نقدی بر کتاب مکتوب انتظار در شرح غزل های بیدل
الموضوعات :
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: شعر فارسی سبک هندی, نقد, بیدل دهلوی, یحیی کاردگر,
ملخص المقالة :
بیدل دهلوی یکی از بزرگترین شاعران سبک هندی، و شعر وی یکی از رفیعترین اشعار ادوار شعر فارسی است. این شعر به گفتة خود بیدل پر از کوه و کتل است، از این روی دستیابی به معنی بلند آن به راحتی حاصل نمیشود و جویندگان آن، چه بسا در این راه دچار لغزشها شده و از دستیابی به معنی بلند به کلی باز مانند. همین موضوع ایجاب میکند تا آثاری که در این خصوص نوشته میشود، در بوتۀ نقد قرار بگیرند، تا عوامل به بیراهه رفتن جویندگان معنی شعر بیدل، شناسایی و به مثابۀ چراغی، روشنگر راهِ از پیآیندگان بشوند. یکی از این آثار، کتاب ارزشمند مکتوب انتظار اثر یحیی کاردگر است. این اثر از این منظر به شیوۀ توصیفی و تحلیلِ انتقادی مورد بررسی نگارندۀ این مقاله قرار گرفته است و نتایج تحقیق نشان میدهد که عدم توجه به خوشههای خیال شعر بیدل، توجه نکردن به کاربرد واژهها در معنی خاص و شخصی، دقت نداشتن به روابط مصاریع و اسلوب معادلهها، توجه نداشتن به محورهای اندیشگانی بیدل، عدم دقت در معانی حروف اضافه و ترتیب دستوری واژهها و حذف‌ها، وجود نسخهبدلهای نادرست و توجه نداشتن منتقد به آن‌ها، خوانش نادرست ابیات و... از جمله عواملی هستند که شارح محترم را در دستیابی به معانی بلند اشعار وی با مشکل مواجه کرده است.
کتاب¬ها
آرزو، عبدالغفور. (1388). مقایسۀ انسان کامل از دیدگاه بیدل و حافظ، تهران: سورۀ مهر.
آرزو، عبدالغفور. (1381). خوشه¬هایی از جهان¬بینی بیدل، مشهد: ترانه.
بیدل، ابوالمعانی میرزاعبدالقادر. (1395). کلیات بیدل دهلوی، تصحیح خال¬محمد خسته و خلیل¬الله خلیلی، به¬کوشش بهمن خلیفه بناروانی، تهران: طلایه.
بیدل، عبدالقادر بن عبدالخالق. (1400). غزلیات بیدل. تصحیح و تحقیق سید مهدی طباطبایی و علیرضا قزوه، تهران: شهرستان ادب.
پورنامداریان، تقی. (1381). خانه¬ام ابری است، تهران: سروش.
حافظ، شمس¬الدین محمد. (1374). دیوان حافظ، به تصحیح قزوینی و غنی، به کوشش ع. جربزه¬دار، تهران: اساطیر.
حبیب، اسدالله. (1395). طرز شوق، تهران: پرنیان خیال.
حبیب، اسدالله. (1393). واژه¬نامۀ شعر بیدل، به اهتمام سید مهدی طباطبایی، تهران: سروش.
حسنلی، کاووس. (1399). بیدل و انشای تحیر، تهران: معین.
حسنلی، کاووس. (1400). بیدل و افسون حیرت، تهران: معین.
حسینی، سیدحسن. (1387). بیدل، سپهری و سبک هندی، تهران: سروش.
خلیلی، خلیل¬الله. (1383). فیض قدس، تهران: الهدی.
رامپوری، غیاث¬الدین¬ محمد بن¬جلال¬الدین. (بی¬تا). غیاث¬اللغات، به¬کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: کانون معرفت.
سعدی، مصلح¬الدین. (1372). کلیات سعدی، به اهتمام محمدعلی فروغی، تهران: امیر کبیر.
شاد، محمدپادشاه. (1363). فرهنگ آنندراج، زیر نظر محمد دبیرسیاقی، تهران: خیام.
شفیعی¬کدکنی، محمدرضا. (1376). شاعر آینه¬ها، تهران: آگه.
صائب¬تبریزی، میرزامحمدعلی. (1365). دیوان صائب¬تبریزی، به¬کوشش محمد قهرمان، تهران: علمی و فرهنگی.
صدری¬نیا، باقر. (1388). فرهنگ مأثورات متون عرفانی، تهران: سخن.
عفیفی، رحیم. (1373). فرهنگنامۀ شعری، تهران: سروش.
غیاثی، محمدتقی. (1368). درآمدی بر سبک¬شناسی ساختاری، تهران: شعلۀ اندیشه.
کاردگر، یحیی. (1396). مکتوب انتظار، تهران: صدای معاصر.
کاظمی، محمدکاظم. (1393). کلید در باز، تهران: سوره مهر.
گلچین¬معانی، احمد. (1373). فرهنگ اشعار صائب، تهران: امیرکبیر.
گلی، احمد و علیزاده، ناصر. (1384). برگزیدۀ غزلیات صائب تبریزی و بیدل¬دهلوی، تبریز: هاشمی سودمند.
مولوی، جلال¬الدین¬محمد. (1373). مثنوی معنوی، تصحیح نیکلسون، به‌اهتمام نصرالله پورجوادی، تهران: امیرکبیر.
