تحلیل نقش و موقعیت زن در کلیله‌ودمنه و مرزبان‌نامه
الموضوعات :
منصوره سليمي
1
,
شهروز جمالی
2
,
سیاوش مرادی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان،دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی همدان، ایران
الکلمات المفتاحية: زن, جامعه سنّتی, فمینیسم, کلیله‌ودمنه, مرزبان‌نامه,
ملخص المقالة :
موضوع مقالۀ حاضر بررسی وضع، موقعیت و نقش زن در دو اثر معتبر فارسی، کلیله‌ودمنه و مرزبان‌نامه است. هر دو کتاب ترجمه‌ای هنرمندانه از دو متن کهن‌تر است این دو هم از طریق متن‌های اصلی و هم از رهگذر ترجمه، بیانگر تجربه‌های انسان در جوامع سنتی است. در چنین جوامعی مردان، به‌طور مطلق قدرت سیاسی و اقتصادی را در اختیار دارد و حکومت را ویژه مردان می‌دانند و زنان را به‌دلیل ناتوانی در این امور، در هیچ‌یک از امور جامعه شرکت نمی‌دهند. بنابراین بهترین نقشی که برای زنان در نظر می‌گیرند، همسری و مادری است و خارج از این چارچوب، زنان ابزار جنسی مردانند. بنابراین شکل رفتار با زنان با ساختار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه همخوانی دارد. اما در همین جوامع سنتی و بسته هم زنان رفتارهای متفاوتی دارند که در مجموع از درون و ذهن آنان متأثر است. بدیهی است که این ذهنیت متأثر از مناسبات ناعادلانه‌ای اجتماعی و بی‌توجهی به نیازهای اساسی جسمی و روحی آنان است. داده‌های این پژوهش کتابخانه‌ای است که با استفاده از روش کیفی تحلیل، توصیف و گزارش شده‌است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که طرز نگاه نویسندگان و مترجمان این دو اثر تابعی از نگاه کلی جامعه به زن، در جامعۀ سنتی است. اما نکته درخور تأمل این است که آن‌چه دربارۀ زنان گفته می‌شود، با بیانی غیرمستقیم و غالباً از زبان دیگران است.
کتاب¬ها
قرآن کریم.
آشوری، داریوش. (۱۳۷۷). شعر و اندیشه، تهران: نشر مرکز.
برسلز، چارلز. (۱۳۸۹). درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی، مترجم مصطفی عابدینی فرد، تهران: نیلوفر.
پاینده، حسین. (۱۳۹۷). نظریه و نقد ادبی، تهران: انتشارات سمت.
پین، مایکل، (ویراستار). (۱۳۸۲). فرهنگ اندیشه انتقادی، مترجم پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
دو بووار، سیمون. (۱۳۸۰). جنس دوم، مترجم قاسم صنعوی، تهران: توس.
ذوالفقاری، غلامحسین. (۱۳۸۴). رهنمون، تهران: انتشارات اوسان.
سلدن، رامان.(۱۳۷۲). راهنمای نظریه ادبی معاصر، مترجم عباس مخبر، تهران: انتشارات طرح نو.
شیکهر ، ایندو. (1395). پنچاتنترا، تهران: دانشگاه تهران.
صفا، ذبیح‌الله. (۱۳۶۳). گنجینۀ سخن، جلد ۲ و ۳، تهران: امیرکبیر.
عظیمی‌نژادان، شبنم. (۱۳۸۴). زن، معمار جامعه مردسالار، تهران: نشر اختران.
کیانوش، محمود. (۱۳۹۰). شعر، زبان کودکی انسان، تهران: نشر قطره.
گرو، نبوات. (۱۳۷۹). زنان از دید مردان، مترجم محمد جعفر پوینده، تهران: جامی.
گرین، کیت، و لبیهان، جیل. (۱۳۸۳). درسنامۀ نظریه و نقد ادبی، گروه مترجمان، تهران: انتشارات روز نگار.
مدرسی، فاطمه. (۱۳۹۵). فرهنگ توصیفی نقد و نظریه ادبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
مرنیسی، فاطمه. (۱۳۸۰). زنان پرده‌نشین و نخبگان جوشن‌پوش، مترجم ملیحه مغازه¬ای، تهران: نشر نی.
مکاریک، ایرنا ریما. (۱۳۸۴). دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، مترجمان مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: انتشارات آگاه.
