نفوذ عربستان در بحرین و تاثیرآن برامنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
الموضوعات :روح الله قاسمیان 1 , نسا زاهدی 2
1 - گروه علوم سیاسی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز ، تهران
2 - استادیارگروه علوم سیاسی، دانشکده علوم سیاسی ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. ( استاد مشاور)
الکلمات المفتاحية: منافع ملی, عمق استراتژیک, منطقه خلیج فارس, موازنه قوا,
ملخص المقالة :
عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران همواره به عنوان دو رقیب در منطقه خلیج فارس بوده‌اند و مهم تر این که تحولات بحرین به عنوان حوزه نفوذ مشترکی برای هر دو کشور تلقی می شود. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و منابع کتابخانه ای در صدد پاسخ به این سوال اصلی است که نفوذ عربستان در بحرین چه تاثیراتی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ فرضیه مقاله اقدامات عربستان در حوزه خلیج فارس و به خصوص کشور بحرین را در بردارنده تهدید هایی چون برهم زدن بازدارندگی منطقه ای و موازنه قوا، تشدید سیاست های نظامی گرانه، سلطه جویی های اقتصادی و تهدیدهای تبلیغی و سیاسی در راستای القای مانعیت ایران در تحقق صلح خاورمیانه می داند و در عین حال فرصت هایی همچون گسترش قدرت نرم و شبکه ای ایران و شکست راهبردهای آمریکا و عربستان در منطقه را به دنبال خواهد داشت.
- پلانول، خاویر(1401) تشیع ایرانی وشیعه بحرینی، ترجمه بابک واحدی، تهران: کانون پژوهش های دریای پارس.
- اسدی، بیژن( 1385) خلیج فارس ومسائل آن، تهران: سمت.
- آشوری، داریوش( 1387)دانشنامه سیاسی،تهران: نشرمروارید.
- امیراحمدی، بهرام(1399) «چشم انداز ژئوپلتیک شمال افریقا»، فصلنامه راهبرد، شماره 3.
- اینبار، افریم ( 1400)«خطوط برجسته تفكر استراتژیك نوین اسرائیل، فصلنامه سیاست دفاعی»، سال پنجم، شماره 2.
- برزگر، ابراهیم( 1374) «تحولات سیاسی اجتماعی، عربستان سعودی»، فصلنامه خاورمیانه، دوره 2 ،شماره 1.
- برزگر،کیهان(1380)«عوامل تأثیر گذار بر سیاست های جدید بحرین»، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 59.
- پورآخوندی، نادر( 1400) «سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، فصلنامه مطالعات راهبردی»، زمستان ، شماره 22.
- جوان شهرکی، مریم( 1400) «بررسی عوامل مؤثر بر سیاست خارجی عربستان در قبال ایران (ضرورت حفظ نگرش روندی)»، فصلنامه پژوهش نامه سیاست خارجی ، شماره 21.
- حاجی یوسفی، امیر محمد، (1381) «نظریه والتز و سیاست خارجی ایران : مطالعه مقایسه ای دوران جنگ سرد و پسا جنگ سرد»، فصلنامه سیاست خارجی ، دوره 25، شماره3.
- حد، اوتامانیل( 1382) «انتفاضه بحرین و روند اصلاح سیاسی در بحرین»، مترجم: جواهری،امیر، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 4.
- خادمی، غلامرضا (1384)، «جهانشمولی امنیت ملی جمهوري اسلامی ایران»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی مطالعات استراتژیک در جمهوري اسلامی ایران، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردي.
- دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1391)، «نوواقع گرایی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و ششم، شماره1.
- رحیمی، علی(1396 ) «اسرائیل و بحران عراق؛ منافع و چالشها». فصلنامه نگاه، شماره 32 .
- رنجبر، مقصود( 1401)«ملاحظات امنیتی در سیاست خارجی جمهوریاسلامی ایران»، پژوهشكده مطالعات راهبردی.
- زراعت پیشه، نجف(1397 )برآورد اطلاعات استراتژیک عربستان سعودی، تهران: ابرار معاصر،تهران .
- سبحانی فر، محمد جواد( 1401)«تأثیر عوامل همگرایی و واگرایی در روابط دو کشور ایران و عربستان»، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، بهار شماره 18.
- سجادپور، محمد‌کاظم، (1390) «تحلیل استراتژی امریکا در بحرین؛ وزن‌های ناهمسنگ»، مجلۀ همشهری دیپلماتیک، شمارۀ 48شهریور.
- شفیعی، نوذر و روح الله زمانیان (1390) «مفهوم سیاست خارجی از دیدگاه نظریه ها(واقع گرایی، لیبرالیسم و سازه انگاری»، مجلۀ اطلاعات سیاسی - اقتصادی، شمارۀ 285.
