جواز پیوند عضو از حیوان نجس به انسان
الموضوعات :
زهرا اکبرزاده
1
,
حمید مسجدسرایی
2
1 - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
2 - گروه آموزشی حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، ایران.
الکلمات المفتاحية: انتفاع, انسان, پیوند عضو, حیوان نجس, جواز.,
ملخص المقالة :
تحوّلات علمی عرصه¬های مختلف، باب بحث مسائل مستحدثه در فقه را گشوده است. از جمله دستاوردهای پزشکی و روش¬های نوین درمان که از طرفی مسأله سلامت و نجات جان آدمی در آن مطرح است و از طرف دیگر، داده¬های آن در ظاهر با قواعد و اصول اولیه فقهی در تعارض است، مسأله پیوند عضو از انسان یا حیوان می¬باشد، به ویژه که مهندسی¬های جدید زیست فناوری از جایگزینی عضو حیوانات نجس العین به انسان و عبور آن از مرحله آزمایشگاهی خبر می¬دهند؛ حال آن که در منابع فقهی، انتفاع از عضو مقطوع نجس العین حرام است. نظر به این مطلب، برخی فقها قائل به عدم جواز عمل پیوند هستند، در مقابل دیدگاه دیگری قاعده اضطرار را حاکم بر ادله اولیه دانسته و برخی دیگر انتفاع از حرام را مقیّد به انتفاعات رایج دانسته و با این استدلال، قائل به جواز پیوند عضو از حیوان نجس العین هستند. پژوهش حاضر ضمن تدقیق و بررسی آراء، به حکم جواز پیوند دست یافته است.
1. قرآن کریم.
2. ابن بابویه(شیخ صدوق)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه (1415ق)، المقنع، قم: پیام امام هادی علیه السلام، چ1.
3. ابن زهره، حمزه بن علی (1417ق)، غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع، ج1، قم: موسسه الامام الصادق.
4. ابن قدامه، عبدالرحمن بن محمد (1388)، المغنی، ج9، قاهره: مکتبه القاهره.
5. ابن ماجه، ابو عبدالله (1430ق)، سنن ابن ماجه، ج4، لبنان: دار الرساله العالمیه.
6. ابهری، حمید؛ فرزانگان، محمد؛ ظهوری، سمیه (1396)، بررسی فقهی و حقوقی مفهوم و شرایط اضطرار و تأثیر آن در مسئولیت مدنی، پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، دوره 14، شماره 50، ص51-66.
7. ابوزید، بکر بن عبدالله (1400ق)، فقه النوازل، ج2، بیروت: موسسه الرساله.
8. احمد بن حنبل، ابوعبدالله (1416ق)، مسند الامام احمد بن حنبل، ج3، قاهره: دار الحدیث.
9. اردبیلی(مقدس)، احمد بن محمد (بی¬تا)، زبده البیان فی احکام القرآن، تهران: المکتبه الرضویه.
10. انصاری(شیخ) ، مرتضی بن محمدامین (1411ق)، المکاسب، ج1، قم: دار¬الذخائر، چ1.
11. بحرانی، یوسف بن احمد (1363ق)، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، ج5و18، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
12. بستانی، بطرس (1987م)، محیط المحیط، بیروت: مکتبه لبنان.
13. تبریزی، میرزاجواد (1387)، استفتائات جدید. قم: سرور.
14. ترمذی، محمد بن عیسی (1395ق)، سنن الترمذی، ج3، ریاض: مکتبه المصطفی البانی.
15. جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، (بی¬تا)،
16. حرّ عاملی، محمد بن حسن (1416ق)، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج3، 5و15، محقق: محمدرضا حسینی جلالی. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
17. حسینی عاملی، سید جواد (1419ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ج12، قم: موسسه النشر الاسلامی.
18. خمینی(امام)، سید روح الله (1392)، تحریر ¬الوسیله، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
19. خوئی، سید ابوالقاسم (1377)، مصباح الفقاهه، تقریر: محمد علی توحیدی، قم: مکتبه الداوری.
20. خوئی، سید ابوالقاسم (1410ق)، منهاج الصالحین، قم: موسسه دار العلم، قم.
21. خوئی، سید ابوالقاسم، (1416ق)، موسوعه الإمام الخوئي، ج4، قم: مؤسسه إحياء آثار الامام الخوئی.
22. دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت نامه دهخدا، ج 1 و 2، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
23. ذهنی تهرانی، محمدجواد (1369)، تشريح المطالب. قم: نشر حاذق.
24. سیوری حلّی(فاضل مقداد)، مقداد بن عبدالله (1373)، کنز العرفان فی فقه القرآن، ج2، تهران: انتشارات مرتضوی.
25. سیوری حلّی(فاضل مقداد)، مقداد بن عبدالله (1404ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، ج2، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
26. صدر، سید محمدباقر (1403ق)، الفتاوی الواضحه وقفاً لمذهب اهل البیت علیهم السلام، بیروت: دار التعارف، چ8.
27. طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم (1409ق)، العروه الوثقی، ج1، بیروت: مؤسسه الاعلمی، چ3.
28. طبرسی، فضل بن حسن (1415ق)، مجمع البیان، ج3، بیروت: مؤسسه الاعلمی، چ1.
29. طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387)، المبسوط فی فقه الامیه، ج2و6، تهران: المکتبه المرتضویه.
30. طوسی(شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1400ق)، النهایه فی مجرّد الفقه و الفتاوی، بیروت: دار الکتب العربیه.
31. عاملی(شهید اول)، محمد بن مکّی (1400ق)، القواعد و الفوائد، ج 2، قم: انتشارات مفید، چ1.
32. عاملی(شهید اول)، محمد بن مکّی (1406ق)، اللمعه الدمشقيه في فقه الإماميه، تهران: مركز بحوث حج و عمره.
33. علامه حلّی، حسن بن یوسف (1412ق)، النهایه، قم: اسماعیلیان.
34. علامه حلّی، حسن بن یوسف (1412ق)، منتهی المطلب، ج3، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
35. علامه حلّی، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الاحکام، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
36. علامه حلّی، حسن بن یوسف (1414ق)، تذکره الفقهاء، ج 1، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چ1.
37. علم الهدی، سید مرتضی (1415ق)، الانتصار، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
38. فاضل لنکرانی، محمد (1342ق)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، ج 4، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
39. فاضل لنکرانی، محمدجواد (1396)، مکاسب محرّمه، ج 1 و 2، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
40. فرهادیان، عبدالرضا (1403)، جستاری در مشروعیّت پیوند عضو حیوان به انسان، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، دوره 15، شماره 33، ص195-212.
41. فیروزآبادی، مجد الدین (1426ق)، قاموس المحیط، بیروت: الرساله.
42. فیومی، احمد بن احمد (بی¬تا)، مصباح المنیر، بیروت: مکتبه اعلمیه.
43. قطب راوندی، سعید بن هبه الله (1405ق)، فقه القرآن، ج2، قم: کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی، نجفی(ره).
44. کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (1420ق)، شرح شیخ جعفر علی قواعد العلامه، نجف: الذخائر، چ1.
45. کرکی(محقق)، علی¬ بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج1و4، قم: موسسه آل البیت، چ 2.
46. کلینی، محمد بن یعقوب (1363)، الکافی، ج6، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
47. متقی الهندی، علی بن حسام (1410ق)، کنز العمال، ج4، لبنان: موسسه الرساله.
48. محمدی¬ خراسانی، علی (1399ش)، شرح کفایه الاصول، ج2، قم: دار العلم، چ5.
49. مظفّر(علامه)، محمدرضا (1387)، اصول الفقه، ج2، ترجمه: محسن غرویان، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
50. المقدسی، عبدالرحمن (بی¬تا)، شرح الکبیر علی المقنع، ج5، دار الکتب العربیه، بی جا.
51. منتظری نجف آبادی، حسینعلی، (1383)، استفتائات، تهران: نشر سایه.
52. مهیار، رضا (1370)، فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ترجمه المنجد، تهران: انتشارات اسلامی.
53. موسوی سبزواری، سید عبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج1، قم: السید عبدالأعلی السبزواری، چ 4.
54. نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1421ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 3و 18، قم: مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی.
55. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1382)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج1، قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
56. همدانی، آقا رضا، (1376ش)، مصباح الفقیه، ج 10، قم: المؤسسه الجعفریه لاحیاء التراث، چ1.
