شاخص‌ها و مؤلفه‌های الگوی آموزش شهروند الکترونیک (مطابق با ساحت‌های شش‌گانه سند تحول بنیادین)
الموضوعات :معصومه کبیری سامانی 1 , مرجان کیان 2 , معصومه سادات ابطحی 3 , یوسف مهدوی نسب 4
1 - دانشجو دکتری برنامه‌ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران
2 - دانشیار مطالعات برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران(نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه مطالعات برنامه درسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
4 - استادیار تکنولوژی آموزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: شهروند الکترونیک, ساحت‌های تربیتی, سند تحول بنیادین,
ملخص المقالة :
فناوری اطلاعات به‌عنوان عمده‌ترین محور تحول و توسعه در جهان امروزی باعث به وجود آمدن مفاهیم نوین همچون شهروندی الکترونیک شده است. لذا با توجه به اهمیت تربیت شهروند الکترونیک در نظام آموزشی پژوهش حاضر به دنبال بررسی و واکاوی مؤلفه‌های آن بر مبنای ساحت‌های شش‌گانه سند تحول بنیادین بود به این منظور از رویکرد پژوهش کیفی و روش سنتز پژوهی برای دستیابی به هدف پژوهش حاضر استفاده شد. قلمرو پژوهش کلیه مقالاتی هستند (193 مقاله) که در فاصله دهه اخیر در مورد شهروندی الکترونیک و زمینه‌های مرتبط در پایگاه¬های تخصصی و علمی ارائه‌شده‌اند. نمونه پژوهش 31 مقاله است که این تعداد بر اساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده¬ها و به‌صورت هدفمند انتخاب‌شده‌اند. داده-های پژوهش از تحلیل کیفی اسناد موردمطالعه، گردآوری‌شده‌اند. با تجزیه‌وتحلیل داده¬ها، شاخص‌ها و مؤلفه‌های شهروندی الکترونیک در شش محور (مشتمل بر ساحت تربیتی اعتقادی، عبادی و اخلاقی، ساحت تربیت اقتصادی و حرفه¬ای، ساحت تربیت علمی و فناوری، ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی، ساحت تربیت زیستی و بدنی، ساحت تربیت زیبایی‌شناختی و هنری ) و 70 مقوله مرتبط مورد سازمان‌دهی قرار گرفت.
باباخانی، سجاد (1401). تحلیل انتقادی محتوای کتب درسی مدارس از منظر توجه به مفاهیم تربیت شهروندی (موردمطالعه: سال‌های 1380 تا 14009، نشریه مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، 5(1)، 17-26.
باباخانی، سجاد؛ صالحی، اکبر؛ قائدی، یحیی و کشاورز، سوسن (1398). تحلیل انتقادی گفتمان‌های تربیت شهروندی بعد از انقلاب اسلامی، نشریه مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی، 8(1)، 137-160.
بابانسب، رسول و ضرابی، اصغر (1393). تحلیلی بر شاخص‌های شهروند الکترونیکی از نظر شهروندان در شهر تبریز. فصلنامه مطالعات شهری, 4(13), 57-70.
حامدی نسب، صادق و بخشی پریخانی، سمیه (1400).ارائه الگویی برای مؤلفه‌های شهروند دیجیتال در شهرستان بیرجند، مجله رشد فناوری 4(5). 13-32.
حسین زاده، روژین؛ علی عسگری، مجی؛ عباسی، عفت و قادری، مصطفی (1402). طراحی برنامه درسی تربیت شهروند الکترونیک در دوره ابتدایی، فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 20(76)، 1-23. magiran.com/p2623173
رازقی پور، یوسف (1401). تبیین اصول ومبانی فلسفی تربیت شهروند الکترونیک، نشریه جامعه شناسی سیاسی ایران، 5(10)، 2222-2239. magiran.com/p2548544
رازقی پور، یوسف (1401). تبیین اصول ومبانی فلسفی تربیت شهروند الکترونیک، نشریه جامعه شناسی سیاسی ایران، 5(10)، 2222-2239. magiran.com/p2548544
رازقی پور، یوسف؛ هاشمی، سید احمد؛ رنجبر، مختار و قلتاش، عباس (1400). ارائه الگوی مطلوب تربیت شهروند الکترونیک با توجه به مبانی فلسفی تربیت شهروندی، مجله سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 5(1)، 152-166.
شارع پور،محمود (1394). جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش.تهران:سمت.