- عطایی، فرهاد و الهام رسولی ثانی آبادی، (1389)، «بررسی نقش جایگاه سیاست خارجی در نظریه های روابط بین الملل»، فصلنامه سیاست، دوره 40، شماره 3.
- عظیمی، رقیه السادات(1390 ) عربستان سعودی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
- فتحی، محمد جواد و فرزاد جهان بین (1396)، «تبیین ژئوپلیتیک بحران در یمن؛ عوامل و بازیگران»، سیاست جهانی، شماره 1.
- فیروزکلائی، عبدالکریم (1394) «تحلیلی بر مهترین علل تهاجم نظامی ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی به یمن»، فصلنامه پژوهش های منطقه ای، شماره 7.
- قلی اف، الدنیز( 1400) بیداری اسلامی در کشورهای عربی از دیدگاه رئیس انجمن روشنفکران آذربایجان ، فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال دهم، شماره 2.
- قوام، عبدالعلی، (1389) «روابط بین الملل: نظریه ها و رویکردها»، تهران: سمت.
- مجتهدزاده، پیروز( 1399)کشورها و مرزها در منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس، ترجمه، ملک محمدی نوری، حمیدرضا، نشر نی، تهران.
- محمد خانی، علیرضا، (1388) «تبیین رویکرد نوواقع گرایی در روابط بین الملل»، فصلنامه مطالعات سیاسی، دوره1، شماره 3.
-محمدی، منوچهر( 1396) بازتاب جهانی انقلاب اسلامی دربحرین. نشر آگاه، تهران.
- مددي، جواد، (1394) «الزامات رویارویی با ائتلاف سعودي»، فصلنامه مطالعات راهبردي جهان اسلام، سال شانزدهم، شماره 2.
- مشیرزاده، حمیرا، (1395) «تحول در نظریه های روابط بین الملل»، انتشارات سمت، تهران.
- موسوی‌نژاد، سیدعلی، (بهمن 1388) «شیعیان زیدی و تحولات اخیر یمن»، مجله موعود، شماره 108.
- میرزاده کوهشاهی، مهدی، (دی1393) «تحولات یمن؛ کشمکش بازیگران داخلی در سایه رقابت‌های منطقه‌ای»، ماه‌نگار راهبردی دیده‌بان امنیت ملی، شماره 33.
- نادری، عباس(1397 ) «بررسی جامعه شناختی نظام سیاسی عربستان سعودی»، مجله سیاست خارجی، شماره 89.
- نواب، محمد، (1398) «امت در حرکت (جهان معاصر و بیداری اسلامی)»، نشر سوره»، صفحه 62 تا 67، شماره 27.
- نوریان، اردشیر، (1398)، «منازعه و همکاری در روابط بین الملل: نقش قدرت در حفظ صلح و امنیت جهانی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و سوم ، شماره 1.
- نیاکوئی، سید امیر، (1390) « تحولات اخیر خاورمیانه و شمال افریقا؛ ریشه‌ها و پیامدهای متفاوت»، فصلنامه روابط خارجی، سال 3 ، شماره 40.
- هاشمی نسب، سعید، (1388) « بررسی تحولات اخیر بحرین »، فصلنامه پژوهش های منطقه ای ، شماره 2.
- الهی، همایون( 1389) خلیج فارس و مسائل آن، قومس، تهران.
- یزدانی، عنایت اله و سید ساعد حسن زاده، (1397) «عربستان سعودی و آمریکا؛ رویکرد سیاست خارجی »، فصلنامه سیاست، دوره 28، شماره 2 .
- Aljamra, Helal () Bab-El-Mandeb, Gateway to the Red Sea: the World’s Most Dangerous Strait ,available at: https://insidearabia.com/bab-el-mandeb-gateway-to-the-red-sea-the-worlds-most-dangerous-strait.
- Baron, Adam. () Foreign and Domestic Influences in the War in BAHRAIN. Blacksburg: VT Publishing. DOI: https://doi.org/./proxy-wars-baron.
- Blumi, Isa. () Chaos in BAHREIN: Societal Collapse and the New Authoritarianism, Routledge.
- Eshaq, A. & Al-Marani, S. () Assessing the EU’s conflict prevention and peacebuilding.
- Gjoza, Enea and Benjamin H. Friedman () “END U.S. MILITARY SUPPORT FOR THE SAUDI-LED WAR IN BAHREIN”, Policy Director, Defence Priorities https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document.html?reference=EXPOIDA()
- Jongberg, K. (). BAHREIN” GEOPOLITICAL OVERVIEW.Available in: Merriam Webster’s Collegiate Dictionary,) United states Of American, by Merriam Webster, 11ed, 2003
- Mitchell,,Andrew (),Yemen, Point Of Order In The House Of Commons, AvailableAt: Https://Www.Theyworkforyou.Com/Debates/?Id=--a..
- Ryan, Patrick W. (), “The Yemen Crisis and the Bab El-Mandeb Maritime Chokepoint, April , .available at: http://susris.com.
