفتاوی الفقهیة الکبری ، ج ۳، قاهره ، مطبعة عبد الحمید احمد حنفی
3) اصفهانی، محمدحسین(1418)، حاشیه المکاسب، ج1، بیجا، المحقق
4) امام خمینی، سید روح الله(1372)، انوارالهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، ج1، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
5) امام خمینی، سید روح الله(1381)، المکاسب المحرمه، ج2، قم، اسماعیلیان للطباعه و النشر
6) امام خمینی، سید روح الله(1385)، الرسائل، ج2، چ1، قم، اسماعیلیان
7) امام خمینی، سید روح الله(1421)، کتاب البیع، ج1، چ1، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی نشر عروج
8) آخوند خراسانی، محمدکاظم(1429)، کفایه الاصول، ج1، قم ، موسسه آل البیت (ع) لاحیا التراث.
9) البجیرمی المصری ، سلیمان (بیتا) ،تحفة الحبیب علی شرح الخطیب ،ج ۴ ، بیروت ، دار الکتب العلمیه
10) حر عاملی، محمد بن حسن(1414)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشرعیه، ج17، چ2، بیروت ، داراحیاء التراث العربی
11) حکیم ، سید محمد تقی (1418) ، الاصول العامه للفقه المقارن ،ج1، قم ، مجمع جهانی اهل بیت
12) الرملی ، شمس الدین محمد (۱۴۰۴) ، نهایة المحتاج الی شرح المنهاج ، ج ۶ ، بیروت ، دارالفکر
13) صدر ،سید محمد باقر (1392)، دروس فی علم الاصول ، ج1 ، چ7 ، قم ، دار الصدر
14) طباطبائی یزدی ، سید محمد کاظم (۱۳۷۰) حاشیة المکاسب ، ج ۱ ، قم ،اسماعیلیان.
15) طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم ( ۱۴۱۴ ) ، تکملة العروةالوثقی، ج۱ ، چ ۱ ، قم، مکتبة الداوری
16) طباطبائی یزدی، سیدمحمدکاظم(1423)، عروه الوثقی ،قم، مؤسسه نشر اسلامی
17) علامه حلی، حسن بن یوسف(1413)، مختلف الشیعه ،بیجا، النشر الاسلام
18) کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب(1407)، الکافی ،ج4، دارالکتب اسلامیه
19) مشکینی ، علی (1371)، اصطلاحات الاصول ،ج1، چ5 ، قم ، الهادی
20) مظفر، محمد رضا(1370)، اصول الفقه ، ج1، چ4 ، قم مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
21) نائینی، محمد حسین (1441)، فوائد الاصول ، ج3، چ13، قم ، النشر الاسلامی
منابع انگلیسی
Books
1. Clark, jack, (2015), musk-babacked croup probes risks behind artificial intelligence.
2. Federica De Miglio, Tessa Onida, Francesco Romano, and Serena Santoro,‘Electronic agents and the law of agency’, in Proceedings of theWorkshop on The Law of Electronic Agents (LEA-02), (2002).
3. Kuflik .A, ‘Computers in control: rational transfer of authority or irresponsible Abdication of autonomy’, Journal of Ethics and Information
4. Mc corduck, Pamela (2004), machines who think (2nd ed.), Natick, MA: A.K.Peters, Ltd.
Articles
1. Lawrence B. solum “1992 legal personhood for artificial intelligence”, North Carolina law review, volume 70, article 4.
2. Stuart, Russell, Peter Norving, 2003 “ Artificial Intelligence: A modern approach Technology, 1(3), 173–184, (1999).
3. Tom Allen and robin widdison, (1996),” can computer make contracts?” Harward journal of law and technology, vol.9, no 1.