موتمن، زین‌العابدین. (۱۳۶۴). شعر و ادب فارسی، تهران: انتشارات زرین.
ناصرخسرو. (۱۳۶۲). جامع الحکمتین، به اهتمام محمد معین و‌هانری کربن، تهران: طهوری.
نجم عراقی، منیژه و دیگران (گزینش و ترجمه). (۱۳۸۲). زن و ادبیات، تهران: نشر چشمه.
نصرالله منشی. (۱۳۴۳). کلیله‌ودمنه، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نیوتن، اریک. (۱۳۶۶). معنی زیبایی، مترجم پرویز مرزبان، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
وراوینی، سعدالدین. (۱۳۱۷). مرزبان‌نامه، تصحیح محمد قزوینی، تهران: از نشریات کتابخانه طهران.
یوسفی، غلامحسین. (۱۳۷۲). دیداری با اهل قلم، جلد 1، تهران: انتشارات علمی.
References
Books
The Holy Quran. [In Persian]
Asshoori, Dariush. (1998). Poetry and Thought, Tehran: Markaz Publishing House. [In Persian]
Azimi Nejadan, Shabnam. (2005). Woman, Architect of Patriarchal Society, Tehran: Akhtaran Publications. [In Persian]
Beauvoir, Simone. (2001). The Second Gender, Trans. Qasem Sanavi, Tehran: Toos. [In Persian]
Brussels, Charles. (2000). An Introduction to the Theories and Methods of Literary Criticism, Trans. Mostafa Abedini Fard, Tehran: Niloufar. [In Persian]
Green, Kate, & Lebihan, Jill. (2004). Textbook of Literary Theory and Criticism, Translators Group, Tehran: Rooz Negar Publications. [In Persian]
Gro, Nabwat. (2000). Women from the Perspective of Men, Trans. Mohammad Jafar Poyandeh, Tehran: Jami. [In Persian]
Kianoush, Mahmoud. (2011). Poetry, the Language of Human Childhood, Tehran: Qatra Publications. [In Persian]
Makarik, Irena Rima. (2005). Encyclopedia of Contemporary Literary Theories, Trans. Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi, Tehran: Agah Publications. [In Persian]
Mernisi, Fatemeh. (2001). Women in the Curtain and the Elites in the Jacket, Trans. Maliheh Maghazaei, Tehran: Ney Publishing House. [In Persian]
Modaresi, Fatemeh. (2016). Descriptive Dictionary of Literary Criticism and Theory, Tehran: Institute of Humanities. [In Persian]
Motman, Zein al-Abedin. (1985). Persian Poetry and Literature, Tehran: Zarrin Publications. [In Persian]
Najm-e-Iraqi, Manijeh and Others (selection and translation). (2003). Women and Literature, Tehran: Cheshmeh Publishing House. [In Persian]
Nasrollah Monshi. (1964). Kalileh-e-Vedmaneh, edited by Mojtaba Minovi, Tehran: Tehran University Press. [In Persian]
Nasser Khosrow. (1983). Jami’ al-Hikmatin, edited by Mohammad Moein and Henry Corbin, Tehran: Tahouri. [In Persian]
Newton, Eric. (1937). The Meaning of Beauty, Trans. Parviz Marzban, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
Payandeh, Hossein. (2008). Literary Theory and Criticism, Tehran: Samat Publications. [In Persian]
Payne, Michael, (editor). (2003). Dictionary of Critical Thought, Trans. Payam Yazdanjoo, Tehran: Markaz Publishing House. [In Persian]
Safa, Zabihollah. (1984). The Treasury of Words, Volumes 2 & 3, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Selden, Raman. (1993). A Guide to Contemporary Literary Theory, Trans. Abbas Mokhbar, Tehran: Tarh No Publications. [In Persian]
Shikhahr, Indu. (2016). Panchatantra, Tehran: University of Tehran. [In Persian]
Varavini, Saad al-Din. (1938). Marzbannameh, edited by Mohammad Qazvini, Tehran: From the Publications of the Tehran Library. [In Persian]
Yousefi, Gholam Hossein. (1993). A meeting with writers, Volume 1, Tehran: Scientific Publications. [In Persian]
Zolfaghari, Gholamhossein. (2005). Rahnemon, Tehran: Osan Publications. [In Persian]
