خوانشی نقشگرایانه از ساختار روایی تمثیل¬های شعری سپیده کاشانی بر مبنای فرانقش اندیشگانی «با تکیه بر اشعار حوزة ادبیات پایداری و دفاع مقدس»
الموضوعات :
فریده خواجه پور
1
,
نرگس کوسیایی
2
1 - استاد دانشگاه فرهنگیان
2 - هیات علمی
الکلمات المفتاحية: تمثیل, شعر دفاع مقدس, رویکرد نقشگرایی, فرانقش اندیشگانی, سپیده کاشانی.,
ملخص المقالة :
نظریة نقشگراي نظام¬مند، رویکردی است که برای توصیف و تحلیل متن به کار می¬رود و با بررسی ساختار جمله، انواع متفاوت فرایندها و کارکرد آن در پیکرة گفتمانی و معنایی جمله را تبیین می¬کند. پژوهش حاضر تلاش می¬کند به شیوة توصیفی – تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که در ساختار متنی تمثیل¬های شعری سپیده کاشانی کدام یک از فرآیندهای زبانی غلبة بیشتری دارند و این بانوی شاعر برای بازنمایی اندیشة خود نسبت به نامدهی اشخاص و مفاهیم از کدام حوزه¬های معنایی استفاده کرده است؟ یافته¬ها نشان می¬دهد که در شعر وی از میان فرآیندهای 6 گانة زبان، بیشترین بسامد متعلق به فرآیندهای «رابطه¬ای» و «مادی» است. با توجه به اینکه شعر وی در بستر گفتمانی تعلیمی – ترغیبی شکل گرفته، ابتدا به توصیف و ابلاغ اندیشة خود پرداخته و سپس با هدف ترغیب و تهییج مخاطبان، از فرآیندهای مادی و کنشی که روحیة تعهد را در مخاطب تقویت می¬کند، بهره گرفته است. با توجه به اینکه سپیده سعی در ملموس ساختن مفاهیمی مانند «دفاع»، «جهاد»، «شهادت» داشته، از کاربرد فرایندهای ذهنی و انتزاعی اجتناب کرده است. غلبۀ «کنش توصیفی» در ساختار روایی گفتمان شعری وی باعث شده که بسامد آغازگرهای تجربی یا مبتدایی، در اشعار وی، بیش از سایر آغازگرها نمود داشته باشد. در اشعار وی گاه مفاهیم ملموس و گاه مفاهیم انتزاعی وظیفة انتقال اندیشة پایداری و دفاع از وطن را بر عهده دارند. شیوة نامدهی در شعر وی نیز در قالب عناصر طبیعی مانند گل¬ها «لاله، شقایق، گل سرخ» و رنگ¬ها «سرخ، سبز» شکل گرفته است.
1. ایشانی، طاهره و معصومه نعمتی قزوینی، بررسی انسجام و پیوستگی در سورة صف با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا، مجلة علمی- پژوهشی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 27، تابستان 1392: صص 65 – 95.
2. رضویان، حسین و احمدی، شیوا. 1395، «نگاهی به نقش جنسیت نویسنده در ارائة جزییات داستان بر اساس دستور نقش‌گرا»، دو ماهنامة جستارهای زبانی، د 7، ش 6 (پیاپی 34): صص 343-370.
3. ساعدی، امان (1389)، تحلیلی بر اشعار سپیده کاشانی، روزنامة ایران، 21 اردیبهشت¬ماه: ص 4.
4. طاهری، فاطمه¬سادات (1398)، تحلیل محتوایی و ساختاری اشعار سپیده کاشانی، کاشان¬شناسی، دورة 12، ش 1: صص 257 – 286.
5. فولادوند، مرجان (1373)، درآمدی بر سبک¬شناسی شعر جنگ، مجلة شعر، ش 2: ص 32.
6. کاشانی، سپیده (1389)، مجموعه آثار، تهران: قلم ایران.
7. هلیدی، مایکل و حسن، رقیه (1393)، زبان، بافت، متن (ابعاد زبان از منظر نشانه¬شناختی اجتماعی)، ترجمة محسن نوبخت، تهران: سیاهرود.