شاه طالبی، بدری؛ قلی زاده، آذر و شریفی، سعید (1389). مؤلفه‌های آموزش فرهنگ شهروندی برای دانش آموزان دوره راهنمایی تحصیلی با تأکید بر حیطه آموزه های دینی و شهروند الکترونیک، نشریه آموزش و ارزشیابی، 3(10)، 157-178.
شاه طالبی، بدری؛ قلی زاده، آذر؛ شریفی، سعید (1389). مؤلفه‌های آموزش فرهنگ شهروندی برای دانش آموزان دوره راهنمایی تحصیلی با تأکید بر حیطه آموزه های دینی و شهروند الکترونیک، نشریه آموزش و ارزشیابی، 3(10)، 157-178.
شریفی،اصغر و اسلامیه،فاطمه(1390).چگونه شهروند قرن بیست و یکم باشیم.تهران: فرهنگ سبز.
شهابی، سارا؛ حاتمی، جواد؛ طلایی، ابراهیم و سجادی، سید مهدی (1402). تحلیل مفهومی شهروندی دیجیتال و نقش برنامه درسی در تربیت شهروند دیجیتالی، فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 19(74)، 1-22. magiran.com/p2544103
علی پور، محمد؛ اکبری بورنگ، محمد و محمودی بورنگ, محمد. (1399). ادراک معلمان از نقش برنامۀ درسی در بهبود تربیت شهروندی دانش‌آموزان ابتدایی. پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی, 2(3), 27-36.
غلامعلی، علی و جعفری، افشین (1400). مؤلفه‌های حقوق شهروندی کودکان در سیره رضوی، فصلنامه فرهنگ رضوی، 9(34)، 165-183.
فرمهینی فراهانی، محسن(1399). تربیت شهروندی. تهران: آییژ.
قلتاش، عباس؛ فیاض بخش، حسین؛ فرخی نژاد، پریسا و محمدجانی، صدیقه (1391). میزان توجه به رویکرد تربیت شهروند پیشرفت گرا در کتب درسی علوم اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی ایران. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی, 9(33), 58-70.
لاله پور، منیژه؛ اسلامی، مهدی؛ سرور، هوشنگ (1397). بررسی شاخص‌های شهروند الکترونیک درکلانشهرتبریز با مدل CSPP (مطالعه موردی مناطق۱ و ۸). فضای جغرافیایی; ۱۸ (۶۱) :۸۳-۱۰۴
یوسف زاده، محمد رضا و شاه مرادی، مرتضی (1399). ارائه مدل برنامه درسی تربیت سیاسی بر اساس ساحت تربیت اجتماعی – سیاسی سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش برای دانش‌آموزان دوره متوسطه اول. مسائل كاربردي تعليم و تربيت اسلامي.; ۵ (۱) :۲۰۶-۱۷۳
Alarabiat, A., Soares, D., & Estevez, E. (2021). Determinants of citizens' intention to engage in government-led electronic participation initiatives through Facebook. Government Information Quarterly, 38(1), 101537.
Alshibly, H., & Chiong, R. (2015). Customer empowerment: Does it influence electronic government success? A citizen-centric perspective. Electronic Commerce Research and Applications, 14(6), 393-404.
Alshibly, H., & Chiong, R. (2015). Customer empowerment: Does it influence electronic government success? A citizen-centric perspective. Electronic Commerce Research and Applications, 14(6), 393-404.
Bhattarai, R., Pappel, I., Vainsalu, H., Yahia, S. B., & Draheim, D. (2019). The impact of the single digital gateway regulation from the citizens’ perspective. Procedia Computer Science, 164, 159-167.
Bouzguenda, I., Alalouch, C., & Fava, N. (2019). Towards smart sustainable cities: A review of the role digital citizen participation could play in advancing social sustainability. Sustainable Cities and Society, 50, 101627.
Buchholz, B. A., DeHart, J., & Moorman, G. (2020). Digital citizenship during a global pandemic: Moving beyond digital literacy. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 64(1), 11-17.
Calzada, I. (2021). Chapter 7—PROTECTING smart city citizenship: Citizens’ digital rights and AI-driven algorithmic disruption. Elsevier Science Publishing Co Inc.: Cambridge, MA, USA, 219-234.
Choi, M., Cristol, D., & Gimbert, B. (2018). Teachers as digital citizens: The influence of individual backgrounds, internet use and psychological characteristics on teachers’ levels of digital citizenship. Computers & Education, 121, 143-161.