سلطان¬زاده، شهناز. (1386). بیدل دهلوی. دانشنامة زبان و ادب فارسی(ج1)، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
مقالات
ولی¬پور، عبداله، غیبی، زهراسادات، و همتی، رقیه. (1399). بازی هنری با کلمات بعنوان شاخصۀ سبکی مغفول بیدل دهلوی. بهار ادب، 13(54)، 129 – 109.
ولی¬پور، عبداله، و همتی، رقیه. (1394). گزیدۀ غزلیات بیدل در بوتۀ نقد؛ گزینش و گزارش محمدکاظم کاظمی. متن¬شناسی ادب¬فارسی، 7(27)، 144– 121.
ولی¬پور، عبداله، و همتی، رقیه.(1395). طاووس بیدل¬زار شعر. نامۀ فرهنگستان (ویژه¬نامه ادبیات انقلاب اسلامی)، 2(پیاپی3)، 71– 40.
References
Books
Afifi, R. (1994). Poetry dictionary, Tehran: Soroush. [In Persian]
Arzoo, A. G. (2008). Comparison of the perfect human from the point of view of Bidel and Hafez, Tehran: Surah-ye- Mehr. [In Persian]
Arzoo, A. G. (2012). Clusters of Biddle's worldview, Mashhad: Taraneh. [In Persian]
Bidel, A. (2015). Koliyat Bidel Dehlavi, Corrected by Khal-Mohammed Ghasteh & Khalil-Allah Khalili. Bahman Khalifa Benarwani's effort, Tehran: Talayeh. [In Persian]
Bidel, A. (2021). Gazaliyyat-e-Bidel, Proofreading and research by Seyyed Mahdi Tabatabai and Alireza Qazwah, Tehran: Sharestan-e- Adab. [In Persian]
Ghiyasi, M. T. (1989). An introduction to structural stylistics, Tehran: Shole-ye-Andisheh. [In Persian]
Golchin-e-Ma'ani, A. (1994). A Dictionary of Saeb's poems, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Goli, A. & Alizadeh, N. (2004). Excerpt poems of Saeb Tabrizi and Bidel Dehlavi, Tabriz: Hashemi Soodmand. [In Persian]
Habib, A. (2013). Beadle's Dictionary of Poetry, By Seyyed Mehdi Tabatabai, Tehran: Soroush. [In Persian]
Habib, A. (2015). Tarz-e-Shog, Tehran: Parnian Khayal. [In Persian]
Hafez, Sh. M. (1374). Diwan Hafez, Corrected by Qazvini and Ghani, By the effort of A. Jorbozehdar Tehran: Asatir. [In Persian]
Hasanli, K. (2020). Bidel va Enshaye Tahayyor, Tehran: Moin. [In Persian]
Hasanli, K. (2021). Bidel va Afsoon-e Heyrat, Tehran: Moin. [In Persian]
Hoseyni,S. H. (2008). Bidel,Sepehri va Sabk-e Hendi, Tehran: Soroush. [In Persian]
Kardegar, Y. (2016). Maktoub-e- Entezar, Tehran: Sedaye Moaaser. [In Persian]
Kazemi, M. K. (2014). Kelid-e dar-e baz, Tehran: Soure-ye Mehr. [In Persian]
Khalili, Kh. (2004). Feyz-e Gods, Tehran: Alhoda. [In Persian]
Maulvi, J. M. (1994). Masnavi-ye- Masnavi, Nicholson's correction, In the interest of Nasrullah Pourjavadi, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Pournamdarian, T. (2012). My house is cloudy, Tehran: Soroush. [In Persian]
Rampuri, Gh. (No). Ghiyath Alghat, With the efforts of Mohammad Debirsiaghi, Tehran: Marafet Center. [In Persian]
Sadi, M. (1993). Koliyat-y- Sadi, To the attention of Mohammad Ali Foroughi, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Sadriniya, B. (2008). A collection of mystic texts, Tehran: Sokhan. [In Persian]
Saeb-Tabrizi, M. A. (1986). Diwan Saeb Tabrizi, By the efforts of Mohammad Kahraman, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
Shad, M. (1984). Farhang-e-Anenderaj, Under the supervision of Mohammad Dabirsayaghi, Tehran: Khayyam. [In Persian]
Shafii-ye Kadkani, M. (1997). Shaer-e Ayineha, Tehran: Agah. [In Persian]
Sultanzadeh, Sh. (2007). Bidel Dehlavi, Encyclopedia of Persian language and literature (Vol.1), Under the supervision of Ismail Saadat, Tehran: Persian Language and Literature Academy. [In Persian]
Articles
Valipour, A., Gheybi, Z.S. & Hemmati, R. (2019). Artistic play with words as an indicator of the neglected style of Bidel Dehlavi. Bahar Adab, 13(54), 129–109. [In Persian]
Valipour, Abdollah va Hemmati, Rogayye. (2015). Gozide-ye Gazaliyyat-e Bidel dar boute-ye Nagd, Gozinesh va Gozaresh-e MohammadKazem Kazemi. Persian Literature Textology, 7(27), 121–144. [In Persian]
Valipour, Abdullah and Hemmati, Ruqiya. (2015). Peacock Bidel-Zar Poem. Namee Farhangestan (Special Issue on Islamic Revolution Literature), 2(3rd issue), 71–40. [In Persian]
