تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و تیپ‌های شخصیتی سرمایه‌گذاران بورس مطالعه‌ای با شبیه‌سازی عامل‌بنیان
الموضوعات :
سید فرهاد گوران حیدری
1
,
عباس طلوعی اشلقی
2
,
احمد ابراهیمی
3
,
محمدرضا معتدل
4
1 - دانشجوی دکتری مدیریت فناوری اطلاعات علوم و تحقیقات تهران
2 - استاد گروه مدیریت فناوری اطلاعات ، دانشکده مدیریت و اقتصاد، ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران
3 - استاد یار گروه مدیریت صنعتی و تکنولوژی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران
4 - عضو هیأت علمی
الکلمات المفتاحية: شبیه‌سازی‌عامل‌بنیان, بورس‌اوراق‌بهادار, متغیرهای‌کلان‌اقتصادی, مالی رفتاری,
ملخص المقالة :
با عنایت به پیچیدگی‌های حاکم بر اقتصاد و باتوجه‌به نقش تأثیرگذار بازارهای مالی بر اقتصاد، و اهمیت اقتصاد برای کشور و جامعه، روش‌ها و ابزارهایی که بتوانند ارزیابی، پیش‌بینی، کنترل و هدایت بازار و اقتصاد را به‌نحوی اثربخش و کارا در دسترس سیاست‌گذارانی چون وزارت اقتصاد و امور دارایی، سازمان بورس اوراق بهادار، بانک‌مرکزی، شورای‌عالی بورس یا وزارت صمت قرار دهند، از جایگاهی ویژه برخوردار خواهند شد. این اثربخشی و کارایی زمانی حاصل می‌شود که توجه به لایه‌های پنهان روابط سیستم‌ها مانند رفتارهای جمعی انسانی که بر پیچیدگی بازار و اقتصاد می‌افزاید، نادیده گرفته نشود. در پژوهش حاضر با به خدمت گیری ظرفیت‌های شبیه‌سازی‌عامل‌بنیان در پژوهشی ترکیبی، رفتار انسانی را با روش‌های کمی و کیفی ترکیب نموده و از فناوری شبیه‌سازی به‌عنوان سومین روش تحقیق علمی، علاوه بر رویکردهای قیاسی و استقرایی بهره برده‌ایم. پژوهش از نظر هدف توصیفی، و کاربردی بوده و شبیه‌سازی عامل‌های نظیر به نظیر بازیگران بازار واقعی در نرم‌افزار نت‌لوگو و با مدل نمودن بازار، اعتبارسنجی با روش روست و راند و تحلیل‌حساسیت با رویکرد بورگانوف انجام شده است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر وجود ارتباط مستقیم نسبت ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران با بازده بورس و رشد شاخص کل بورس است. باتوجه‌به پیش‌بینی انجام شده در مدل طراحی شده علاوه بر تیپ ریسکی، امکان سنجش و پایش سایر ویژگی‌های رفتاری سرمایه‌گذاران و همچنین با عنایت به تعریف دیگر عامل‌ها به‌ازای سایر بازیگران فعال بورس امکان مطالعه تأثیر رفتار ایشان بر شاخص کل و دیگر شاخص‌های بااهمیت نیز در دسترس قرار گرفته است، لذا در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار تأثیر رفتارهای متغیرهای کلان اقتصادی بر رفتار کلیه بازیگران حاضر در بورس مدل و با ظرفیت‌های شبیه‌سازی‌عامل‌بنیان مدل‌سازی صورت‌گرفته است.
Abasisir, Salman, Hashemi Gohar, Mohsen, and Feyzi, Ammar. (1401). Factor-based modeling of shareholder behavior in the Tehran stock market (case study: Mobarakeh Steel Company of Isfahan). Modern Research in Decision Making, 7(1), 88-114. SID. https://sid.ir/paper/1045884/fa #
Agliari, A., Naimzada, A., & Pecora, N. (2018). Boom-bust dynamics in a stock market participation model with heterogeneous traders. Journal of Economic Dynamics.
