بررسی و تحلیل مشکلات کنترل حاشیه نشینی ازمنظر قوانین (مطالعه موردی: شهر زاهدان)
الموضوعات :محمد اسماعیل مالکی مقدم 1 , دکتر معصومه حافظ رضازاده 2 , مهدی مالکی راد 3 , حلیمه کرد 4
1 - دانشجوی دکتری، جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
2 - استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران
3 - دانشجوی دکتری، جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، واحد زاهدان ، دانشگاه آزاد اسلامی ، زاهدان ، ایران
4 - دانشجوی دکتری، جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
الکلمات المفتاحية: حاشیه نشینی , ضعف قوانین , زاهدان ,
ملخص المقالة :
تأسف بارترین شکل توسعه درهم و بی قواره شهرها شامل حلبی آبادها، آلونک نشینی ها و زاغه نشینی ها که در باغها و زمینهای مزروعی حاشیه شهری (چسبیده به محدوده قانونی و در حریم شهرها) رشد می یابند. و دارای کوچه های باریک و پرپیچ و خم و از نظر بهداشتی نامطلوب و ساخته شده با مصالح اولیه (چوب و گِل) و نامتعارف مثل مقوا، حلب، نایلون، لاستیک خودروها، پیت های نفت می باشد، گفته می شود. بخشی از شهر که در آن نارسایی عرضه خدمات درمانی، بهداشتی، آموزشی، تراکم زیاد جمعیت در واحدهای مسکونی نامطلوب، فقدان آسایش لازم و خطرات ناشی از عوامل طبیعی نظیر سیل، زلزله، آتش سوزی دیده می شود. دراین پژوهش ابتدا به بررسی قوانین مرتبط با مدیریت ساخت و سازها توسط شهرداری ها ، دهیاری وبخشداری ها پرداخته شده و سپس اهرم های نظارتی و کنترلی بررسی می شوند . در ادامه با تجزیه وتحلیل با مدل سوات که یکی از ابزارهای استراتژیک تطابق قوت و ضعف درون سیستمی با فرصتها و تهدیدهای برونسیستمی است. و ارزیابی منظمی را برای شناسایی این عوامل و تدوین برنامه هایی بلندمدت که بهترین تطابق بین آنها ایجاد نماید، ارائه میدهد. یک برنامه ریزی بلندمدت که قوتها و فرصتها را به حداکثر و ضعفها و تهدیدها را به حداقل میرساند. با این فرضیه که ضعف قوانین ساخت و ساز و احداث بنا باعث توسعه حاشیه نشینی گردیده است که با پیشنهاد اصلاح قوانین و بازنگری می توان مانع از گسترش حاشیه نشینی گردید تا پیامدهای منفی تخریب هرگز بوجود نیاید و شاهد شهری توسعه یافته با رفاه کامل باشیم.
1) محمدی، علیرضا، ونوری، سپیده (1396). تعیین عرصه‌‌های مناسب مکان‌گزینی‌کلانتری‌ها برای بهبود امنیت فضا مطالعة موردی اردبیل. پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 6(18).
2) بولتن آمار وزارت راه وشهرسازی(1399).
3) ربانی، جواد(1396). مدل‌سازی پراکندگی شهری با رویکرد آماری در مشهد، شمال شرق ایران ، همایش مدل سازی سیستم های زمین و محیط.
4) خوش‌فر، غلامرضا، خسروی، سمیه، وحسین نژاد، مجتبی(1398). مهاجرت، حاشیه نشینی و آسیب های اجتماعی. پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی.
5) خزایی، مصطفی، و رضویان، محمدتقی(1398). بافت فرسوده؛ فرصت یا تهدید مدیریت شهری(مونه موردی: بافت فرسوده شهر نهاوند).نشریه آمایش محیط، 12(46)، 125-101.
6) خیرالدین، رضا و صلاحی مقدم، علیرضا(1400). توانمندسازی اسکان های غیررسمی با گذر از رویکرد نیازمبنا به دارایی مبنا(موردکاوی محله فرحزاد تهران). فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای، شماره17، 29-58.
7) داداش‌پور، هاشم، و علیزاده، بهرام(1390). اسکان غیررسمی و امنیت تصرف زمین. انتشارات آذرخش، تهران، چاپ اول، 198 صفحه.
8) رسولی، محمد، احدنژاد، محسن و حیدری، محمدتقی(1400). تحلیل اهمیت‌عملکرد عوامل کلیدی موفقیت در بازآفرینی بافت های فرسوده شهری با تأکید بر ذینفعان(مطالعه موردی شهر زنجان) فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای، شماره16، 149-178.
9) شکوری، علی(1384). رفتارهای حمایتی و دلائل بروز آن ها. فصلنامه رفاه اجتماعی، 5(18)، 386-357.
10) محمدی، جمال و اداک، صائب(1398). حاشیه نشینان شهری و تجربۀ رنج اجتماعی )محله نایسر شهرسنندج). فصلنامه علوم اجتماعی، شماره86، 157-184.
11) موحد، علی، کرملاچعب، حسین، و محمدی، عباس(1393). تأثیر جنگ تحمیلی بر شکل‌گیری وگسترش مناطق حاشیه نشین(مطالعه موردی: منطقه ملاشیه اهواز). فصلنامه آمایش محیط، 7(24)، 26-1.
12) هادیان، حامد، و هادیان، مهدی( 1396 ). تاثير حاشيه نشيني بر وقوع جرم در نظام حقوقی ایران. کنفرانس ملی تحقیقات علمی جهان در مدیریت، حسابداری، حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز.
13) هادی‌زاده، مریم، خاکپور، براتعلی(1391). تحلیلی بر علل ساختاری مهاجرت، شهرنشینی و اسکان غیر رسمی در ایران با نگرش ویژه بر کلانشهر مشهد، چهارمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری. دانشگاه فردوسی مشهد، 16 صفحه.
14) Booi., H. & Boterman., W.R. (2020). Changing patterns in residential preferences for urban or suburban living of city dwellers. Journal ofHousing and the Built Environment, Vol 35.93–123,
15) Brooke Foucault Welles., B.F. & Sarmiento., O. (2021). Networked Inequality:Studies on Diversity and Marginalization, Olga –osarmien (Editors),Applied Network Science.
16) Bullock., j. & Jenkins., M. (2020). Corruption and marginalization,Transparency International Anti-Corruption Helpdesk Answer,
17) Clinard., M.B. (1966). Slum and Community Development, The Free Press, NewYork.
18) Elias., C.E. (1964). Metropolis: Values in Conflict, Belmont, California,Wands Worth Publishing Co. Inc.
19) McGee., T. (2008). Conservation and Dissolution in the Third World City: TheShanty Town as an Element of Conservation, Development and Change 10(1), 1-22.
20) Sjoberg., G. (1962). The Preindustrial City, Past and Present. New York: The FreePress.
21) Urlanis., B. (1971). Wars and Population. Moscow: Progress publisher.