Choi, M., Cristol, D., & Gimbert, B. (2018). Teachers as digital citizens: The influence of individual backgrounds, internet use and psychological characteristics on teachers’ levels of digital citizenship. Computers & Education, 121, 143-161.
Couldry, N., Stephansen, H., Fotopoulou, A., MacDonald, R., Clark, W., & Dickens, L. (2014). Digital citizenship? Narrative exchange and the changing terms of civic culture. Citizenship Studies, 18(6-7), 615-629.
Díaz-Combs, C. (2023). “People are no longer quiet”: Ordinary environmental citizenship in Lago Agrio, Ecuador. Environment and Planning E: Nature and Space, 25148486231160642.
Flores, C. C., & Rezende, D. A. (2018). Twitter information for contributing to the strategic digital city: Towards citizens as co-managers. Telematics and Informatics, 35(5), 1082-1096.
Gleason, B., & Von Gillern, S. (2018). Digital citizenship with social media: Participatory practices of teaching and learning in secondary education. Journal of Educational Technology & Society, 21(1), 200-212.
Hadjichambis, A. C., & Paraskeva-Hadjichambi, D. (2020). Education for environmental citizenship: The pedagogical approach. Conceptualizing environmental citizenship for 21st century education, 4, 237-261.
Isman, A., & Gungoren, O. C. (2013). Being digital citizen. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 106, 551-556.
Jones, L. M., & Mitchell, K. J. (2016). Defining and measuring youth digital citizenship. New media & society, 18(9), 2063-2079.
Kallio, K. P., Wood, B. E., & Häkli, J. (2020). Lived citizenship: conceptualising an emerging field. Citizenship Studies, 24(6), 713-729.
Kim, M., & Choi, D. (2018). Development of youth digital citizenship scale and implication for educational setting. Journal of Educational Technology & Society, 21(1), 155-171.
Lee, J., & Lee, H. (2014). Developing and validating a citizen-centric typology for smart city services. Government Information Quarterly, 31, S93-S105.
Lyon, D. (2017). Digital citizenship and surveillance| Surveillance culture: engagement, exposure, and ethics in digital modernity. International Journal of Communication, 11, 19.
Millar, E., Melles, S., & Rinner, C. (2023). Screens, streams, and flows: Implications of digital platforms for aquatic citizen science. Geoforum, 146, 103864.
Mullick, M., & Patnaik, A. (2022). Pandemic management, citizens and the Indian Smart cities: Reflections from the right to the smart city and the digital divide. City, Culture and Society, 30, 100474.
Myers, J. P. (2022). Creating the digital citizen: students’ co-construction of meaning for global citizenship during online discussions. Asian Education and Development Studies, 11(4), 592-605.
Palacin, V., Ferrario, M. A., Hsieh, G., Knutas, A., Wolff, A., & Porras, J. (2021). Human values and digital citizen science interactions. International Journal of Human-Computer Studies, 149, 102605.
Rana, N. P., Dwivedi, Y. K., Lal, B., Williams, M. D., & Clement, M. (2017). Citizens’ adoption of an electronic government system: towards a unified view. Information systems frontiers, 19, 549-568.
Santoveña-Casal, S., Gil-Quintana, J., & Ramos, L. (2021). Digital citizens’ feelings in national# Covid 19 campaigns in Spain. Heliyon, 7(10).
Sari, D. P., & Ali, H. (2022). Literature Review Measurement Model of Individual Behavior and Organizational Citizenship Behavior: Individual Characteristics, Work Culture and Workload. Dinasti International Journal of Management Science, 3(4), 647-656.
Saxby, S. (2015). The 2014 CLSR-LSPI Lisbon seminar on ‘the digital citizen’–Presented at the 9th International Conference on Legal, Security and Privacy Issues in IT Law (LSPI) 15–17 October 2014, Vieira De Almeida & Associados, Lisbon, Portugal. Computer Law & Security Review, 31(2), 163-180.
Simsek, E., & Simsek, A. (2013). New literacies for digital citizenship. Contemporary educational technology, 4(2), 126-137.
Siyam, N., Alqaryouti, O., & Abdallah, S. (2020). Mining government tweets to identify and predict citizens engagement. Technology in Society, 60, 101211.
Teerling, M. L., & Pieterson, W. (2010). Multichannel marketing: An experiment on guiding citizens to the electronic channels. Government Information Quarterly, 27(1), 98-107.
Zhao, B., Cheng, S., Schiff, K. J., & Kim, Y. (2023). Digital transparency and citizen participation: Evidence from the online crowdsourcing platform of the City of Sacramento. Government Information Quarterly, 40(4), 101868.