Azar, Adel, Saranj, Alireza, Sadeghi Moghadam, Aliasghar, Rajabzadeh, Ali, Mozahed, Hashem. (2018). Factor-oriented modeling of shareholder behavior in the Iranian capital market. Financial Research, 20(2) Doi:10.22059/frj2018.259369.1006670 #
Beiranvand Mehdi. (2017). Evaluating the Relationship between Investors' Behavior in the Face of Risk and Performance Indicators. Certified Public Accountant No. 39 https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1348049 #
Berger a, Dave & H.J. Turtle. (2012). Cross-sectional performance and investor sentiment in a multiple risk factor model, Journal of Banking & Finance
Betshekan, Mohammad Hashem, and Mohseni, Hossein. (2018). Investigating the spillover of oil price fluctuations on stock market returns. Investment Knowledge, 7(25), 267-284. SID. https://sid.ir/paper/187974/fa #
DOI: 10.1007/s00354-021-00133-3 #
DOI: 10.1016/j.ijresmar.2011.04.002 #
DOI: 10.1016/j.jbankfin.2011.11.001 #
DOI: 10.1016/j.jebo.2020.01.004#
DOI: 10.1016/j.jedc.2018.04.007 #
DOI: 10.1111/itor.12944 #
DOI: 10.2139/ssrn.2710495 #
Ebrahimi, Mehrzad. (2019). Investigating the impact of macroeconomic variables on the Iranian stock market using data mining algorithms. Financial Economics 13(49), 283-309SID.https://sid.ir/paper/229287/fa #
Emanuele Borgonovo،· Marco Pangallo، Jan Rivkin، Leonardo Rizzo، Nicolaj Siggelkow. (2022).Sensitivity analysis of agent‑based models: a new protocol. Computational and Mathematical Organization Theory DOI: 10.1007/s10588-021-09358-5 #
Fakhari, Hossein, Nasiri, Mehrab. (2019). The effect of company performance on the risk of future stock price collapse. Financial Management Strategy, 8(3), 43 Doi: 10.22051/JFM.2019.25489.2037 #
Fouad Ben Abdelaziz ،Fatma Mrad. (2021). Multiagent systems for modeling the information game in a financial market. International Transactions in Operational Research.
Gao, Kang, Vytelingum, Perukrishnen, Weston, Stephen, Luk, Wayne and Guo, Ce (2024) 'High-Frequency Financial Market Simulation and Flash Crash Scenarios Analysis: An Agent-Based Modelling Approach' Journal of Artificial Societies and Social Simulation. DOI:10.18564/jasss.5403 #
Ghorbani Naser, Babaei Ebrahim. (2015). Investigating the efficiency of EMA algorithm in solving optimization problems. Kermanshah: National Conference on Technology and Data with a Computer Engineering Approach https://www.esearchgate.net/publication/281297927 #
Gilbert, N., and K. Troitzsch. (2007). Simulation for the Social Scientist. George Mason University: McGraw-Hill. 2nd ed. GMU. DOI: 10.5565/rev/papers/v80n0.1837 #
Hadipour Hassan, Paytakhti Oskouei Seyed Ali, Alavi Matin Yaghoub, Rahmani Kamal-eddin. (1400). Factors affecting the volatility index in Tehran Stock Exchange (Case study: Basic Metals Industry). Industrial Management Studies Doi: 10.22054/jims.2021.57264.2581 #
Khoshnoud, Mehdi, Rahnamae Roudposhti, Fereydoun, and Nikomaram, Hashem. (2019). Optimization of Investment Pattern in Major Downturns of Tehran Stock Exchange in the Framework of Heterogeneous Factors Approach and Basis Factor Modeling Using Genetic Algorithm. Financial Engineering and Securities Management (Portfolio Management), 11(42), 248-271. SID. https://sid.ir/paper/367632/fa #
Lovric, M. (2011, March 25). Behavioral Finance and Agent-Based Artificial Markets (No. EPS-2011--F&A).ERIM Ph.D. Research in Management. Retrieved from http://hdl.handle.net/1765/22814 #
Macal Charles; North Michael. (2014). Introductory tutorial: Agent-based modeling and simulation . Savannah, GA, USA: Proceedings of the Winter Simulation Conference. DOI:10.1109/WSC.2014.7019874 #
Mishra, R. (2018). Financial Literacy, Risk Tolerance and Stock Market Participation. Asian Economic and Financial Review. DOI:10.18488/journal. aefr.2018.812.1457.1471 #
Mizuta Takanobu. (2021).An Agent-Based Model for Designing a Financial Market That Works Well. IEEE Symposium Series on Computational Intelligence. DOI:10.1109/SSCI47803.2020.9308376 #
Mizuta Takanobu. (2022). A Brief Review of Recent Artificial Market Simulation (Agent-Based Model) Studies for Financial Market Regulations and Rules.
