يأس فلسفي و علل آن در غزليات سيمين بهبهاني

الموضوعات :

لقمان پیروتی ¹ , خاور قربانی ² , رؤیا سیدالشهدایی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامي، مهاباد، ایران
2 - دانشيار، گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامي، مهاباد، ایران
3 - استادیار، گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامي، مهاباد، ایران

تاريخ الإرسال : 07 الخميس , شوال, 1444 تاريخ التأكيد : 23 الثلاثاء , ذو الحجة, 1444 تاريخ الإصدار : 23 الأحد , رجب, 1445

الکلمات المفتاحية: غزل, سيمين بهبهاني, مضامين فلسفي, يأس فلسفي.,

ملخص المقالة :

اين جستار با هدف نشان دادن يأس فلسفي و بررسي علل و عوامل ايجاد آن در غزليات سيمين بهبهاني به نگارش درآمده است. براي دستيابي به اين هدف تمامي غزليات او در كتاب «مجموعه اشعار سيمين بهبهاني» بررسی‌شده است. روش تحقيق اين كار «تحليل مضمون» است؛ به‌این‌ترتیب كه تمامي مضامين از متن استخراج‌شده و بسامد بالاي مضامين فلسفي و آميختگي همة آن­ها با يأس فلسفي سبب شد در اين مقاله با استناد به كلام سيمين به بررسي علل و عوامل آن پرداخته شود. نتايج تحقيق حاكي از اين است که غزل می‌تواند در كنار تمام وظايفي که تاكنون از لحاظ محتوا داشته است، ظرفيت بيان مسائل فلسفي را هم داشته باشد، چنانكه سيمين بهبهاني در غزلياتش مضامين فلسفي مانند آفرينش، مرگ، جبر و زمان را مطرح كرده است؛ اما با توجه به اينكه تمامي اين مفاهيم در غزل او با نوعي يأس فلسفي همراه‌ هستند، گاه به‌صورت صريح و گاه به‌صورت غیرمستقیم با استناد به علائمی مانند بدبيني و اعتراض به آفرينش، آرزوی مرگ، تأخیر و كندي گذر زمان، مرگ باوری و اعتقاد به جبرهاي دروني و اجتماعي می‌توان اين نوع تفكر را در غزلياتش مشاهده كرد. بخشي از علل و عوامل وجود اين يأس را می‌توان ريشه در مسائل فردي اعم از مشكلات خانوادگي، گذشت عمر و تجربة پيري و حساسيت شاعر، از دست دادن دوستان و عزيزان دانست و بخشي از آن با مسائل اجتماعي و سياسي جامعة او كه به گفتۀ خود شاعر، مملو از خفقان و تاريكي براي شاعر است، مرتبط است.

المصادر:

اسماعيلي‌نيا، فاطمه؛ سلطاني، حسن؛ اسدي عليرضا (1396). بررسی تطبیقی عوامل شعر سیاه در اشعار سیمین بهبهانی و نازک الملائکه. مطالعات تطبیقی فارسی و عربی. 2 (3)، 36-9.
بالي، علي (1392). زمينه‌هاي يأس فلسفي در اشعار ميرزاده عشقي، ايرج ميرزا، ملك الشعرا بهار، اخوان و هوشنگ ابتهاج. رسالۀ دكتري. دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركز. تهران. ايران.
بهبهاني، سيمين (13۹0). مجموعه اشعار. تهران: انتشارات نگاه.
حيدري دشت ارژندي، مريم (1383). بررسي صورت و معنا در شعر سيمين بهبهاني. پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشگاه شيراز. شيراز. ايران.
رحيمي، مصطفي (1350). يأس فلسفي. تهران: چاپخانه كاويان.
سميره، پروانه (1395). جلوه‌های تصویری شادی و اندوه در غزلیات سیمین بهبهانی و محمدعلی بهمنی. پايان نامه. دانشگاه رازي. كرمانشاه. ايران.
كمالي، يحيي (1397). روش‌شناسي تحليل مضمون و كاربردآن در مطالعات سياستگذاري عمومي. سياستگذاري عمومي. 4 (2)، 189-208.