نقش معناداری زندگی در سلامت روان با تکیه بر دیدگاه¬های امام سجاد علیه¬السّلام

الموضوعات : نامه الهیات

نسرین اشتیاقی راد ¹ (دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
زهره اخوان مقدم ² (دانشیار گروه علوم قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران. (نویسنده مسئول))
معصومه السادات حسيني ميرصفي ³ (استادیار گروه الهيات و معارف اسلامی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 27 الإثنين , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 12 الخميس , محرم, 1446 تاريخ الإصدار : 12 الخميس , محرم, 1446

الکلمات المفتاحية: امام سجاد علیه¬السلام, معنویت, سلامت روان, معناداری زندگی,

ملخص المقالة :

معنا، مفهوم و هدف از زندگی پرسشی است که از زمان حضور انسان بر روی کره¬ی خاکی در ذهن او تداعی شده و همواره انسان به دنبال یافتن پاسخی مناسب برای این پرسش است. دین اسلام حیات حقیقی را از آنِ خداوند دانسته و هدف زندگی، معنا و مفهوم آن را رسیدن به قرب الهی معرفی کرده است. بنابراین سیر الهی برای رسیدن به حیات طیبه تنها از طریق کمال ممکن می¬گردد و انسان به کمال نمی¬رسد مگر اینکه روح و روان او سالم بوده و زندگی¬اش با ایمان الهی سرشته شده باشد. امام سجاد علیه¬السلام به عنوان یکی از رهبران دینی-سیاسی مسلمانان از جمله کسانی است که بهره¬مندی از سلامت روان را مورد تأکید قرار داده است. بر این اساس هدف اصلی مقاله حاضر بررسی نقش معناداری زندگی در سلامت روان با تکیه بر دیدگاه¬های امام سجاد علیه¬السلام است که به روش توصیفی-تحلیلی و به صورت کتابخانه¬ای جمع¬آوری شده است. یافته¬¬های پژوهش نشان می¬دهد معناداری زندگی بسته به عواملی مثل ایمان، عمل صالح و عوامل اخلاقی چون عفو و گذشت، خدمت و کارگشایی، مشورت کردن در امور، صدق و امانت، مدارا و مردم¬داری، نقدپذیری، مسئولیت و تعهد و غیره بر روی سلامت روان نقش¬آفرینی می¬کند. کرامت انسانی و اعتقاد به معاد و سرای آخرت که از ایمان نشأت می¬گیرند از جمله نقش¬های معناداری زندگی هستند که در سلامت روان انسان اثرگذارند.

المصادر:

• قرآن
الف) کتب فارسی اوسطی، حسین، سیمای تقوا پیشگان، تهران: نشر مشعر، 1383.
خسرو پناه، عبدالحسين، آسيب¬شناسى جامعه دينى، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و معارف، 1384.
جوادی آملی، عبدالله؛ خلیلی، مصطفی، حق و تکلیف در اسلام، قم: اسراء، 1384.
برهان، محمدحسین، فرهنگ فارسی برهان قاطع، ج 1، تهران: نیما، 1380.
دهخدا، علی¬اکبر، لغت¬نامۀ دهخدا، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۷.
خمینی، روح¬الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1382.
رشیدی، عبدالرشید بن عبدالغفور و عباسی، محمد. فرهنگ رشیدی، 2، بدون تاریخ، تهران: کتابفروشی بارانی.
ر.ک. زرشناس، شهریار، روان¬شناسی مدرن و حقیقت فراموش شده¬ی انسان، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه¬ها، دفتر نشر معارف، 1392هـ.ش.
شارجبیان، هاجر، ارشد ریاحی، علی، معناداری زندگی از دیدگاه ملاصدرا، جهاد دانشگاهی اصفهان، 1395.
علی¬بن حسین علیه¬السلام، صحیفه سجادیه، ترجمه حسین انصاریان، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۴.
عزیزی، مصطفی، انسان¬شناسی، تهران: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، معارف، 1398.
فرجاد، محمد حسين، آسیب¬شناسی اجتماعی و اقتصادی، نشر علم، 1378.
قرائتی، محسن، تفسیر نور، بی¬نا، موسسه در راه حق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1374 ش.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهاردهم، ج ۱۷، ۱۳۷۴.
مولایی، زینب، رابطه سبک زندگی اسلامی با سلامت روان، نشر فرزانگان دانشگاه، 1398.
محدثی، جواد، اخلاق(آموزش اخلاق فردی و اجتماعی)، قم: نورالسجاد، 1392.
______، اخلاق معاشرت، قم: بوستان کتاب، چاپ: 21، 1388.
مطهری، مرتضی، مسأله حجاب، تهران: صدرا، ۱۳۹۶.
معروف، یحیی، فرهنگ لغات و اصطلاحات معروف، تهران: یادواره کتاب، ۱۳۸۶.
مصباح، یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، قم: نشر بین¬الملل سازمان تبلیغات اسلامی، چ هفدهم، ج 3، 1379.
نخجوانی، محمّدبن هندوشاه، صحاح الفرس، به کوشش دکتر عبدالعلی طاعتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، خ[ج].
نفیسی، علی¬اکبر، فرهنگ نفیسی، ج 5، تهران: خیام، بی¬تا.
ب) کتب عربی حرانی، ابن¬شعبه، تحف¬العقول عن¬آل¬رسول¬الله، تهران: قم، 1362ش.
راغب اصفهانی، حسین ابن محمد، المفردات فی¬الفاظ قرآن، ترجمه غلامرضا خسروی، تهران: انتشارات مرتضوی، ۱۳۶۲.
طباطبایی، محمد حسین ،المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، ج 1، 1361.
فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم: هجرت، 1409ق.
قمی، شیخ عباس، سفینة¬البحار مدینة الحکم والآثار، قم: اسوه، 1359ق.
کلینی، محمدبن¬یعقوب،الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، جلد 97، نشراسلامی، ۱۳۸۶.
محمدی- ولایتی، سجاد- علی¬اکبر، ملاعبدالرزاق فیاض لاهیجی، نشر امیرکبیر. کتابهای جیبی، ۱۳۹۳.
ج) مقالات و فصلنامه¬ها جمعی از نویسندگان، «مجموعه مقالات دومین همایش مردم¬سالاری دینی»، قم: دفتر نشر معارف، 1388.
جمعی از نویسندگان، «تبلیغ 3 مدیریت سیاسی»، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: رمضان، 1424هـ.ق.
جمشیدی، مهدی،«شرح بند اخلاق و معنویت در بیانیه گام دوم/جهت¬بخشِ جهانِ انسان»، خبرگزاری مهر، 16 مرداد 1398.
جوهری، اسماعیل بن حماد، صحاح اللغة، ج 4، بیروت- لبنان: دارالعلم¬للملایین، 1404/1984م.
رضازاده جویباری، علی، «راهبردها و روش¬های نهادینه¬سازی فرهنگ قرآن بر پایه گرایش فطری انسان به کمال و زیبایی»، فصلنامه پژوهشی قرآن شناخت، سال یازدهم، شماره دوم، پیاپی 21، 1397.
راعی، مسعود، «معنا و مبناشناسی کرامت انسانی؛ با نگاهی بر کرامت سیاسی در آموزه¬های قرآنی»، اصفهان: واحد نجف¬آباد دانشگاه آزاد اسلامی، شماره دوم، پاییز و زمستان 1393.
زحیلی، وهبه بن مصطفی، القیم الانسانیه فی¬القرآن الکریم، دمشق: دارالمکتبی، 1420ق.
شیخاوند، «آسیب¬شناسی اجتماعی»، تهران، 1350.
علیخانی، علی¬اکبر، «آسیب¬شناسی جامعه و حکومت اسلامی در نهج¬البلاغه»، فصلنامه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره 17، بهار 1381.
محمدی، روح¬الله، رمضانی، زهرا، «تأثیر معادباوری در شخصیت انسان از دیدگاه قرآن و روایات»، نشریه قرآنی کوثر، شماره 64، بهار و تابستان 1398.
محمدی، روح¬الله، «پایان¬نامه سبک زندگی در حوزه تعاملات اجتماعی از دیدگاه قرآن و حدیث»، 1395.
مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، «ویژگیهای فقه اهل بیت علیهم¬السلام و نقش آن در حمایت از حقوق شهروندی»، نشریه معرفت: قاسم علی صداقت، شماره 154، 1389.
محمّدتقى جعفرى، «حق كرامت انسانى» حقوق و علوم سياسى، ش 27، ص 76ـ98.
نوایی، علی¬اکبر، «اخلاق اجتماعی، سرمایه¬ی معنویت دین»، نشریه پژوهش¬های اجتماعی اسلامی، مرداد و شهریور 1391، شماره 95.
یدالله‌پور، محمدهادی، «مرگ ترحم‌آمیز (اتانازی ارادی فعال) از دیدگاه قرآن»، فصلنامه علمی وکیل¬زاده، رحیم، «کرامت انسان در حقوق اسلام»، فصلنامه علمی-ترویجی علوم اسلامی، سال دوم، شماره پنجم، بهار 1386.