Mizuta Takanobu، Kosei Takashima، Isao Yagi .Instability of financial markets by optimizing investment strategies investigated by an agent-based model. (2022) .Computational Intelligence for Financial Engineering and Economics. DOI:10.1109/CIFEr52523.2022.9776207 #
Mohamed Amine Souissi, Khalid Bensaid and Rachid Ellaia (2018). Multi-agent modeling and simulation of a stock market. Investment Management and Financial Innovations. DOI:10.21511/imfi.15(4).2018.10 #
Mohammadi Ali, Mosleh Shirazi Alinaghi, Abbasi Abbas, Akhlaq Poursaeed. (2019). Scenario planning of the effect of changes in factors affecting the market value of Tehran Stock Exchange using a system dynamics approach. Financial Management Perspective DOI:10.52547/jfmp.9.26.33 #
Muhammad Asif Khan, Saima Aziz, Shahid Mehmood and Anita Tangl (2024). Role of behavioral biases in the investment decisions of Pakistan StockExchange investors: Moderating role of investment experience. Investment Management and Financial Innovations. doi:10.21511/imfi.21(1).2024.12 #
Mukhtar Band, Mahmoud, Tehrani, Reza, Al-Abboudeh, Manal. (1403). Estimating the impact of fundamental macroeconomic factors on the capital market (variable frequency composite data approach). Financial Research DoI:10.22059/frj.2024.368065.1007538 #
Rand, W., & Rust, R. T. (2011). Intern . J . of Research in Marketing Agent-based modeling in marketing : Guidelines for rigor. International Journal of Research in Marketing.
Rastegar Sorkheh, Mohammad Ali, Khalaj, Ghoncheh, (2019), The Effect of Algorithmic Market Makers in Tehran Stock Exchange: An Agent-Based Modeling Approach, Tarbiat Modares University, Faculty of Industrial, System and Productivity Engineering
Robert Axelrod , Advancing the Art of Simulation in the Social Sciences. (2003). Japanese Journal for Management Information System, Special Issue on Agent-Based Modeling, Vol. 12. https://public.websites.umich.edu/~axe/research/AdvancingArtSim2003.pdf #
Sadek Benhammada ،Frédéric Amblard. (2021). An Agent-Based Model to Study Informational Cascades in Financial Markets. New Generation Computing.
Saltelli A, Bammer G, Bruno I, Charters E, Di Fiore M, Didier E, Espeland WN, Kay J, Lo Piano S, May D, Pielke RJ, Portaluri T, Porter TM, Puy A, Rafols I, Ravetz JR, Reinert E, Sarewitz D, Start PB, Stirling A, van der Sluijs JP, Vineis P. (2020). Five ways to ensure that models serve society: a manifestohttps. DOI: 10.1038/d41586-020-01812-9 #
Shirazian, Zahra, Nikomaram, Hashem, Rahnemae Roudposhti, Fereydoun, and Torabi, Taghi. (2018). Clustering Volatility in Financial Markets with an Agent-Based Simulation Model. Financial Engineering and Securities Management (Portfolio Management), 9(36), 201-224. SID. https://sid.ir/paper/197529/fa #
SID. http://parseh.modares.ac.ir/thesis.php?id=10003527&sid=1&slc_lang=fa #
Vakili Fard, Hamid Reza, Khoshnoud, Mehdi, Forough Nejad, Heydar, and Osoulian, Mohammad. (2014). Agent-based modeling in financial markets. Investment Knowledge, 3(12), 139-158. SID.https://sid.ir/paper/490488/fa #
Valizadeh, Farzaneh, Mohammadzadeh, Amir, Sayqali, Mohsen, Torabian, Mohsen. (1400). Presenting a model for predicting factors affecting the risk of stock price collapse in Tehran Stock Exchange. Financial Management Perspective Doi: 10.52547/jfmp.11.33.217 #
Westphal, Rebecca and Sornette, Didier, Market Impact and Performance of Arbitrageurs of Financial Bubbles in An Agent-Based Model (2020). Swiss Finance Institute Research Paper
