بررسی تطبیقی تأثیر جنسیّت بر زبان (DSL) در شعر ژاله اصفهانی و سعاد الصباح (با تکیه بر نظریة رابین لیکاف)

الموضوعات : شعر

هدی جمعه فلاحیه زاده ¹ , فاروق نعمتی ² , ایوب مرادی ³

1 - (دانشجوی دکترای رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران. ایران)
2 - (دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران) [e-mail]
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران) [e-mail]

تاريخ الإرسال : 27 الإثنين , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 03 الثلاثاء , محرم, 1446 تاريخ الإصدار : 25 الأربعاء , ربيع الأول, 1447

الکلمات المفتاحية: شعر معاصر عربی و فارسی, ادبیات تطبیقی, زبان و جنسیّت (DSL), نظریة لیکاف, سعاد الصباح, ژاله اصفهانی,

ملخص المقالة :

یکی از نظریّاتی که توسّط رابین لیکاف ارائه گردید، تأثیرپذیری زبان از جنسیّت است؛ بدین معنا که سبک نوشتاریِ زنانه یا مردانه، به دلیل نوعِ جنسیّت آن دو، در زبان ادبیِ آنها نیز تأثیر خواهد نهاد. لیکاف نظریة خود را در چهار محورِ آوایی، واژگانی، نحوی و ارتباطی یا معنایی، ساماندهی کرد و ویژگی¬های سبکِ زنان را در این چهار حوزه مورد بررسی قرار می¬دهد. این جستار به روش تحلیلی- توصیفی و در راستای مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی، به بررسی سبکِ شعری و زبانِ زنانة ژاله اصفهانی، سرایندة معاصر ایرانی، و سعاد الصباح، شاعر معاصر کویتی بر اساس نظریة مذکور خواهد پرداخت تا میزانِ تأثیر این نظریه بر زبان شعریِ دو سراینده را مورد تحلیل سنجشانه قرار دهد. یافته¬های پژوهش گویای آن است که دو شاعر، از شاخصه¬های متعدّد زنانه در چهار سطح مذکور به طور فراگیر و گسترده¬ای بهره گرفته¬اند. از جمله اینکه استفاده از تکرار در سطح زبانی، کاربست کلمات عاطفی در سطح واژگانی، بهره¬گیری از جملات پرسشی و کوتاه در حوزة نحوی، و دفاع از حقوق هم¬جنسان خود و بیان دغدغه¬های زنانه در سطح ارتباطی و معنایی، بیش از دیگر مؤلّفه¬ها به عنوان ویژگی¬های زنانه و نشانه¬های تأثیر جنسیّت بر زبان در شعر دو سراینده، نمود پیدا کرده است.

المصادر:

- امیرپور، فرزانه و همکاران (1395ش). « بررسی تطبیقی زبان جنسیّت در نامه¬های عاشقانة چهار منظومة غنایی (ویس و رامین، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون و شیرین و خسرو)»، جستارهای نوین ادبی، دورة49، شماره3 (شماره پیاپی10)، صص 19-44.
- پاک¬نهاد جبروتی، مریم (1379ش). «فرادستی و فرودستی در زبان»، مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس زبان¬شناسی نظری و کاربردی، دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 91، صص 125-103.
- پاینده، حسین (1376ش). «نقد فمینیستی بر رؤیای یک¬ساعته»، مجلة ادبیات داستان، شماره44، صص122-124.
- حبیبی، علی اصغر و همکاران (تابستان1394ش). «واکاوی تطبیقی مضامین شعری سعاد الصباح و پروین اعتصامی (بر اساس مکتب ادبیات تطبیقی اروپای شرقی)»، لسان مبین، سال ششم، دورة جدید، شماره20، صص 67-93.
- حسین العفیف، فاطمه (2011م). لغة الشعر النسوی العربی المعاصر: نازک الملائکه، وسعاد الصباح، ونبیله الخطیب نماذج، الطبعه1، الأردن: عالم الکُتب الحدیث للنشر والتوزیع.
- جیده، عبدالحمید (1980م). الاتّجاهات الجدیده فی الشعر العربی المعاصر، بی¬جا: دار الشمال.
- رسول¬نیا، امیرحسین و مهوش حسن¬پور (پاییز و زمستان1395ش). «بازتاب تکرار در سروده¬های سعاد صباح و نادر نادرپور»، نشریّة ادبیّات تطبیقی، سال8، شماره15، صص 163-185.
- رضوانیان، قدسیه و سروناز ملک (پاییز1392ش). «بررسی تأثیر جنسیّت بر زبان زنان شاعر معاصر»، شعرپژوهی (بوستان ادب)، سال پنجم، شماره3، پیاپی17، صص 45-70.
- ریما مکاریک، ایرنا (1393ش). دانش¬نامة نظریه¬های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر- محمد نبوی، چاپ پنجم، تهران: آگه.
- شمیسا، سیروس (1394ش). نقد ادبی (ویراست سوم)، چاپ سوم، تهران: میترا.
- صباح، سعاد (1391ش). عشق سروده¬ها، ترجمة آمنه جهانگیر اصفهانی، چاپ1، تهران: جهاد دانشگاهی.
- فتوحی، محمود (1391ش). سبک¬شناسی: نظریه¬ها، رویکردها و روش¬ها، چاپ اول، تهران: سخن.
- فرهنگی، سهیلا (1401ش). کلیات ادبیات تطبیقی، چاپ اول، تهران: دانشگاه پیام نور.
- عیدی، اکرم و همکاران (زمستان1400ش). «پیوستگی تصویر و معنی در اشعار سعاد الصباح»، التنظیرات والنقد فی الأدب العربی، السنة الأولی، العدد4، صص 33-54.
- کارتر، دیوید (1395ش). آشنایی با نظریه¬های ادبی، ترجمة فاطمه میرزازاده، چاپ اول، تهران: پارسیک.
- نامورمطلق، بهمن (1401ش). ادبیات تطبیقی: مفاهیم، مکاتب، انواع و پیکره¬ها، جلد اول، چاپ اول، تهران: لوگوس.
- وفایی، عباسعلی و فریده خواجه¬پور (تابستان1397ش). «بررسی کارکرد زبان و جنسیت در دیوان جهان ملک¬خاتون شیرازی بر مبنای نظریة DSL»، متن¬پژوهی ادبی، سال22، شمارة76، صص 143-164.
- محمدی، مجید و افسانه ملکی (پاییز1396ش). «زیبایی¬شناسی معنایی اشعار سعاد الصباح و ژاله فراهانی با محوریت زن و عواطف زنانه»، زن و فرهنگ، سال نهم، شماره33، صص 77-95.
- Lakoff, Robin (2012). The DSL Theory and Literary Language. Washington: the University of Chicago Press.