تحلیلی بر انواع و مصادیق مرتد در فقه سلفیان با تمرکز بر دیدگاه ابن‌تیمیه

الموضوعات :

حمزه علی بهرامی ¹ , مریم السادات هاشمی ²

1 - دانشیار گروه معارف دانشکده اهل البیت دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
2 - دانشجوی دکتری موسسه آموزش عالی بانو مجتهده امین ، اصفهان، ایران.

تاريخ الإرسال : 22 السبت , محرم, 1444 تاريخ التأكيد : 14 الأحد , ذو الحجة, 1444 تاريخ الإصدار : 13 الثلاثاء , ذو القعدة, 1445

الکلمات المفتاحية: مرتد, ابن تیمیه , سلفیان , کافر.,

ملخص المقالة :

ارتداد به معنی خروج از دین اسلام یکی از مفاهیم بنیادین است که از ابتدای شکل‌گیری اسلام به موضوعی چالش‌برانگیز میان متکلمان و فقها و مفسرین تبدیل‌شده است. پس از رحلت رسول خدا اولین مسئله خلیفه مسلمین(ابوبکر) چنگ‌هایی بود که به خاطر ارتداد شروع شدند. در طول تاریخ اسلام مفهوم ارتداد دستاویزی برای گفتمان اهل‌حدیث و سلفیه تبدیل شد و با یدک کشیدن این مفهوم مخالفان خود را متهم به ارتداد کرده و خشونت‌ها و قتل‌های زیادی را مرتکب شده‌اند. در این روزها ترور سلمان رشدی مرتد بار دیگر مفهوم ارتداد را در خبرگزاری‌های بین‌المللی به زبان انداخته است. در شرایط فعلی معرفت به مفهوم و ماهیت دقیق و به‌دوراز تحریف‌شده ارتداد یک ضرورت است. بر همین اساس پژوهش پیش روی در پاسخ به این سؤال خاص که انواع و مصادیق مرتد در گفتمان سلفیان چه کسانی هستند ؟ با روشی تحلیلی اسنادی به کاوش در متون سلفی با تمرکز بر دیدگاه ابن‌تیمیه پرداخته و در پایان به این نتیجه رسیده است که در نگاه سلفیان ارتداد دامنه‌ای وسیع دارد و شامل بسیاری از حاکمان اسلامی و فرق و مذاهب اسلامی شده که این وسعت معنایی برای جهان اسلام بسیار زیان‌بار هست. مصادیق ارتداد از انکار حق‌تعالی در اسماء و صفاتش گرفته تا نسبت دادن صفات نکوهیده و استهزاء و تمسخر خداوند و رسولش را شامل می‌شود. انکار ضروری دین و تارک الصلاه کاهلاً و همچنین فلاسفه و متصوفه و بسیاری از غالیان و تعظیم کننده شعائر و اعیاد نصارا و تشبث به کفار و استغاثه کنندگان به غیر خداوند را شامل می‌شود.

المصادر:

1.ابن‌تیمیه احمدبن عبدالحلیم(1404). دقائق التفسير الجامع لتفسير ابن تيمية.تحقيق : د. محمد السيد الجليند، دمشق: مؤسسة علوم القرآن،الطبعة الثانية.
2.ابن‌تیمیه احمدبن عبدالحلیم(1406).منهاج السنة النبوية. تحقيق : د. محمد رشاد سالم، مؤسسة قرطبة، الطبعة الأولى .
3.ابن‌تیمیه احمدبن عبدالحلیم(1413). شرح العمدة في الفقه، ریاض: مكتبة العبيكان، الطبعة الأولى.
4.ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم(1406). الصفدية. المحقق : محمد رشاد سالم، مصر، مكتية ابن تيمية، الطبعة الثانية.
5.ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم(1408هـ - 1987م). الفتاوى الكبرى لابن تيمية، دار الكتب العلمية، الطبعة الأولی.
6.ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم(1417). الصارم المسلول على شاتم الرسول، تحقيق : محمد عبد الله عمر الحلوانی , محمد كبير أحمد شودري.بیروت: الناشر : دار ابن‌حزم – الطبعة الأولى
7.ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم(1418). المستدرك على مجموع فتاوى شيخ الإسلام.تحقیق محمدبن عبدالرحمن بن قاسم، الطبعة الأولى.
8.تفضلی هرندی، اصغر،(1388) ارتداد از ديدگاه فقها، تهران: انتشارات اطلاعات و اميركبير.
9.زرقاوی ابومصعب (1427). کلمات المضیه، شبکه البراق الاسلامیه.
10.صبوری رحیم(1393).جاهلیت در نگاه سلفیه جهادی و اثرات سوء آن بر جهان اسلام.پژوهش‌نامه نقد وهابیت«سراج منیر» سال چهارم شماره 16 صص90-116.
11.عزام عبدالله (بی¬تا) الاسلام والمستقبل البشریه«اسلام و اینده بشریت» .ترجمه محمد امین کیانی، بی‌جا.
12.علی بن نایف الشحود، (بی‌تا) أحكام المرتد عند شيخ الإسلام ابن تيمية، المکتبه الشمامله،قسم کتب ابن‌تیمیه.
13.غلامی دهقی علی(1381) سیره پیامبر رحمت در مواجهه با حرمت‌شکنان و مرتدان، مجله معرفت، شماره 52.
14.فرج عبدالسلام (بی¬تا). الفریضه الغائبه، منبر التوحید و الجهاد(http://www.ilmway.com/site/maqdis/MS_136.html)
15.مروان شحاده (1395ش). سیر گفتمان سلفی‌گری. ترجمه محمدکاظم جعفری، تهران:انتشارات سروش.
16.المقدسی ابومحمد(بی‌تا) وقفات مع ثمرات الجهاد، منبر التوحید و الجهاد.www.tawhed.ws