بررسی مولفه¬های بازآفرینی معماری مسکن در بافت فرسوده شهری با رویکرد آینده پژوهی - نمونه موردی: شهر سنندج

الموضوعات : دو فصل‌نامه فضای زیست

فرخ عبودی ¹ , محمد رضا پاکدل فرد ² , حسن ستاری ساربانقلی ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی معماری دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
2 - استاد یار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاريخ الإرسال : 19 الأحد , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 17 الإثنين , رمضان, 1446 تاريخ الإصدار : 18 الثلاثاء , رمضان, 1446

الکلمات المفتاحية: مسکن, باز آفرینی, آینده پژوهی, بافت فرسوده, سنندج.,

ملخص المقالة :

در این پژوهش با بهره­گیری از رویکرد آینده پژوهی جهت تبیین برنامه ریزی به بحث و بررسی شناسایی عوامل تاثیرگذار در بازآفرینی معماری مسکن بافت فرسوده شهر سنندج پرداخته شده است. مشکلات کنونی بافت فرسوده، ناشی از عدم شناخت دقیق آینده شهری و طراحي كالبدي نامناسب در این شهر نمایان می­باشد و به خصوص در سال­های اخیر تحت تاثیر عوامل خارجی قرار گرفته است. بافت فرسوده منطقه مورد مطالعه دارای اسکان غیر رسمی می­باشد که در حدود 30 درصد بافت­های شهری با 34 درصد جمعیت شهرنشین شهر سنندج را شامل می­گردد. این بافت­ها با مشکلات متعدد کالبدی، اکولوژیکی، اجتماعی و فرهنگی مواجه هستند،که بخش عمده آن ناشی از کیفیت و کمیت مساکن آن­ها در کنار مشکلات اقتصادی است. در پژوهش حاضر، سوالات تحقيق بدین شرح منظور شده است: الگوی معماری مسکن در شهر سنندج از چه اصولی تبعیت نموده است؟ جایگاه رویکرد آینده پژوهی در معماری مسکن شهر سنندج چگونه است؟ آینده پژوهی چگونه می­تواند در تحلیل مسائل معماری مسکن شهر سنندج به معماران کمک نماید؟ بدین منظور ابتدا مولفه­ها در سه بعد اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی - محیطی و اکولوژیکی از منابع مختلف استخراج گردید، سپس از میان کل بافت 6 منطقه (قطارچیان، سرتپوله، میان قلعه، چهار باغ، آغه زمان، ژاندار مری) که دارای بافت فرسوده می­باشد به طور نمونه انتخاب گردیده است. این پژوهش با روش توصيفي- تحليلي انجام شد و از ابزارهاي انجام تحقيق( پرسش­نامه، مطالعات میدانی، نرم افزارهای SPSS (نسخه 27.0.1) و GIS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که آینده پژوهی، ابزاری ارزشمند برای بازنمایی مولفه­های کارکردی در شهر سنندج محسوب می­گردد، لذا توجه به مولفه­های موثر در بازآفرینی شهری با ابعاد مختلف معنایی، کارکردی و کالبدی می­تواند نقش مهمی بر ارتقای کیفی هویت بخشی بافت فرسوده شهری را ایفا نماید.

المصادر:

 پور احمد احمد، حبیبی کیومرث، کشاورز مهناز. (1389).
سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت های فرسوده شهری. مطالعات شهری ایران اسلامی(1):1. 92-73
 ﭘﻮرﻣﺤﻤﺪی ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ. (1385). برنامه‌ریزی مسکن، اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻤﺖ، چاپ سوم، ﺗﻬﺮان.
 رضایی محمود. (1392). ارزش های جاوید و جهان گستر شهرسازی اسلامی (بازنمودی از نگرش های فرا کالبدی و فرا زمانی شهر اسلامی(45):3. 190-169.
 زیاری کرامت الله. (1388). اصول و روش‌های برنامه ریزی منطقه ای. انتشارات دانشگاه تهران.
 زیاری کرامت اله. (۱۳۸۳). مکتب‌ها، نظریه‌ها و مدل‌های برنامه و برنامه ریزی منطقه ای. چاپ اول، یزد: انتشارات دانشگاه یزد.
 زیاری کرامت الله، ربانی طاها، ساعدموچشی رامین. (1396). آینده پژوهی: پارادایمی نوین در برنامه ریزی با تأکید بر برنامه ریزی شهری و منطقه ای (مبانی، مفاهیم، رویکردها و روش ها). انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران
 گروه آمایش و برنامه ریزی منطقه ای. (۱۳۸۵). چشم انداز استان کردستان در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی و سند ملی توسعه ی استان در برنامه ی چهارم توسعه ی کشور. سنندج، نشر سازمان مدیریت و برنامه ریزی کردستان.
 حسن زاده مهرنوش، سلطان زاده حسین.(1395). طبقه بندی راهبردهای برنامه ریزی بازآفرینی بر اساس سطح پایداری بافت های تاریخی. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. 6(23):19-29.
 ایزدفر نجمه، و رضایی محمدرضا. (1399). شناسایی عوامل کلیدی موثر بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد آینده پژوهی (مورد شناسی: بافت ناکارآمد شهر یزد). جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای، 10(34)، 109-130.
 ملکی فرد عقیل. (1393). الفبای آینده پژوهی: علم و هنر کشف، اختراع آینده. نشر آینده پژوه.
 مطالعات ایده بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر سنندج، ماخذ: شهرداری سنندج 1389 : 45.
 لطیفی غلامرضا، صفری چابک ندا. (1392). باز آفرینی مفهوم محله در شهرهای ایرانی – اسلامی بر پایه ی اصول نوشهر گرایی. فصلنامه مطالعات شهری(2): 8. 12-3
 علیزاده هوشمند، حبیبی کیومرث. (1390). عوامل شکل دهنده شهرهای اسلامی - تاریخی مسلمانان. نشریه شهر ایرانی اسلامی (1):3. 76-71