مآخذ و مختصات لفظی و معنوی اشعار فارسی در انیس الطالبین و عُدّه السالکین
الموضوعات :
1 - عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز
الکلمات المفتاحية: ادبیات عرفانی, استشهاد, استعاره تمثیلیه, تلمیح , تمثیل.,
ملخص المقالة :
سیرت نامه اَنیس الطالبین و عُده السّالکین نوشته صلاح بن مبارک بخاری می باشد که احوال، اقوال، آراء و عقاید، مقامات و کرامات شیخ بهاء الدین نقشبند را گزارش نموده است. در این اثر به ابیات فارسی از شعرای مشهور، استشهاد شده است. مسأله اساسی در این زمینه، یافتن مآخذ و مختصات لفظی و معنوی درج اینگونه اشعار در این اثرمی باشد. این پژوهش، تحلیلی- توصیفی با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد. دستاوردهای این پژوهش نشان می دهد مؤلف به اشعار بزرگانی چون نظامی، عطار، ابو سعيد ابوالخير، عنصري و بابا افضل کاشانی استشهاد نموده؛ اما بیشتر از اشعار مولوی و سعدی بهره برده است. وی نه تنها در انتخاب ابیات فارسی و شیوه درج آنها در لابلای نوشته های خود بسیار ماهرانه عمل کرده، بلکه چیره دستی خاصی در تفسیر ابیات فارسی دارد. از نظر گونه های آمیختگی شعر با نثر، ارتباط لفظی شعر با نثر یا بی هیچ رابطه لفظی است و یا کلمه ای بین نثر و شعر آورده می شود. اشعار فارسی غالباً در پایان جمله می باشند و از نظر ارتباط معنوی شعر با نثر، هدف از آوردن اینگونه اشعار، تأکید، ترغیب و اقناع مخاطبان و زیبا نمودن اثر به گونه های تتمیم و تکمیل، ترجمه و تفسیر آیات قرآنی و احادیث نبوی، تبیین آموزه های اخلاقی، تفسیر و تشریح اصطلاحات عرفانی و به طرق تشبیه، تمثیل، تلمیح، ضرب المثل و استعاره تمثیلیه می باشد.
منابع کتاب ها ابو سعید ابو الخیر.(1344). سخنان منظوم ابو سعید ابو الخیر، به کوشش سعید نفیسی، تهران: سنایی.
استعلامی، محمد.(1388). حدیث کرامت( پاسخی منطقی به پرسش ها)، تهران: سخن.
افلاکی، شمس الدین احمد.(1375). مناقب العارفین، به کوشش تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب.
بخاری، صلاح بن مبارک. (1383) انیس الطالبین و عده السالکین، مقدمه و تصحیح: خلیل ابراهیم صاری اوغلی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
جامی، عبدالرحمن.(1370). نفحات الانس من حضرات القدس، تصحیح و تعلیفات محمود عابدی، تهران: اطلاعات.
حافظ ابرو، شهاب الدين عبدالله بن لطف الله خوافي.(1372). زبده التواريخ، تصحيح سيد كمال حاج سيد جوادي، تهران: وزارت ارشاد اسلامي و نشر ني.
________________________________(1389). تاریخ سلاطین کرت، تصحیح میر هاشم محدث، تهران: میراث مکتوب.
راستگو، سید محمد.(1383). عرفان در غزل فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
زرین کوب، عبدالحسین.(1369). در قلمرو وجدان، تهران، علمی.
سعدی،مصلح بن عبدالله.(1316). کلیات سعدی، طبع فروغی، تهران: کتابخانه بروخیم.
____________________(1316) گلستان سعدی، به اهتمام محمد علی فروغی، تهران: کتابخانه بروخیم.
شفیعی کدکنی، محمد رضا. (1350)، موسیقی شعر، تهران: آگاه.
عطار نیشابوری، فریدالدین محمد بن ابراهيم.(1341). ديوان عطار، به اهتمام و تصحيح تقي تفضلي، تهران: انجمن آثار ملی.
___________________________________(1397). منطق الطیر، تصحیح و توضیح محمود عابدی و تقی پور نامداریان، تهران: سمت.
عنصري بلخي، حسن بن احمد.(1342). ديوان عنصري، به اهتمام محمد دبير سياقي، تهران: كتابروشي سنايي.
عين القضات همداني، عبدالله بن محمد.(1362). نامه هاي عين القضات همداني، به اهتمام علينقي منزوي و عفيف عسيران، تهران: منوچهري.
غلامرضایی، محمد.(1388). سبک شناسی نثرهای صوفیانه، از اوایل قرن پنجم تا اوایل قرن هشتم، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
کاشانی، افضل.(1366). مصنفات، به تصحیح مجتبی مینوی و یحیی مهدوی تهران: خوارزمی.
محبتی، مهدی.(1344) از معنا تا صورت، تهران: سخن.
مولوی، جلال الدین محمد بلخی.(1355). کلیات دیوان شمس تبریزی یا دیوان کبیر، تصحیحات و حواشی بدیع الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
___________________(1315) مثنوی معنوی، تصحیح محمد رمضانی،تهران: کلاله خاور.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف(1343) مخزن الاسرار، تصحیح وحید دستگردی، تهران: انتشارت علمی. همایی، جلال الدین.(1378). فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: انتشارات سخن.
مقالات آقا حسینی، حسین و احمد رضا یلمه ها.(1391). ارزش ادبی کتاب انیس الطالبین، پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی، شماره 3(پی در پی7)، بهار 1391، صص29-11.
________________________________(1392). انیس الطالبین از کیست؟، مطالعات عرفانی، شماره هفتم، بهار و تابستان1392، صص20-5.
